Pojęcie błędu w oświadczeniu woli
Za błąd w znaczeniu potocznym należy uznać niezgodność między obiektywną rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości człowieka, czyli mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie spraw lub brak takiego wyobrażenia. Natomiast błąd jako wada oświadczenia woli to mylny obraz rzeczywistości istniejący w umyśle podmiotu składającego oświadczenie woli.
Przesłanki stwierdzające istnienie błędu
Przesłanki stwierdzające istnienie błędu są zawarte w art. 84 Kodeksu cywilnego. Należą do nich:
- mylne wyobrażenie dotyczące treści czynności prawnej,
- istotność błędu – uzasadnione przypuszczenie, że gdyby zawierający umowę nie mylił się w stosunku do któregokolwiek elementu składającego się na treść czynności prawnej, wynikającego także z ustawy, zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów, nie zawarł by umowy.
Co istotne jeżeli oświadczenie woli pod wpływem błędu zostało złożone innej osobie, to uchylenie się od jego skutków jest możliwe wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, albo gdyby wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć.
Jan nabył na wyprzedaży kopię obrazu, z myślą iż jest on oryginalny, o czym został zapewniony przez sprzedawcę. W takiej sytuacji Jan będzie miał możliwość złożyć oświadczenie woli sprzedawcy o uchyleniu się od skutków prawnych, z powołaniem się na działanie pod wpływem błędu.
Skutki wystąpienia błędu
W przypadku spełnienia przesłanek stwierdzających istnienie błędu, osoba, która dokonała czynności prawnej pod jego wpływem może domagać się jedynie uchylenia skutków prawnych od złożonego oświadczenia woli. Sam fakt wystąpienia błędu nie powoduje nieważności czynności prawnej dotkniętej tą wadą.
Zobacz również: Nieważność czynności prawnej
Uprawniony korzysta z prawa do uchylenia się od skutków prawnych poprzez złożenie kolejnego oświadczenia woli drugiej stronie, w którym decyduję się na uchylenie skutków prawnych poprzedniej czynności prawnej. Oświadczenie o uchyleniu się od skutków pierwotnej czynności prawnej musi być złożone w formie pisemnej, nie wymaga się jej zachowania w stosunkach między przedsiębiorcami.
Błąd w oświadczeniu woli nie powoduje bezwzględnej nieważności danej czynności. Składający oświadczenie, chcąc uchylić się od jego skutków, musi złożyć stosowne oświadczenie woli wobec drugiej strony.
Zobacz również: Jakie są skutki niedochowania formy pisemnej
Przedawnienie roszczeń
Prawo do uchylenia się od skutków czynności prawnej dokonanej pod wpływem błędu ograniczone jest rocznym terminem, liczonym od dnia jego wykrycia.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.).