Cofnięcie pozwu jest wyrazem rezygnacji powoda z kontynuacji postępowania rozpoczętego wskutek wniesienia pozwu. Jest to tym samym rezygnacja z szukania ochrony prawnej w ramach tego postępowania. Cofając pozew, powód cofa tym samym swoje żądanie udzielenia mu ochrony prawnej na podstawie określonych w tym pozwie okoliczności faktycznych.
Cofnięcie pozwu może nastąpić w trakcie całego postępowania. Z art. 203 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego wynika, iż możliwość ta istnieje od chwili wniesienia pozwu do wydania wyroku.
Kiedy cofnąć pozew
Natomiast możliwość cofnięcia pozwu już po wydaniu orzeczenia, ale jeszcze przed jego zaskarżeniem, reguluje art. 332 § 2 (ewentualnie art. 391), przewidując w tym wypadku konieczność uchylenia wydanego orzeczenia sądu I lub II instancji. Cofnięcie pozwu po wniesieniu środka odwoławczego wywołać może skutki już w postępowaniu odwoławczym (post. SN z 10 lipca 1972 r., I PR 129/72, OSNCP 1973, nr 1, s. 19). Wówczas to sąd ten uchyla zaskarżony wyrok sądu I instancji i umarza całe postępowanie.
Zobacz również serwis: Sądy
Art. 203 § 1 przyznaje nieograniczone i wyłącznie od woli powoda zależne prawo cofnięcia pozwu do chwili rozpoczęcia rozprawy. Wynika z tego, że na decyzję cofnięcia pozwu wpłynąć może odpowiedź na pozew lub nawet dalsza wymiana pism przygotowawczych, dokonane jednak przed rozpoczęciem pierwszej rozprawy. Czas, w którym cofnięcie pozwu zależy wyłącznie od woli powoda, kończy się z rozpoczęciem rozprawy, a więc w jej wstępnej fazie, w której rozpatrywane są wnioski formalne przed ustosunkowaniem się pozwanego do sprawy.
Zobacz również serwis: Pozwy
Zgoda pozwanego i zrzeczenie się roszczenia
Po rozpoczęciu rozprawy cofnięcie pozwu jest już zależne od zgody pozwanego, dla którego zakończenie procesu postanowieniem o umorzeniu postępowania (art. 355 § 1) nie daje gwarancji definitywnego zakończenia sporu. Brak powagi rzeczy osądzonej postanowień bowiem nie wyklucza ponownego wniesienia pozwu w tej samej sprawie. Brak zgody pozwanego czyni dokonane cofnięcie pozwu bezskuteczne i postępowanie będzie toczyć się dalej.
Zgoda pozwanego na cofnięcie pozwu nie jest wymagana wtedy, gdy równocześnie z cofnięciem pozwu powód zrzeka się dochodzonego nim roszczenia. Zrzeczenie się roszczenia sprawia, że zmianie ulega sytuacja prawna pozwanego, który staje się zwolniony od zobowiązania i wskutek tego nie może już w przyszłości być skutecznie wytoczone przeciwko niemu powództwo dotyczące tego roszczenia ( uchwała SN z 19 marca 1955 r., I CO 8/55, OSN 1956, nr 1, poz. 1).
Skutki cofnięcia
Pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia.
W razie cofnięcia pozwu poza rozprawą przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu pozwu zawiadamia pozwanego, który może w terminie 2-tygodni złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów.
Nie zawsze jednak oświadczenie o cofnięciu pozwu wywoła swój skutek. Sąd może bowiem uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, gdy czynność taka jest niezgodna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo rażąco narusza usprawiedliwiony interes osób uprawnionych.
Powód, który cofnął pozew, otrzymuje z urzędu zwrot całego wpłaconego przez siebie wpisu, gdy cofnięcie to nastąpiło przed wysłaniem pozwu stronie pozwanej, a połowę (art. 36 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych), gdy cofnięcie pozwu nastąpiło przed rozpoczęciem rozprawy, tj. wywołaniem sprawy (por. post. SN z 3 maja 1984 r., IV PZ 37/84, OSNCP 1985, nr 2-3, poz. 32). Cofnięcie pozwu w dalszym toku postępowania nie daje możliwości uzyskania częściowego zwrotu wpisu.