Proces adhezyjny- czym jest?

Natalia Kurdziel
rozwiń więcej
Pokrzywdzony ma prawo dochodzenia roszczeń majątkowych wynikających bezpośrednio z popełnienia przestępstwa w procesie karnym.

Czym jest postępowanie adhezyjne?

Bardzo często obok krzywdy jako skutku działania przestępczego pojawia się realna szkoda majątkowa. Przepisy prawa przyznają pokrzywdzonemu możliwość złożenia powództwa cywilnego w celu dochodzenia swoich praw już na etapie postępowania karnego. Nie jest konieczne czekanie na zakończenie postępowania zasadniczego dotyczącego odpowiedzialności karnej. Oba postępowania toczą się równolegle na tej samej rozprawie przed sądem karnym, który rozstrzyga zarówno o odpowiedzialności karnej jak i cywilnej sprawcy przestępstwa. Rozstrzygnięcia oparte są na podstawie tego samego materiału dowodowego. Czego niewątpliwą zaletą jest eliminacja wszelkich wątpliwości związanych z kwestiami interpretacji jak i zakresu środków dowodowych. Samo słowo „adhezyjny” należy tłumaczyć jako „połączony”, „łączny”, „mieszany” co bezpośrednio wskazuje na charakter procesu.

Zobacz: Uzasadnienie wyroku w sprawie karnej

Podmioty uprawnione do wniesienia powództwa adhezyjnego


Osobą uprawnioną do złożenia powództwa adhezyjnego jest przede wszystkim osoba uznawana na podstawie przepisów procesu karnego za pokrzywdzonego. Może to także uczynić prokurator, jeśli uzna to za konieczne ze względu na interes społeczny. W razie śmierci pokrzywdzonego możliwe jest także wytoczenie powództwa cywilnego przez osoby mu najbliższe, które wstępują w prawa zmarłego. Warunkiem rozpoznania procesu adhezyjnego we wszystkich powyżej wskazanych przypadkach jest złożenie powództwa cywilnego przeciwko oskarżonemu przed rozpoczęciem przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej w sprawie karnej.

Istota procesu adhezyjnego

Istotą powództwa cywilnego jest zneutralizowanie skutków przestępstwa o charakterze ekonomicznym. Dlatego też zakres powództwa cywilnego w procesie adhezyjnym ograniczony jest tylko do roszczeń o charakterze majątkowym. Osoba uprawniona może dochodzić zarówno odszkodowania za szkodę rzeczywistą jak i utracone korzyści czyli jednocześnie damnum emergans i lucrum cessans.

Paremie łacińskie

Zobacz: Kodeks karny

Następstwa wniesienia powództwa cywilnego

Proces adhezyjny ograniczony jest szeregiem negatywnych przesłanek. W przypadkach określonych przepisami ustawy sąd karny może odmówić przyjęcia powództwa (art. 65 § 1 k.p.k. ) bądź pozostawić już przyjęte powództwo bez rozpoznania.

W przypadku skazania oskarżonego sąd uwzględnia lub oddala w całości bądź części powództwo cywilne. W razie wydania wyroku uniewinniającego bądź umarzającego postępowanie powództwo adhezyjne sąd pozostawia bez rozpoznania.

Odmowa przyjęcia jak i pozostawienie bez rozpoznania powództwa nie mają charakteru merytorycznego, co oznacza, że nie zamykają pokrzywdzonemu drogi do dochodzenia swych praw przed sądem cywilnym. Pokrzywdzony może w 30-dniowym terminie zawitym od otrzymania od sądu karnego informacji o odmowie przyjęcia bądź pozostawieniu bez rozpoznania powództwa przekazać je do sądu cywilnego.

Zobacz: Ułatwienia dowodowe w procesie karnym

Sytuacja procesowa powoda cywilnego

Powód cywilny w procesie karnym zachowuje wszystkie prawa strony procesowej. Może korzystać z pomocy pełnomocnika, wnosić środki odwoławcze, a także uczestniczyć w postępowaniu dowodowym.

Proces adhezyjny jest niezwykle ważnym i racjonalnym rozwiązaniem z punktu widzenia ekonomii procesowej. Rozstrzygnięcie sprawy w zakresie powództwa karnego jak i cywilnego w jednym procesie pozwala uniknąć nie tylko ponoszenia zbędnych kosztów, ale także utraty jakże cennego w dzisiejszych czasach czasu.

Prawo
Policjanci: Każdy policjant z dodatkiem do mieszkania. Nie tylko na wynajmowane. 5342,88 zł to renta wdowia
14 lis 2024

W piątek rozmowy MSWiA o polepszeniu sytuacji w Policji. Policjanci w mediach społecznościowych wyrażali obawy, że niestety rozmowy nie będą dotyczyły podwyżek płac. Wdowy "mundurowe" także otrzymają rentę wdowią. 

UdSC: Status uchodźcy daje prawa zbliżone do tych co mają polscy obywatele, a czasem - identyczne. Pieniądze na utrzymanie, dostęp do usług medycznych, zasiłki, edukacja
14 lis 2024

Cudzoziemcy, którzy starają się w Polsce o ochronę międzynarodową mają prawo do pewnych świadczeń - m.in. opieki medycznej. Natomiast po uzyskaniu statusu uchodźcy, przysługują im uprawnienia zbliżone do tych, które mają obywatele Polski - wyjaśnia Rzecznik Urzędu do Spraw Cudzoziemców Jakub Dudziak. Mają również możliwość uzyskania pomocy w ramach indywidualnego programu integracji.

Kiedy będzie ogłoszony kandydat PiS na prezydenta RP? Jest już jasne, że przed tą datą
14 lis 2024

Jarosław Kaczyński, zapytany o termin ogłoszenia kandydata PiS na prezydenta, poprosił o cierpliwość. "Platforma Obywatelska mówi o 7 grudnia. My chcemy być wcześniej, ale proszę nas nie poganiać" – stwierdził. Dopytywany o wyniki wewnętrznych badań partii, które mogłyby wskazać potencjalnego kandydata, zapewnił, że są one prowadzone na bieżąco.

800 plus - zmiany w 2024 roku i weryfikacja uprawnień obywateli Ukrainy. Postępowanie wyjaśniające przed ZUS - czego wymagają sądy
14 lis 2024

Obowiązująca od 1 lipca 2024 r. zmiana ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, wprowadziła w szczególności wymóg, aby dziecko obywatela Ukrainy, na które ubiega się on o świadczenie wychowawcze (800 plus) realizowało obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny albo obowiązek nauki. Tymczasem niedługo po jej wejściu w życie, pojawiły się wątpliwości co do zasad, na podstawie których ZUS ma przeprowadzać weryfikację legalności pobytu obywateli Ukrainy w Polsce. Wojewódzkie Sądy Administracyjne wytknęły w swoich wyrokach decyzjom ZUS wstrzymującym wypłaty 800 plus brak wszechstronnego zbadania konkretnych spraw.

ZUS: Suma świadczeń przekazanych przedsiębiorcom poszkodowanym w powodzi przekroczyła 120 mln zł. Jakie są warunki uzyskania świadczenia interwencyjnego?
14 lis 2024

Od 5 października 2024 r. przedsiębiorcy mogą składać do ZUS wnioski o świadczenie interwencyjne. ZUS informuje, że już ponad 120 mln zł trafiło do przedsiębiorców poszkodowanych w powodzi.

Darowizna w pierwszej linii: Jaki jest limit kwoty, do której nie trzeba nic zgłaszać urzędowi skarbowemu?
15 lis 2024

Darowizna pieniężna w pierwszej linii, czyli w ramach najbliższej rodziny, nie zawsze musi być zgłaszana do urzędu skarbowego. Dopiero po przekroczeniu kwoty limitu, zarezerwowanej dla pierwszej grupy podatkowej, taki obowiązek się pojawia. Zgłoszenie pozwala na skorzystanie ze zwolnienia podatkowego od darowizn.

Rejestrowane związki partnerskie: jakie zmiany przepisów dla osób żyjących w związkach nieformalnych (konkubinatach)
14 lis 2024

W dniu 18 października 2024 na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawiły się dwa projekty ustawy tj. projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich oraz projekt ustawy wprowadzającej ustawę o rejestrowanych związkach partnerskich. Oba te projekty są obecnie na etapie opiniowania, uwagi do nich mogą być złożone do dnia 17 listopada br. O ile pierwszy z projektów jest stosunkowo niewielki objętościowo, gdyż zawiera tylko 34 artykuły, o tyle drugi z nich zawiera ich już 251 i wprowadzać ma zmiany w bardzo wielu obowiązujących aktach prawnych. 

Opłaty za czynności adwokackie wzrosną o 100 proc.
14 lis 2024

Wzrosną stawki za udzieloną pomoc prawną przez adwokata "z wyboru". Trwają prace nad projektem nowelizacji rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Nowelizacja zakłada wzrost minimalnych stawek o 100 proc. w 11 kategoriach spraw.

Niefortunna zmiana prawa. RPO: skazani powinni sami stawiać się w zakładzie karnym w wyznaczonym terminie, a dopiero w drodze wyjątku być doprowadzani
14 lis 2024

Jest apel o zmianę prawa karnego wykonawczego. Według Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO), skazani powinni samodzielnie stawiać się w zakładzie karnym w wyznaczonym terminie, a dopiero w drodze wyjątku być doprowadzani na wezwanie sądu.

Rewolucja w składkach zdrowotnych. Przedsiębiorcy będą mogli sporo zaoszczędzić. W 2025 r. – składka zdrowotna od 75% płacy minimalnej, a nie od dochodu, a w 2026 r. – obniżenie składki z 9 do 4,5%
14 lis 2024

W ostatnim czasie, sporo „dzieje się” w temacie składek zdrowotnych opłacanych przez przedsiębiorców. Na pierwsze czytanie w Sejmie oczekuje rządowy projekt ustawy, zakładający zniesienie obowiązku płacenia przez przedsiębiorców składki na ubezpieczenie zdrowotne od zbycia środków trwałych. Minister Funduszy i Polityki Regionalnej zapowiada natomiast kolejne zmiany w wysokości składki – ulgę dla mikroprzedsiębiorców jeszcze w 2025 r. i obniżenie wysokości składki w 2026 r., którym mieliby zostać objęci również średni przedsiębiorcy. 

pokaż więcej
Proszę czekać...