Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 Kodeksu pracy) .
Zatrudnienie w takich warunkach jest zawsze zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Nie jest również dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy właściwych dla umowy o pracę. Takie działanie jest zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Cechy stosunku pracy:
- praca określonego rodzaju,
- wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem,
- wykonywanie pracy w określonym miejscu,
- wykonywanie pracy w określonym czasie,
- praca wykonywana za wynagrodzeniem,
- osobiste wykonywanie pracy.
Aby uznać, że dany stosunek prawny jest stosunkiem pracy, przedstawione warunki muszą być spełnione łącznie. Jeśli więc przynajmniej jeden z nich nie będzie spełniony, to nie może być mowy o zawarciu stosunku pracy.
Można się również spotkać w tym zakresie z opinią, że jeżeli występuje przeważająca ilość cech właściwych dla umowy o pracę, to dany stosunek prawny należy uważać za stosunek pracy. Dlatego przy zatrudnieniu na umowy cywilnoprawne należy unikać stosowania warunków zatrudnienia charakterystycznych dla umów o pracę.
Zleceniobiorca zawarł umowę zlecenia na wykonanie prac biurowych. W umowie wyraźnie wskazano sposób wykonania zlecenia i ustalono, że wynagrodzenie będzie przysługiwało tylko wtedy, gdy umowa zostanie wykonana w określony sposób. W czasie wykonywania pracy przez zleceniobiorcę kierownik jednostki organizacyjnej wydawał mu wiążące polecenia. Tak wykonywana praca, ze względu na wykonywanie jej pod ścisłym kierownictwem, ma charakter pracy na podstawie stosunku pracy, bez względu na to, że strony formalnie zawarły umowę zlecenia.
Zleceniodawca zlecił zleceniobiorcy wykonywanie prac biurowych. Jednocześnie zażądał, aby zlecenie było wykonywane na terenie i w godzinach pracy jego zakładu pracy. Takie uregulowanie powyższej kwestii budzi podejrzenie, że została zawarta umowa o pracę, a zawarcie umowy zlecenia było jedynie próbą obejścia przepisów Kodeksu pracy .
Jeśli cechy łączącego strony zatrudnienia mogą wskazywać zarówno na stosunek pracy, jak i na umowę cywilnoprawną, to w takim przypadku decyduje wola stron, jaki stosunek prawny chcą zawrzeć. Jeżeli jednak cechy łączącego strony stosunku jednoznacznie wskazują na stosunek pracy, to wola stron wyrażona przy zawieraniu umowy nie decyduje o rodzaju zawartej umowy, co potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 17 maja 2016 r. (I PK 139/15; OSNP 2017/12/159).
Pracodawca, który przegrał z zatrudnionym proces o ustalenie stosunku pracy, a od dnia uprawomocnienia się wyroku dalej go zatrudnia, musi go traktować jak pracownika (zatrudnionego, w zależności od treści wyroku, na czas określony lub nieokreślony). Konsekwencją nabycia statusu pracownika jest prawo do żądania wszystkich świadczeń należnych pracownikom, których nie otrzymują zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych np . prawa do urlopu wypoczynkowego czy świadczeń za pracę w godzinach nadliczbowych.
Artykuł niniejszy jest fragmentem publikacji Umowy cywilnoprawne - zasady zawierania i praktyczne rozliczenia
Umowy cywilnoprawne – zasady zawierania i praktyczne rozliczenia (PDF)
Polecamy serwis: Umowy