W postępowaniu cywilnym, a konkretniej w procesie obowiązuje zasada odpowiedzialności za wynik sporu. W praktyce oznacza to, że strona przegrywająca jest obowiązana na żądanie strony wygrywającej zwrócić jej koszty procesu. Dotyczy to kosztów poniesionych do celowego dochodzenia lub obrony swoich praw. Nie zawsze jednak sąd orzeknie o zwrocie wszystkich kosztów.
Celowość poniesionych kosztów
Oznacza to, że reguły tyczące się zwrotu kosztów procesu opierają się na zasadzie celowości. Zwrócone mogą być jedynie takie koszty, które zostały poniesione przez wygrywającą stronę w niezbędnym zakresie potrzebnym do obrony.
Oznacza to przykładowo, że nie zawsze koszty poniesione przez uczestnika procesu na profesjonalnego pełnomocnika będą zwrócone w całości. Sąd określając obowiązek zwrotu kosztów rozważy niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie. Pod uwagę wzięty będzie również charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia.
Sąd nie orzeknie obowiązku zwrotu kosztów na pełnomocnika, jeżeli będą one stanowiły znaczny odsetek zasądzonej kwoty, w sprawie która nie miała skomplikowanego charakteru.
Zobacz również serwis: Pozwy
Zwrot jedynie części kosztów
Nawet w przypadku, gdy wszystkie koszty procesu były poniesione przez stronę zgodnie z zasadami celowości, nie zawsze będzie można liczyć na ich całkowity zwrot. W wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążyć jej kosztami w ogóle (art. 102 Kodeksu postępowania cywilnego). Jest to zarazem wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik postępowania.
Zastosowanie jednak tego przepisu ma charakter szczególny i być spowodowana wyjątkowymi okolicznościami. Taką wyjątkową sytuacją może być fatalna sytuacja materialna przegrywającego. Sąd może ją wziąć pod uwagę przy orzekaniu o obowiązku zwrotu kosztów stronie przeciwnej.
Nie oznacza to jednak, że zwolnienie od kosztów sądowych będzie od razu oznaczała również zwolnienie od obowiązku zwrotu kosztów stronie przeciwnej.
Zobacz również serwis: W sądzie