Pełnomocnictwo jest to rodzaj przedstawicielstwa, polegający na dokonywaniu w imieniu drugiej osoby czynności prawnej. Udzielenie pełnomocnictwa to jednostronna czynność prawna skutkująca powstaniem stosunku prawnego – stosunku pełnomocnictwa, którego stronami są mocodawca i pełnomocnik. Źródłem umocowania jest tutaj oświadczenie woli reprezentowanego. Zatem osoba fizyczna , jak również osoba prawna może ustanowić pełnomocnika, który w jej imieniu dokona określonej czynności prawnej lub szeregu czynności.
Należy pamiętać, iż pełnomocnictwo nie zobowiązuje pełnomocnika do działania, ma on jedynie możność skutecznego podjęcia takich działań w imieniu mocodawcy. Kwestia ewentualnego obowiązku działania może być rozstrzygnięta w innym stosunku prawnym, np. w umowie zlecenia.
Rodzaje pełnomocnictwa
Granice umocowania pełnomocnika określa treść pełnomocnictwa. Zależnie od tych granic wyróżniamy trzy rodzaje pełnomocnictwa:
- Ogólne- obejmujące umocowanie do czynności zwykłego zarządu;
- Rodzajowe- do dokonywania pewnego rodzaju czynności, również do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu;
- Szczególne- do dokonywania poszczególnych czynności;
W opisanym przez Pana przypadku mamy do czynienia z pełnomocnictwem szczególnym, na mocy którego upoważnił Pan kolegę do dokonania określonej czynności prawnej -kupna samochodu osobowego.
Skutek czynności dokonanej z naruszeniem umocowania
Czynność prawna dokonana przez pełnomocnika w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla mocodawcy.
Naruszenie granic umocowania może polegać na działaniu wykraczającym poza treść ustalonego przez mocodawcę pełnomocnictwa. Przykładem może być dokonana przez pełnomocnika sprzedaż rzeczy, zamiast oddanie jej w najem albo poręczenie za inną osobę niż wymieniona w treści pełnomocnictwa szczególnego. Przykładem przekroczenia zakresu umocowania jest również opisany przez Pana przypadek zakup samochodu innego, niż ten określony w treści pełnomocnictwa.
W tej sytuacji może Pan potwierdzić dokonaną czynność prawną a tym samym konwalidować wadliwą umowę. Potwierdzenie nadaje umowie pełną skuteczność z mocą wsteczną od daty jej zawarcia. Może ono nastąpić z własnej inicjatywy albo inicjatywy drugiej strony, poprzez wyznaczenie terminu na potwierdzenie umowy.
Rozwiązaniem przeciwnym jest odmowa potwierdzenia umowy, co powoduje jej bezwzględną nieważność. Czynność prawna dokonana przez pełnomocnika nie wywołuje wtedy żadnych skutków prawnych.
Zatem skuteczność umowy zawartej z przekroczeniem umocowania jest zawieszona dopóty, dopóki nie nastąpi jej potwierdzenie albo odmowa potwierdzenia przez osobę, w której imieniu ją zawarto. Warto dodać, iż milczenie nie może być poczytane za potwierdzenie.
POBIERZ WZORY Pełnomocnictw
Skutki nieważności czynności prawnej
Nieważność umowy rodzi również obowiązek zwrotu otrzymanych świadczeń i naprawienia szkody jaką poniosła druga strona ( w opisanym przypadku jest to sprzedawca samochodu) przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o przekroczeniu zakresu umocowania. Przesłanką powstania obowiązku naprawienia szkody jest samo zawarcie umowy przy przekroczeniu umocowania, o którym druga strona nie wiedziała. Odszkodowanie nie może przekroczyć granic ujemnego interesu umownego (szkody, jaką druga strona poniosła przez zawarcie nieważnej umowy).
Podstawa prawna: art.98 i 103 kodeksu cywilnego