Kara umowna to suma pieniędzy, przewidziana na pokrycie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Ważne jest natomiast, że tego rodzaju „odszkodowanie” może być zastrzeżone wyłącznie w wypadku zobowiązań niepieniężnych.
Kary umownej nie można natomiast stosować przy zobowiązaniach pieniężnych. Świadczenia pieniężne to takie których wartość wyrażona jest w pieniądzu. Najczęściej występujące w obrocie gospodarczym zobowiązania pieniężne to umowa sprzedaży, umowa pożyczki, umowa najmu, umowa o dzieło.
Szkoda wynikła z niewykonanie zobowiązań (lub ich nienależyte wykonanie) zobowiązań pieniężnych nie może być naprawiona przez zapłacenie kary umownej. Kara umowna odnosi się bowiem, jak stanowi art.. 483 Kodeksu cywilnego, tylko do zobowiązań niepieniężnych. A więc takich, których wartość nie jest wyrażona w pieniądzu.
Gdy dłużnik zwleka z zapłatą świadczenia pieniężnego wtedy wierzycielowi należą się odsetki za opóźnienie. Odsetki należą się nawet wtedy gdy wierzyciel nie poniósł szkody a opóźnienie nastąpiło z przyczyn, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Natomiast gdy dłużnik ponosi odpowiedzialność za opóźnienie wtedy oprócz odsetek musi zapłacić odszkodowanie.
W podanym przykładzie kara umowna została przewidziana od świadczenia pieniężnego, co de facto jest nie zgodne z prawem. W razie gdyby sąsiad spóźniał się z zapłatą raty pożyczki nie będzie Pan mógł żądać od niego kary umownej. Będzie Pan mógł natomiast żądać odsetek lub ewentualnie odszkodowania w wypadku zawinionego opóźnienia.