Oświadczenie woli
Oświadczenie woli to w języku prawnym wyrażenie woli. Może mieć ono różną postać. Wolę można wyrazić ustniena piśmie lub w sposób dorozumiały. Według kodeksu cywilnego wolę co do zasady można wyrazić w sposób dowolny. Jednak najczęściej wyrażamy wolę składając podpis pod jakimś dokumentem.
Pamiętajmy zatem, że podpisując umowę wyrażamy wolę zawarcia takiej umowy. Spisując testament wyrażamy wolę, aby dziedziczyła po nas osoba wskazana w testamencie. Składając oświadczenie o przyjęciu spadku, wyrażamy wolę dziedziczenia po kimś. Podając towar sprzedawcy przy kasie, wyrażamy wolę kupna towaru (zawarcia umowy sprzedaży). Są to najczęściej spotkane oświadczenia woli.
Wady oświadczenia woli
Każde wyrażenie woli może być dotknięte wadami. Wada oświadczenia woli powoduje jego nieważność lub bezskuteczność. Kodeks cywilny przewiduje katalog wad, które wpływają na ważność oświadczenia.
Są to:
- brak świadomości lub swobody wyrażenia woli,
- pozorność,
- błąd,
- groźbę.
Warto poświęcić odrobinę uwagi każdej z nich. Każda bowiem powoduje inne skutki.
Brak świadomości lub swobody
Z tą wadą oświadczenia woli mamy do czynienia, gdy osoba składająca oświadczenie jest w nienaturalnym stanie psychofizycznym. Oświadczenie woli jest nieważne, gdy składająca je osoba jest w stanie świadomości wyłączającym podjęcie i zrozumienie decyzji.
Najczęściej przyczyną takiego stanu jest:
- choroba psychiczna,
- niedorozwój umysłowy,
- nadużycie alkoholu, narkotyków lub lekarstw,
- gorączka,
- narkoza,
- hipnoza,
- uwiąd starczy.
Pozorność
O pozorności mówimy, gdy strony są zgodne co do tego, że oświadczenie albo w ogóle ma nie wywołać żadnych skutków prawnych albo ma wywołać inny skutek niż wynika z treści czynności.
Z pozornością będziemy mieli do czynienia np. w sytuacji gdy dwie osoby spiszą umowę darowizny a tymczasem faktycznie dokonają sprzedaży.
Błąd
Oświadczenie woli można złożyć również pod wpływem błędu. Można działać w błędzie, co do stanu rzeczy lub w błędzie co do oświadczenia woli. Pierwszy przypadek to np. sytuacja gdy kupuje się kopie obrazu myśląc, że jest to oryginał.
Błąd aby stanowił wadę musi być istotny. Musi mieć wpływ na zawarcie umowy lub złożenie innego oświadczenia. Ważne jest również, aby osoba, której składa się oświadczenie woli wiedziała o błędzie lub go wywołała (np. udzielając błędnych informacji).
Groźba
Z groźbą mamy do czynienia, gdy jedna osoba zmusza drugą do złożenia oświadczenia woli. Groźba ma wpływ na ważność oświadczenia woli, gdy jest bezprawna. Bezprawne działanie to działanie niezgodne z prawem. Będzie więc groźbą zastraszanie, porwanie czy szantażowanie.
Groźba może być skierowana zarówno do osoby składającej oświadczenie woli, jak również do osoby trzeciej (np. dziecka lub małżonek osoby składającej oświadczenie). Ważne jest, aby pod jej wpływem wyrażono wolę.
Jakie są skutki wad
Różne wady powodują różne skutki. Oświadczenie woli złożone w stanie wyłączającym świadomość jest zawsze nieważne. Nie trzeba go odwoływać ani unieważniać przed sądem. Podobnie jest w wypadku pozorności.
W wypadku groźby lub błędu od oświadczenia można się uchylić. Trzeba złożyć jednak oświadczenie woli o uchyleniu się od jego skutków. W wypadku błędu składający ma na to rok od czasu, gdy dowiedział się o błędzie. W wypadku groźby rok, od kiedy stan obawy ustał. Oświadczenie o uchyleniu musi być złożone drugiej stronie na piśmie.