Zabezpieczenie dowodów ma zapobiec niebezpieczeństwu utraty możności przeprowadzenia pewnych dowodów. Umożliwia ono wcześniejsze przeprowadzenie dowodu, gdy istnieje obawa, że nie będzie go można przeprowadzić we właściwym czasie. Najczęściej chodzi o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków (np. gdy świadek jest chory i istnieje obawa jego rychłej śmierci) lub dowodu z oględzin (np. gdy chodzi o budynek, który grozi zawaleniem). Może również powstać niebezpieczeństwo zniszczenia dokumentu. Zabezpieczenie ma charakter konserwacyjny. Możliwe jest zabezpieczenie dowodów w każdym postępowaniu.
Wymogi formalne wniosku
Wniosek powinien zawierać:
- oznaczenie wnioskodawcy i przeciwnika oraz innych osób zainteresowanych, jeżeli są znane;
- wskazanie faktów oraz dowodów;
- przyczyny uzasadniające potrzebę zabezpieczenia dowodu.
Decyzja o zabezpieczeniu dowodu należy do sądu, który nie jest związany wnioskiem.
Właściwość sądu do złożenia wniosku
Wniosek o zabezpieczenie dowodu składa się w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki lub gdy postępowanie nie zostało jeszcze wszczęte, w sądzie rejonowym, w którego okręgu dowód ma być przeprowadzony.
Kto może wystąpić z wnioskiem?
Zabezpieczenia dowodu może domagać się strona, która rzeczywiście zamierza wytoczyć powództwo.
Interes w zabezpieczeniu jednak może mieć wyjątkowo i potencjalny pozwany, który wie o zamiarze wszczęcia przeciwko niemu postępowania. Zabezpieczenia dowodu może żądać również cudzoziemiec z pewnym zastrzeżeniami określonymi w art. 1119-1128 KPC.
Oddalenie wniosku
Na postanowienie sądu oddalające wniosek o zabezpieczenie zażalenie nie przysługuje. Jednakże odmienne stanowisko w swojej tezie wyraził Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy w orzeczeniu z 21 czerwca 1966 r.
Koszty
Wydatki związane z postępowaniem zabezpieczającym dowód objęte są kosztami procesu.
Bieg przedawnienia
Zgłoszenie wniosku o zabezpieczenie dowodu nie przerywa biegu terminu przedawnienia.
Wyrok Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy w orzeczeniu z 21 czerwca 1966 r., II C. 287/66 (OSPiKA 1967, nr 3, poz. 70)