Nowelizacja jest dostosowaniem się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2008 r.
Gdy wejdzie w życie konieczność stwierdzenia w postępowaniu odrębnym niezgodności z prawem orzeczenia, które spowodowało szkodę będzie istniała przy wyrokach, postanowieniach merytorycznych kończących postępowania, czy też prawomocnych postanowieniach w przedmiocie ustalenia, że orzeczenie sądu państwa obcego podlega albo nie podlega uznaniu.
W przypadku innych orzeczeń, w tym m.in. postanowień dotyczących kosztów postępowania, orzeczeń wydawanych w postępowaniu egzekucyjnym i wszelkich orzeczeń niekończących postępowania w sprawie, stwierdzenie niezgodności będzie następowało już w procesie odszkodowawczym. Nie będzie zatem konieczności wnoszenia najpierw odrębnej skargi.
Jak jest teraz
W obecnym stanie prawnym dochodzenie odszkodowania od Skarbu Państwa za niezgodne z prawem orzeczenia sądowe wymaga bezwzględnie uzyskania wcześniejszego wyroku stwierdzającego taką niezgodność.
W praktyce odbywało się to tak, iż osoba, która chciała dochodzić odszkodowania za szkody wyrządzone przez orzeczenie sądu, musiała przed wytoczeniem powództwa, uzyskać w odrębnym postępowaniu orzeczenie stwierdzające taką niezgodność (tzw. prejudykat).
Zobacz również serwis: Sądy
Służy temu wyodrębniona w Kodeksie postępowania cywilnego skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Uzyskanie za jej pomocą orzeczenia zgodnie z obowiązującym stanem prawnym jest niezbędne do prowadzenia procesu odszkodowawczego przeciwko Skarbowi Państwa.
Wyrok Trybunału
Zgodnie z art. 4241 Kodeksu postępowania cywilnego skarga ta służy jednak od prawomocnych orzeczeń kończących postępowanie. W opinii Trybunału Konstytucyjnego z 1 kwietnia 2008 r. takie ograniczenie stosowania skargi wyłącza możliwość dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wywołanych orzeczeniami niekończącymi postępowania w sprawie (np. postanowienie o odmowie odrzucenia pozwu).
Zobacz również serwis: Odszkodowania
W swoim wyroku TK nie podzielił stanowiska Sądu Najwyższego, który dla orzeczeń niekończących postępowania w sprawie nie uznawał konieczności uzyskania prejudykatu. Zdaniem Trybunał w w oparciu o obowiązujące przepisy, jedynie stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia w odrębnym postępowaniu otwierało drogę do dochodzenia wynagrodzenia szkód wyrządzonych prawomocnym orzeczeniem sądowym. Tym samym dla orzeczeń niekończących postępowania droga do dochodzenia odszkodowania jest zamknięta.
Powyższa nowelizacja ma rozwiać wszelkie wątpliwości.