Nakaz zapłaty
Jeżeli miejsce pobytu pozwanego znajduje się poza krajem, wtedy też sąd jest zobowiązany do uchylenia z urzędu nakazu zapłaty i skierowania sprawy do zwykłego postępowania. To oznacza, że sam nakaz zapłaty, który nie został dostarczony będzie uchylony, a więc nie będzie wywoływał skutków prawnych.
Sam nakaz zapłaty może być wydany tak w postępowaniu nakazowym oraz upominawczym. W obydwu przypadkach przy zamieszkaniu pozwanego za granicą nakaz będzie uchylony z urzędu. Oprócz tych dwóch sytuacji nakazy zapłaty są również wydane w tzw. e-sądzie, w elektronicznym postępowaniu upominawczym.
Przy postępowaniu dotyczącym wydania nakazu zapłaty strona pozwana nie bierze udziału, jako że sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym. Oznacza to, że sąd w ograniczonym zakresie weryfikuje okoliczności sprawy w tym m.in. kwestię miejsca zamieszkania czy pobytu pozwanego.
Zobacz również: Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym
Co należy zrobić
W sytuacji, gdy podczas próby doręczenia nakazu zapłaty do sądu dotarła informacja, że pozwany nie ma miejsca zamieszkania ani pobytu na terenie kraju, wtedy też z urzędu uchyli nakaz zapłaty. Wynika to z art. 4921 Kodeksu postępowania cywilnego (w przypadku postępowania nakazowego) oraz art. 5021 w przypadku postępowania upominawczego.
Taka regulacja ma na celu ochronę interesów pozwanego. Po uchyleniu nakazu sprawa zostanie przekazana do postępowania zwykłego.
Zobacz również serwis: Postępowanie sądowe
W jego toku sąd będzie musiał dokonać oceny, czy sprawa z racji zamieszkania pozwanego za granicą należy do jurysdykcji krajowej. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego będzie tak, jeżeli w chwili wytoczenia powództwa pozwany miał miejsce zamieszkania, pobytu czy też siedziby w kraju (art. 1103 w zw. z art. 1097 Kodeksu postępowania cywilnego).
Jeżeli w chwili wszczęcia postępowania pozwany nie miał miejsca zamieszkania, siedziby, czy też miejsca pobytu w Polsce, wtedy też taki pozew zostanie odrzucony. Nie oznacza to jednak, że sam fakt zamieszkania pozwanego poza Polską oznacza brak jurysdykcji krajowej.
Pozwany, który w chwili wszczęcia postępowania mieszkał w Polsce, w jego trakcie wyprowadził się do Niemiec. W takiej sytuacji sprawa nadal należy do jurysdykcji krajowej polskich sądów.
Kurator dla nieobecnego
Jeżeli sąd nada postępowaniu dalszy bieg pozwany powinien rozważyć kwestię zgłoszenia udziału w sprawie. Taka potrzeba może wynikać z faktu, iż w przypadku braku informacji o miejscu zamieszkania pobytu, sąd może na wniosek powoda ustanowić kuratora, który będzie podejmował czynności procesowe za pozwanego (art. 143 Kodeksu postępowania cywilnego).