Wady oświadczenia woli
Umowa jest zawierana na skutek złożenia dwóch zgodnych oświadczeń woli. Przekładając to na ludzki język, sednem umowy jest założenie, że zarówno jedna, jak i druga strona co do treści, jaką ona zawiera. Nie chodzi tutaj tylko treść samej umowy spisanej na papierze, ale treść całej czynności prawnej, jaką jest umowa. Może być to np. przedmiot takiej czynności, w tym również cechy tego przedmiotu (np. samochodu).
W takich sytuacjach przepisy prawa cywilnego, pod pewnymi warunkami, będą nam dawały określone instrumenty, którymi możemy się posłużyć. Aby jednak przedstawić tę problematykę, musimy ją najpierw zobrazować sobie konkretnym przykładem.
PRZYKŁAD NR 1: Jan nabył obraz i zapłacił za niego wysoką cenę w przekonaniu, iż nabywa obraz oryginalny. Jak się okazało nabył jedynie kopię.
PRZYKŁAD NR 2: Sprzedawca tak sformułował ofertę sprzedaży, iż jest ona myląca dla kupującego. Z powodu niejasnych sformułowań, zamiast sprzedaży towaru, sprzedawca oferuje sprzedaż zdjęć towaru.
Zobacz serwis: Konsument w sieci
Błąd w oświadczeniu woli
Co zatem można zrobić w tych dwóch sytuacjach? Niestety ale sytuacje, w których wyobrażenie jednej ze stron o umowie nie pokrywa się w rzeczywistości, jest dość często. Niekiedy z pomocą przychodzą tutaj przepisy dotyczące wad oświadczenia woli. W szczególności błąd oświadczenia woli.
Błąd jako wada oświadczenia woli to mylny obraz rzeczywistości istniejący w umyśle podmiotu składającego oświadczenie woli.
Wymogi co do możliwości powołania się na błąd w oświadczeniu zostały zawarte w treści art. 84 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem błąd musi być co do treści czynności prawnej. W tym kontekście błędu nie będzie w przypadku, gdy zachodzi np. prognozowanego wzrostu wartości nabywanego dobra.
POBIERZ WZÓR: Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych
Musi być to również błąd istotny, tzn. taki, który uzasadnia przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, to nie złożyłby oświadczenia tej treści. Odnosząc się tutaj do przykładu, można stwierdzić, iż gdyby Jan wiedział, iż kupowany obraz jest jedynie kopią, nie zawarłby umowy.
Oprócz tego, w odniesieniu do umów odpłatnych, na błąd można powoływać się tylko w sytuacji, gdy został wywołany przez osobę, której złożono oświadczenie woli (np. sprzedawcy), jak również wtedy, gdy osoba ta (sprzedawca) mogła z łatwością błąd zauważyć. Co istotne wywołanie błędu wcale nie musi być zawinione przez sprzedawcę. To oznacza, że w przypadku sprzedaży obrazu, na błąd będzie można powołać się niezależnie od tego, czy sam sprzedawca miał świadomość, że jest to jedynie kopia.
Zobacz serwis: Sprzedaż towarów
Oświadczenie o uchyleniu się od skutków
Samo jednak złożenie oświadczenia pod wpływem błędu nie oznacza, że czynność prawna jest z góry nieważna. Błąd oznacza bowiem, że czynność jest wzruszalna, co oznacza, że czynność jest ważna ale zainteresowany może się uchylić od jej skutków.
Aby tak się jednak stało, musi on złożyć na piśmie oświadczenie drugiej stronie o uchyleniu się od skutków oświadczenia, zawartego na skutek błędu.