Nie będzie przesady w stwierdzeniu, że zasadniczo każdy administrator korzysta z usług podmiotów przetwarzających albo prędzej czy później będzie z takich usług korzystał. Hosting, usługa pocztowa, zewnętrzne biuro rachunkowe, zewnętrzna obsługa informatyczna – te usługi z dużą dozą prawdopodobieństwa wywołają konieczność zawarcia umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych.
Podmiot przetwarzający
Czy jednak podwykonawstwo zawsze oznacza istnienie relacji powierzenia przetwarzania danych osobowych? W świetle art. 4 pkt 8) RODO[1] „podmiot przetwarzający” oznacza osobę fizyczną lub prawną, organ publiczny, jednostkę lub inny podmiot, który przetwarza dane osobowe w imieniu administratora”. Jeżeli planowane jest przetwarzanie - czyli np. zbieranie danych, przechowywanie, organizowanie, utrwalanie, niszczenie etc. – które ma nastąpić nie w imieniu własnym podwykonawcy, lecz w imieniu administratora, należy uznać, że występuje relacja powierzenia przetwarzania danych osobowych. Wywołuje to konieczność zawarcia umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych. Wprawdzie art. 29 RODO dopuszcza określenie zasad ochrony danych osobowych w ramach relacji powierzenia w drodze nie tylko umowy, ale też na podstawie tzw. innego instrumentu prawnego, (które podlegają prawu Unii lub prawu państwa członkowskiego i wiążą podmiot przetwarzający i administratora), najczęściej mamy jednak do czynienia z umową powierzenia przetwarzania danych osobowych.
Obowiązki administratora
Umowa powierzenia powinna określać przedmiot i czas trwania przetwarzania, charakter i cel przetwarzania, rodzaj danych osobowych oraz kategorie osób, których dane dotyczą, a także obowiązki i prawa administratora. Minimalną treść umowy powierzenia określa art. 28 ust. 3 RODO.
Wymóg zawarcia umowy powierzenia nie jest jednak jedynym, który dotyczy administratora w przypadku zaistnienia tego typu relacji. Art. 28 ust. 1 RODO nakłada bowiem na administratora dodatkowe obowiązki w zakresie weryfikacji podmiotu przetwarzającego. W myśl powołanego przepisu administrator powierzający przetwarzanie danych osobowych, korzysta wyłącznie z usług takich podmiotów przetwarzających, które zapewniają wystarczające gwarancje wdrożenia odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych, by przetwarzanie spełniało wymogi niniejszego rozporządzenia i chroniło prawa osób, których dane dotyczą.
Czy taka weryfikacja jest konieczna
Weryfikacja może polegać na zebraniu informacji od potencjalnego podmiotu przetwarzającego na temat stosowanych środków technicznych i organizacyjnych ochrony danych osobowych, ale powinna być procesem ciągłym, rozciągającym się także na etap realizacji umowy. Konieczność weryfikacji i uwzględnienie jej w postanowieniach umowy powierzenia nie powinny podlegać dyskusji. Pozytywny wynik takiej weryfikacji oznacza zdolność podmiotu przetwarzającego do zapewnienia ochrony danych osobowych na poziomie wymaganym przez RODO.
Spotykany w praktyce opór podwykonawcy co do poddania się takiej weryfikacji. oznacza często niezrozumienie wymogów, jakie na podmioty przetwarzające nakłada RODO, w tym także wiedzy o wynikających z RODO regulacjach kierowanych wprost do podmiotu przetwarzającego.
Jakie błędy popełnia administrator?
Pierwszym błędem jest niewłączanie inspektorów ochrony danych lub osób odpowiedzialnych za przetwarzanie danych osobowych w organizacji w procesy przetwarzania danych osobowych albo pomijanie rekomendacji dotyczących gwarancji właściwej ochrony danych osobowych. Drugim - nieuwzględnienie wymogów ochrony danych osobowych przy wyborze podmiotów współpracujących oraz przy podejmowaniu ustaleń dotyczących udostępniania danych osobowych takim podmiotom. Trzecim - odkładanie w czasie momentu zawarcia umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych. Przesuwanie „na później” momentu zawarcia takiej umowy może oznaczać niezawarcie jej w ogóle, a jednocześnie jest przetwarzaniem danych osobowych przez podmioty nieuprawnione. Kolejnym – niewyciągnięcie wniosków płynących z negocjacji treści umowy powierzenia z potencjalnym podmiotem przetwarzającym; jeśli podmiot przetwarzający kwestionuje obowiązki wynikające z RODO, np. z art. 28 RODO, nie może to oznaczać poważnego podejścia do zabezpieczeń, wymogów dotyczących dalszych podmiotów przetwarzających, obowiązków dokumentacyjnych, realizacji praw podmiotów danych etc.
Wreszcie, należałoby powiedzieć, że znajomość wymogów ochrony danych osobowych wynikających z RODO, jak i świadomość konieczności zawarcia umowy powierzenia powinny być obecnie standardem poświadczających właściwe podejście do wymogów ochrony danych osobowych. Brak dostatecznej weryfikacji podmiotu przetwarzającego lub negatywny wynik takiej weryfikacji, mogą oznaczać, że rozważany podwykonawca nie daje wystarczających gwarancji prawidłowego postępowania z danymi osobowymi.
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).