Zaliczka to słowo znane i używane przez każdego człowieka w różnych sytuacjach – czasami bez głębszej refleksji. W niniejszym tekście wyjaśniamy w kilku zdaniach, czym jest zaliczka na gruncie prawa umów zobowiązaniowych.
Zaliczka wg kodeksu cywilnego
Powszechnie przyjmuje się (brak jest jednak w Kodeksie cywilnym stosownego przepisu), że strony umowy mogą ustalić obowiązek zapłaty przez jedną z nich zaliczki (pewnej sumy pieniężnej) na poczet należnego drugiej stronie świadczenia pieniężnego.
Zaliczkę daje się przed spełnieniem świadczenia przez drugą stronę umowy – a więc nie daje się jej „za coś”, ale jedynie „na poczet czegoś”. W razie dania „zaliczki” już po spełnieniu przez drugą stronę swojego świadczenia, ową „zaliczkę” należy poczytywać po prostu jako właściwą zapłatę.
Zaliczka to zapłata świadczenia pieniężnego – jeszcze zanim dłużnik wykona swoje zobowiązanie.
Zadatek czy zaliczka – co przepada?
Opóźnienie a zwłoka w umowach wzajemnych
Odstąpienie od umowy kredytu konsumenckiego
Zaliczka a zadatek
Jak już o tym była mowa wyżej, przepisy prawa nie regulują skutków prawnych dania zaliczki. W szczególności nie można utożsamiać dania zaliczki z wręczeniem zadatku, który to jest zupełnie odrębną instytucją prawną, rodzącą całkowicie odmienne skutki. Niestety – obie instytucje są ze sobą bardzo często mylone.
Poza tym, że zalicza się ją na poczet przyszłego świadczenia pieniężnego, zaliczka… nie rodzi zupełnie innych skutków prawnych. Jeżeli zapłacisz zaliczkę na rzecz swojego kontrahenta, to później będziesz musiał uiścić do jego rąk tylko resztę kwoty wskazanej w umowie – jest to jedyna konsekwencja dania przez Ciebie zaliczki.
Czy samo użycie w umowie słowa „zaliczka” powoduje, że w istocie mamy z nią do czynienia? Nie zawsze - wg wskazań orzecznictwa nawet użycie słowa „zaliczka” tam, gdzie w rzeczywistości stronom chodzi o zadatek powoduje, że wręczenie określonej sumy pieniężnej przy zawarciu umowy należy uznać za ten ostatni. Prawidłowość jest więc dokładnie taka sama, jak w przypadku ustalania nazwy danej umowy – decyduje wola stron nie zaś nazwa umowy.