Obowiązek stawiennictwa
Ten, kto został wezwany przez sąd do stawienia się na rozprawie, ma bezwzględny obowiązek stawiennictwa.
NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!
Za nieusprawiedliwione niestawiennictwo świadek może zostać ukarany grzywną. Po ponownym wezwaniu, sąd może nawet zarządzić jego przymusowe sprowadzenie. Świadek ma możliwość uchylenia się od kary grzywny, jeśli w ciągu tygodnia od daty doręczenia mu postanowienia skazującego go na grzywnę lub na pierwszym posiedzeniu, na które zostanie wezwany, usprawiedliwi swoje niestawiennictwo.
Świadkowi grozi również kara grzywny za nieuzasadnioną odmowę zeznań, w sytuacji, gdy stawi się on na rozprawie, na wezwanie organu. Prawo do odmowy zeznań w charakterze świadka, mają bowiem tylko świadkowie będący osobami bliskimi dla stron (małżonkowie, wstępni, zstępni, rodzeństwo, powinowaci w tej samej linii lub stopniu oraz osoby pozostające ze stronami w stosunku przysposobienia). Świadek ma również prawo odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, gdy odpowiedź ta mogłaby narazić go, bądź też jego bliskich, na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową. Może również dojść do sytuacji, w której świadek będzie zobowiązany do zwrotu stronie poniesionych przez nią kosztów, w wyniku jego nieusprawiedliwionego niestawiennictwa lub nieusprawiedliwionej odmowy składania zeznań.
Zobacz również: Odmowa składania zeznań w postępowaniu karnym
Konsekwencje, jakie ciążą na świadku za niedopełnienie obowiązku stawienia się na rozprawie na wezwanie sądu, muszą być świadkowi wskazane w wezwaniu. Podobnie jest z prawami świadka takimi jak prawo do żądania zwrotu wydatków koniecznych, związanych ze stawiennictwem do sądu, oraz żądania wynagrodzenia za utratę zarobku.
Koszty podróży i utracone zarobki
W związku z powyższym, świadkowi przysługuje prawo do zwrotu kosztów poniesionych na podróż w celu stawiennictwa na rozprawie, zwrotu kosztów noclegu i utrzymania w miejscu wykonywania czynności sądowych oraz zwrotu kwoty, którą zarobiłby wówczas, gdyby obowiązek stawiennictwa na rozprawie, nie został na niego nałożony. Uzasadnione jest, iż zwrot ten, następuje do wysokości racjonalnych i celowych kosztów, co daje pewną swobodę w ocenie sądowi, ale i kosztów rzeczywiście poniesionych, co wiąże się z koniecznością udowodnienia przez świadka poniesionych wydatków. Istnieje również możliwość udzielenia przez sąd świadkowi zaliczki na koszty podróży i na utrzymanie w miejscu przesłuchania. Wówczas świadek po dokonaniu wydatków, musi się z nich rozliczyć.
Zwrotu może oczekiwać świadek zamieszkały w miejscowości oddalonej ponad 10 km od miejsca rozprawy. W szczególnych przypadkach, gdy przemawiają za tym względy słuszności, sąd może przyznać zwrot kosztów podróży świadkowi zamieszkałemu bliżej niż 10 km, ale w odległości nie mniejszej niż 4 km od miejsca rozprawy. Zwrot kosztów transportu świadkowi zamieszkałemu w promieniu 4 km od miejsca rozprawy, może nastąpić tylko wtedy, gdy ze względów zdrowotnych, świadek wymaga obecności osoby mu towarzyszącej. Zwrotu może domagać się również świadek, który stawił się na rozprawie, w związku z otrzymanym wezwaniem, lecz nie został przesłuchany, z przyczyn od niego niezależnych oraz świadek, który zgłosił się do sądu bez uprzedniego wezwania, jeżeli został przesłuchany. Istotne jest to, że sąd może przyznać zwrot wspomnianych kosztów również osobie towarzyszącej świadkowi, gdy ten ze względów zdrowotnych nie mógł na rozprawie pojawić się samodzielnie.
Na wniosek
Zwrot wszelkich kosztów następuje tylko i wyłącznie na wniosek świadka złożony pisemnie lub ustnie do protokołu niezwłocznie po złożeniu przez niego zeznań, jednak nie później niż przed pływem trzech dni od stawienia się na rozprawie. Zachowanie tego terminu jest istotne o tyle, iż jego niedochowanie skutkuje utratą prawa do zwrotu wspomnianych kosztów. Przyznana świadkowi kwota, powinna być wypłacona niezwłocznie. Na postanowienie sądu o odmowie przyznania zwrotu wspomnianych kosztów, przysługuje świadkowi zażalenie.
Alternatywą dla żądania zwrotu wyżej wymienionych kosztów, jest domaganie się przez świadka, by został przesłuchany przez sąd w miejscowości, w której zamieszkuje.
Polecamy serwis: W sądzie
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego;
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych;
Dekret z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym.