Jak zdefiniować?
Umowa o dzieło została określona w Kodeksie cywilnym (KC). Zgodnie z art. 627 KC przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do wypłaty wynagrodzenia.
Prawo nie wymaga tutaj, aby umowa taka zawarta była w szczególnej formie. W praktyce jednak, głównie ze względów podatkowych, warto umowę o dzieło zawrzeć na piśmie.
Bezpłatny wzór
Zapoznaj się z naszymi bezpłatnymi wzorami umów:
Umowa o dzieło z wynagrodzeniem kosztorysowym - WZÓR
Umowa o zaprojektowanie i wykonanie strony internetowej - WZÓR UMOWY
Kiedy dzieło?
Przepisy prawne nie wymieniają konkretnych przykładów umów o dzieło. Wybór odpowiedniej umowy często może przysporzyć wielu problemów. W niektórych przypadkach właściwsze może bowiem okazać się zastosowanie umowy o świadczenie usług czy umowy zlecenia.
Doktryna kwalifikuje umowę o dzieło jako zobowiązanie rezultatu. Ważny jest zatem efekt końcowy (dzieło) nie zaś same czynności, które prowadzą do jego stworzenia. W praktyce zatem umowa o dzieło może na przykład zobowiązywać do napisania książki, wykonania mebli, zaprojektowania strony internetowej, namalowania obrazu. Ważne, by samo dzieło było skonkretyzowane w umowie.
Jak podkreślił Sąd Najwyższy w postanowieniu z 10 kwietnia 2018 r. (II UK 265/17), „zobowiązanie z art. 627 KC polega na wykonaniu nie jakiegokolwiek dzieła, ale na realizacji dzieła oznaczonego. Nie ma przy tym wątpliwości, że „oznaczenie” następuje pierwotnie w trakcie układania postanowień umownych. (…) Ważne jest jednak, że między „oznaczeniem” a rezultatem pracy istnieje ścisły wektor zależności. Nie można zrealizować dzieła, jeśli nie zostało ono umownie wytyczone.”
Zobacz również: Zlecenie, dzieło czy umowa o pracę?
Jakie wynagrodzenie?
W umowie o dzieło wynagrodzenie może być określone wprost (ryczałtowo). Kodeks cywilny dopuszcza również możliwość wskazania podstaw do ustalenia takiego wynagrodzenia. Zgodnie zaś z art. 628 k.c. jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie. Stosuje się tu odpowiednio przepisy dotyczące sprzedaży według cen sztywnych, maksymalnych, minimalnych i wynikowych.
Wynagrodzenia ryczałtowego co do zasady nie można zmienić. Wyjątkiem jest tu art. 632 § 2 k.c., na podstawie którego sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą.
Wynagrodzenie może mieć również charakter kosztorysowy, czyli określony na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów.
Wybór odpowiedniego rodzaju wynagrodzenia zależy od stron. Wynagrodzenie kosztorysowe w praktyce znajdzie zastosowanie w sytuacjach, gdy z góry nie da się ustalić całościowego wynagrodzenia. Pozwala ono na większą elastyczność. Przepisy KC dają możliwość podwyższenia kwoty takiego wynagrodzenia, gdy zaistnieje konieczność wykonania dodatkowych prac. Należy pamiętać, iż przyjmujący zamówienie przed wykonaniem dodatkowych prac powinien uzyskać zgodę zamawiającego. Ponadto, jeżeli to przyjmujący zamówienie sporządził zestawienie planowanych prac, to może on żądać podwyższenia wynagrodzenia tylko wówczas, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych.
W przypadku, gdy w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to jednak należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek.
Konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego uprawnia zamawiającego do odstąpienia od umowy. Powinien to uczynić niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia.
Bez składek ZUS?
Samoistna umowa o dzieło nie jest j tytułem do ubezpieczeń społecznych.
Pani Olga nie prowadzi działalności gospodarczej, nie jest również pracownikiem. Kilka dni temu zawarła umowę o dzieło, na podstawie której ma wykonać parze narzeczonych zaproszenia ślubne. W tej sytuacji Pani Olga nie ma obowiązku odprowadzania składek ZUS od umowy o dzieło.
Jeżeli umowa o dzieło zostaje zawarta z własnym pracodawcą lub jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy, to podlega ubezpieczeniom: emerytalnym, rentowymi, chorobowym, wypadkowym i zdrowotnym.
Umowa o dzieło zawarta z pracownikiem przebywającym na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim czy wychowawczym nie podlega oskładkowaniu.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (j. t. Dz. U. z 2018 r., poz. 1025 z późn. zm.);
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j. t. Dz. U. z 2017 r., poz. 1778 z późn. zm.)
Polecamy serwis: Umowy