Strony mogą regulować postanowienia umowne zgodnie ze swoją wolą. Oznacza to, że one same decydują co i jak zapiszą w umowie. Popularnie mówi się o swobodzie umów.
Granice swobody umów
Oczywiście istnieją postanowienia umowne, których strony nie mogą regulować w sposób dowolny. Ograniczenia tego rodzaju wynikają najczęściej z przepisów ustaw. Klasycznym przykładem tego jest zakaz wydłużania i skracania terminów przedawnienia w drodze czynności prawnej. Stanowi o tym wprost kodeks cywilny. Dlatego też strony zawierając umowę muszą respektować wynikające z ustawy okresy przedawnień. Podobne ograniczenia mogą wynikać również z właściwości stosunku oraz zasad współżycia społecznego.
Gdy się o czymś zapomni
Często jednak strony zapominają dodać jakieś postanowienie do treści umowy. Mogą to uczynić przez nieuwagę lub z niewiedzy. W takich wypadkach jednak zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego lub innej ustawy (np. ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ustawa o sprzedaży konsumenckiej). I to właśnie przepisy ustawy wchodzą w miejsce nieuregulowanych kwestii.
Istotne składniki umowy
Nie zawsze zatem należy się przejmować gdy zapomni się czegoś zapisać w umowie. Oczywiście nie można zapominać o uregulowania tzw. essentialia negotii, czyli najważniejszych postanowień umowy. Essentialia negotii zależą od rodzaju umowy. I tak przy umowie sprzedaży będą to bezsprzecznie cena i przedmiot sprzedaż, przy umowie najmu określenie przedmiotu najmu i czynszu, przy umowie pożyczki pożyczana suma pieniędzy oraz ewentualne odsetki. Te postanowienia muszą znaleźć się w umowie.
Oczywiście i od tej zasady są wyjątki. Na przykład do składników przedmiotowo istotnych przy umowie o dzieło zaliczymy określenie przedmiotu, który ma wykonać przyjmujący zamówienie oraz wynagrodzenie jakie musi zapłacić zamawiający. Co jednak w wypadku gdy w takiej umowie nie określono wynagrodzenia dla przyjmującego zamówienie.
Jak bowiem wiemy umowa o dzieło jest umową odpłatną i zawsze musi przewidywać wynagrodzenie. Czy zatem umowa nie odnosząca się do kwestii wynagrodzenia jest ważna? Oczywiście że tak. Znowu z pomocą przychodzi kodeks cywilny. Otóż w art. 628 k.c. zapisano że jeżeli strony nie określiły wynagrodzenia oraz podstawy jego naliczania wtedy biorącemu zamówienie należy się zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju lub wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy.
Widać zatem, że kodeks cywilny reguluje bardzo wiele kwestii i stara się wychodzić naprzeciw potrzebom obrotu prawnego.
Inne postanowienia umowne
Kodeks cywilny reguluje również wypadki gdy w umowie nie zapisano innych postanowień.
Podobnie więc rzecz się ma w sytuacji gdy strony nie ustaliły miejsca i czasu spełnienia świadczenia. Wtedy też można je wywnioskować z przepisów kodeksu cywilnego.
Może zdarzyć się sytuacja, gdy strony umówiły się, że spełnianie świadczenia nastąpi częściami ale nie ustaliły wielkości poszczególnych świadczeń częściowych albo terminu ich spełnienia. Wtedy to, zgodnie z przepisami k.c., wierzyciel może przez swoje oświadczenie wyznaczyć odpowiednie terminy spełnienia poszczególnych świadczeń. Jak zatem widać kodeks cywilny odpowiada i na to pytanie.
Podsumowanie
Dlatego też przed podpisaniem jakiejkolwiek umowy warto zapoznać się z przepisami kodeksu cywilnego dotyczącymi tego rodzaju umów. Kodeks cywilny jest bowiem fundamentem prawa cywilnego. To ten akt prawny reguluje większość umów występujących w obrocie pranym. Zawiera również postanowienia odnoszące się do każdego rodzaju umowy. Dlatego warto również przeanalizować przepisy z części ogólnej księgi III kodeksu cywilnego (art.358-534). Tam bowiem można znaleźć rozwiązanie wielu nurtujących kwestii.