Niepełnoletni
Kwestie zawierania umów w obrocie cywilnoprawnym są uregulowane głównie w przepisach Kodeksu cywilnego. W ramach tego aktu znajdziemy również regulacje dotyczące sytuacji, w której jedna ze stron kontraktu jest niepełnoletnia, tj. nie skończyła jeszcze 18 lat.
W dobie internetu i coraz powszechniejszego zawierania umów w sieci kwestia skutków prawnych zawierania umów przez niepełnoletnich wymaga wyjaśnienia. Coraz częściej zdarza się, iż niekontrolowany dostęp dzieci do sieci może skończyć się rejestracją w płatnych serwisach, czy zakupem na portalu aukcyjnym. Jakie możliwości mają w tej sytuacji rodzice, a przede wszystkim jak kształtuje się sytuacja prawna takiej umowy?
Zobacz serwis: Konsument w sieci
Zawieranie umów przez dzieci
Kwestia wiązania się stosunkami umownym nierozerwalnie łączy się z zagadnieniem zdolności do czynności prawnych. Zdolność ta, to ni mniej, ni więcej możliwość dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych, a więc m.in. także zdolność do zawierania umów. Zgodnie z art. 12 Kodeksu cywilnego dzieci, które nie ukończyły lat trzynastu, podobnie jak osoby całkowicie ubezwłasnowolnione, takiej zdolności nie mają. To oznacza, że takich umów zawierać nie mogą.
Skutki tego braku są istotne. Zgodnie z art. 14 Kodeksu cywilnego umowa zawarta przez osobę, której brak takiej zdolności, jest nieważna.
Umowa kupna zawarta na portalu aukcyjnym przez dziecko, które nie ukończyło 13 lat, będzie nieważna.
Od tej zasady istnieje pewien wyjątek, który został wyrażony w paragrafie 2 cytowanego przepisu. Zgodnie z nim gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych. Kluczem jednak do uznania ważności tak zawartej umowy będzie ustalenie, że chodzi o umowę powszechnie zawieraną w drobnych sprawach życia codziennego.
Zakup chleba w sklepie spożywczym przez 11-latka.
Zdolność ograniczona
Inaczej kwestia wygląda w sytuacji, gdy umowę zawiera dziecko, które ukończyło 13. rok życia. Zgodnie z art. 15 Kodeksu cywilnego taka osoba dysponuje ograniczoną zdolnością do czynności prawnych, a więc może w pewnych sytuacjach decydować sama. W przypadku zawierania umów powodujących zaciągnięcie zobowiązania lub rozporządzenie prawem wymagana będzie zgoda przedstawiciela ustawowego.
Zobacz: Jak interpretować postanowienia umowy?
Sama umowa jest ważna, ale wymaga zgody. W sytuacji, gdy zostanie zawarta bez wcześniejszego uzyskania takiej zgody, jej los będzie zależał od potwierdzenia jej przez przedstawiciela ustawowego (np. rodzica). Jeżeli takie potwierdzenie nie nastąpi, nie wywoła ona skutków prawnych.
15-latek zawarł umowę przez internet, na mocy której zobowiązał się do opłacania rocznego abonamentu. Do ważności takiej umowy niezbędne będzie jej potwierdzenie przez rodzica, który jest przedstawicielem ustawowym.