W ostatnim artykule opisałem zmiany związane z likwidacją odrębnego postępowania w sprawach gospodarczych (zob. Ważne zmiany Kodeksu postępowania cywilnego – sprawy gospodarcze), natomiast w niniejszym omówię pozostałe wybrane przez siebie zmiany, kierując się w głównej mierze ich doniosłością na przebieg procesu cywilnego.
Przede wszystkim należy zaznaczyć, że wraz ze zlikwidowaniem odrębnego postępowania w sprawach gospodarczych zmianie uległ sposób koncentracji materiału procesowego z systemu ewentualnego (z pewnymi wyjątkami) na system dyskrecjonalnej władzy sędziego. Wynika to poza powyższym przede wszystkim ze zmiany dotychczasowych art. 207 i 217 kpc.
Dla przykładu według tego pierwszego artykułu sąd pominie spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że wystąpią inne wyjątkowe okoliczności.
Ponadto pisma procesowe mające na celu przygotowanie rozprawy (pisma przygotowawcze) w toku sprawy będzie można składać co do zasady tylko wtedy, gdy sąd tak postanowi, chyba że obejmować będą wyłącznie wniosek o przeprowadzenie dowodu. Taki zapis obowiązuje pod rygorem zwrotu owego pisma.
Podobnie odpowiedź na pozew podlegać będzie zwrotowi jeśli pozwany złoży ją po upływie wyznaczonego przez przewodniczącego terminu. Obecnie przewodniczący będzie mógł zarządzić wniesienie odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż dwa tygodnie, bez względu np. na dotychczasową zawiłość sprawy. Ustawodawca pozostawił więc przewodniczącemu całkowitą dowolność w decydowaniu, czy i do kiedy pozwany ma wnieść odpowiedź na pozew.
Zobacz również: Nowelizacja KPC – przegląd zmian
Innymi słowy w stanie prawnym po 03.05.2012 r. może odejść do lamusa praktyka związana ze składaniem na każdą okoliczność w toku sprawy pisma przygotowawczego, w którym strona będzie ustosunkowywała się do twierdzeń strony przeciwnej, a wszystkie twierdzenia i dowody powód będzie musiał zawierać w pozwie, a pozwany w swojej obronie w odpowiedzi na pozew. Ewentualnie do czasu pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawie strony będą mogły wnieść tzw. pisma przygotowawcze, a w dalszym toku postępowania tylko wtedy, gdy sąd tak postanowi albo, gdy strona uprawdopodobni choćby jedną z trzech sytuacji, a to że:
a) nie zgłosiła twierdzeń i dowodów wcześniej bez swojej winy,
b) uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy,
c) wystąpią inne wyjątkowe okoliczności.
Z tego wynika jedna bardzo ważna rzecz, że wraz z wejściem w życie owej nowelizacji postępowanie cywilne stanie się bardziej „ustne”. Bo skoro sąd ma prawo decydowania w toku sprawy kiedy i kto będzie mógł złożyć pismo przygotowawcze pod rygorem jego zwrotu w przypadku dowolnego go złożenia, to strona w celu ochrony swoich praw będzie zmuszona większą część swoich twierdzeń przedstawiać na posiedzeniach sądowych.
Jedynie w toku sprawy będzie można składać pisma zawierające wnioski o przeprowadzenie dowodów. Jednak biorąc pod uwagę zapis, że sąd pomija spóźnione dowody, chyba że uprawdopodobni sytuacje wymienione w pkt a-c, to i w tym wypadku postępowałbym ze zwiększoną ostrożnością.
Polecamy serwis: Nowelizacja kpc
Co do pozostałych zmian Kodeksu postępowania cywilnego to wymieniłbym, że obecnie pełnomocnik będzie musiał przy pierwszej czynności procesowej dołączyć odpis pełnomocnictwa dla strony przeciwnej, z wyłączeniem elektronicznego postępowania upominawczego. Ważne, że ta zmiana dotyczy wszystkich osób, które mogą w postępowaniu cywilnym występować w roli pełnomocników. Ponadto ustawodawca wydłużył do dwóch tygodni termin do złożenia sprzeciwu od wyroku zaocznego ale jednocześnie wprowadził w tym zakresie zasadę prekluzji procesowej. Znacząca zmiana dotyczy również wnoszenia apelacji co znaczy, że teraz jej wniesienie przed upływem terminu bezpośrednio do sądu drugiej instancji uważane jest za wniesienie jej w terminie. Sąd wyższej instancji ma za to obowiązek niezwłocznie przesłać apelację do sądu, który wydał zaskarżony wyrok. I na koniec wymienię, że w gestii organizacyjno – technicznym prawodawca postanowił ulżyć sędziom i w przypadku składania przyrzeczenia przez świadka zwolnił ich z pozycji stojącej.
Powyższe zmiany obowiązują w stosunku do postępowań wszczętych po dniu wejścia w życie wymienionej na wstępie ustawy z pewnymi jednak wyjątkami, które zasadniczo nie dotyczą zmian tutaj opisywanych. Wyjątkiem jest zmiana dotyczącą wnoszenia apelacji, która znajduje zastosowanie do apelacji wniesionych po dniu 03.05.2012 r.
Polecamy serwis: W sądzie