W codziennym życiu zawieramy wiele umów. Części z nich nawet nie jesteśmy świadomi (codzienne zakupy w sklepie, przejazd autobusem), w innych warunki są nam narzucone i nie mamy na nie wpływu (usługi telekomunikacyjne, ubezpieczenia). Często jednak warunki umowy musimy przygotować sami lub mamy na nie wpływ (umowy pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, umowy zlecenia, umowy o wykonanie remontu).
Z praktyki pracy w kancelarii wiemy, że jednym z najczęstszych problemów w takich umowach i jednocześnie najczęstszym błędem w nich popełnianym, jest nieprawidłowe zapisanie prawa do odstąpienia od takiej umowy.
Zobacz serwis: Umowy
Odstąpienie to nie wypowiedzenie
Odstąpienie od umowy jest instytucją kodeksu cywilnego, która pozwala nam na rozwiązanie umowy w przewidzianych w niej okolicznościach.
Jest bardzo istotne, żeby nie mylić odstąpienia od umowy z jej wypowiedzeniem. Wypowiedzenie umowy też jest sposobem na jej rozwiązanie, ale nie wszystkie umowy można wypowiadać. Zakończyć przez wypowiedzenie niewątpliwie można umowy o dłuższym okresie obowiązywania, polegające powtarzających się świadczeniach. Zatem wypowiadać możemy takie umowy jak: umowa najmu czy dzierżawy, niektóre umowy zlecenia, umowa pożyczki.
Zobacz: Wypowiedzenie umowy
Wypowiedzenie natomiast nie powinno być sposobem na rozwiązanie umowy o roboty budowlane czy remontowe czy umowy sprzedaży.
Kiedy odstąpić?
W takich umowach, jeżeli chcemy mieć możliwość ich rozwiązana w przewidzianych przez nas przypadkach, do umowy musimy wpisać postanowienie od odstąpieniu. Powinno ono przewidywać, że w przypadku zaistnienia określonej przez nas sytuacji, np. jeżeli nasz wykonawca opóźnia się z wykonaniem prac ponad określoną ilość dni, mamy prawo odstąpić od umowy.
POBIERZ WZÓR: Oświadczenie o odstąpieniu od umowy
Zapis umowny o odstąpieniu
Tutaj jednak pojawia się problem i późniejsze kłopoty stron umów, które postanowienia o odstąpieniu przewidują. Żeby taki zapis o odstąpieniu w umowie był ważny i skuteczny, musi on zawierać także datę, do jakiej takie oświadczenie o skorzystaniu z tego prawa możemy złożyć. Data tak musi być precyzyjna i najlepiej jak będzie określona kalendarzowo.
Odwołując się do przykładu jak wyżej, oznacza to konieczność dodania w naszym zapisie zdania następnego, o mniej więcej takim brzmieniu: „Oświadczenie o odstąpieniu może być złożone w terminie 60 dni od zaistnienia przesłanek do odstąpienia, jednakże nie później niż do dnia dd-mm-rrrr.”
Oświadczenie o odstąpieniu
Dopiero wskazanie daty do upływu, której możemy złożyć oświadczenie o odstąpieniu sprawia, że nasze prawo do rozwiązania umowy w ten sposób będzie ważne, skuteczne i w przyszłości będziemy mogli z niego skorzystać.
Powinniśmy też wiedzieć, że można zastrzec w umowie możliwość odstąpienia od niej bez obowiązku podawania przez nas przyczyny. Nie zmienia to jednak obowiązku wskazania terminu do upływu, którego możemy z tego prawa skorzystać.
Zadaj pytanie: Forum
Odstąpienie a odstępne
Kolejnym problemem jest brak zrozumienia dla instytucji „odstępnego”. W umowach często można spotkać zapis, że możemy odstąpić od umowy za zapłatą określonej kwoty pieniężnej – odstępnego.
Dużo osób błędnie przyjmuje, że nawet, jeżeli złożą oświadczenie o odstąpieniu, ale nie zapłacą tej kwoty, to narażają się jedynie na to, że druga strona będzie potem żądała od nich jej zapłaty.
Ten błąd powoduje poważne konsekwencje. Jeżeli wraz z oświadczeniem o odstąpieniu nie zapłacimy odstępnego, nasze odstąpienie jest nieskuteczne. Nadal jesteśmy związani umową i druga strona ma prawo żądać jej wykonania lub ewentualnie, jeżeli umowa daje jej taką możliwość – odstąpić od niej.
Podsumowując - chcąc zastrzec w umowie możliwość jej przedterminowego rozwiązania pamiętajmy, że możemy to uczynić albo poprzez wpisanie postanowienia o wypowiedzeniu umowy lub o odstąpieniu od niej.
Wypowiedzenie to rozwiązanie prawidłowe dla takich umów jak najem lub dzierżawa lub umów zlecenia, których przedmiotem są powtarzające się świadczenia. Odstąpienie będzie bardziej właściwe dla pozostałych umów.
Forma pisemna
Żeby nasze prawo było ważne i skuteczne, musimy zawsze zastrzegać w umowie termin, do którego możemy takie oświadczenie o odstąpieniu złożyć drugiej stronie. Jeżeli zapamiętamy, że oświadczenie o odstąpieniu od umowy najlepiej złożyć drugiej stronie w formie pisemnej, nie powinniśmy mieć problemów z tą instytucją kodeksu cywilnego w zawieranych przez nas umowach.
Zobacz: Jakie są skutki niedochowania formy pisemnej?