Najem i dzierżawa

W odpowiedzi na interpelację poselską, minister rozwoju i technologii poinformował, że w przypadku podjęcia prac legislacyjnych nad zmianami w ustawie o ochronie praw lokatorów, rozważy zmianę procedury wypowiadania umowy najmu z powodu zalegania z opłatami z tytułu czynszu i opłat niezależnych od właściciela oraz niszczenia lokalu przez lokatora.

- Nie jest sztuką zrobić zdjęcia kuchni, łazienki i pokoju telefonem, a następnie wrzucić do Internetu i liczyć na to, że mieszkanie zarówno w ujęciu krótko jak i długoterminowym będzie na siebie pracować. Klienci oczekują, że oferta będzie jasna i czytelna, a wynajmujący chciałby być spokojny o stan swojej nieruchomości i nie martwić się o bieżące zarządzanie obiektem. Najem instytucjonalny w polskim prawie jest relatywnie nowym pojęciem, a w obecnej sytuacji z roku na rok dynamicznie zyskuje na popularności. Polska w tym zakresie staje się europejskim czempionem, choć oczywiście ten wzrost mógłby być jeszcze bardziej dynamiczny – mówi Daniel Makowski, ekspert rynku nieruchomości.

Ustawodawca „uszczelnił” przepisy dotyczące przekazywania świadectw energetycznych nabywcom mieszkań i domów, ale podobna zmiana nie dotyczyła najemców. Problemem wciąż pozostałe słaba jakość sporządzanych świadectw - zwłaszcza tych wystawianych masowo przez Internet. Sytuacja ma jednak ulec zmianie już niebawem. Prawdopodobnie zmienią się także przepisy dotyczące przekazywania najemcom informacji o energochłonności budynków.

Szukanie mieszkania na wynajem może być prawdziwym wyzwaniem, szczególnie dla studentów, którzy decyzję o przeprowadzce zostawili na ostatnią chwilę. Tym bardziej w takich przypadkach warto pomyśleć o alternatywnych rozwiązaniach, takich jak najem instytucjonalny.

Oddanie użyczającemu rzeczy, najczęściej nieruchomości do korzystania osobie trzeciej w sytuacji, gdy użyczający jest wyłącznym właścicielem nieruchomości, nie budzi większych wątpliwości. Inaczej wygląda jednak wyrażenie zgody na korzystanie z nieruchomości jedynie przez jednego lub część współwłaścicieli.

Poszukiwanie mieszkania na wynajem to z perspektywy najemcy żmudny proces. Sytuacja wynajmującego, który oferuje swoją nieruchomość, nie jest jednak łatwiejsza. Choć obie strony mają inne zadania, to jeden wspólny cel – najem mieszkania i bezproblemowa współpraca. Zasady tej współpracy określają przepisy prawa. 

Czy zmiana zamków i kluczy do wynajmowanego mieszkania jest w ogóle dopuszczalna? To bardzo ciekawa, praktyczna kwestia, o której niestety dość mało mówi ustawodawstwo, doktryna prawna i orzecznictwo sądowe. Analiza prawna pokazuje, że odpowiedź na pytanie o legalność zmiany zamków jest inna w przypadku czynności dokonanej przez wynajmującego oraz najemcę. 

Rynek najmu w tym roku przeżywa oblężenie. Za sprawą wojny na Ukrainie już wiosną 2022 roku rzesza uchodźców w krótkim czasie zajęła wszelkie dostępne lokale. Kiedy we wrześniu tradycyjnie do miast ruszyli studenci, okazało się, że nie mają już wielkiego wyboru. Większość kwater już została zajęta. Ta kumulacja spowodowała, że ceny mieszkań na wynajem poszybowały w górę. Jest z jednej strony mały wybór lokali mieszkalnych dostępnych do wynajmu, a z drugiej drogo. Idealny rynek, w którym wynajmujący mogą wybierać “najlepszego najemcę”. Sytuacja ta sprzyja ogromnej fali dyskryminacji, która, nie ukrywajmy, zawsze w jakimś stopniu na rynku nieruchomości była, ale teraz daje się mocno we znaki. Szczególnie sytuacja doskwiera tym, którzy nie należą do grupy “pierwszego wyboru” wśród właścicieli mieszkań. Z czego wynika dyskryminacja i kto ma najtrudniej z wynajęciem mieszkania, i jak może sobie z tym poradzić?

Niektórzy wynajmujący proponują przekwaterowanie najemcy do hotelu robotniczego uważając, że dzięki temu możliwa będzie szybka eksmisja. Artykuł 1046 kodeksu postępowania cywilnego potwierdza, że właściciel lokum może zapewnić dłużnikowi tymczasowe pomieszczenie. W takiej sytuacji, komornik nie powinien wstrzymywać się z eksmisją. Problem polega na tym, że pokój w hotelu robotniczym często nie spełnia wymogów przewidzianych dla tymczasowego pomieszczenia. Szybka eksmisja na zasadach zgodnych z prawem jest dużo łatwiejsza w przypadku najmu okazjonalnego oraz instytucjonalnego.

Zniesienie zakazu eksmisji oznacza powrót do rozwiązań funkcjonujących przed pandemią COVID-19. Jedyną różnicą będzie specyficzny status Ukraińców, którym użyczono mieszkań. W czasie pandemii utrzymał się spory niedobór mieszkań socjalnych i pomieszczeń tymczasowych, który teraz będzie spowalniał uwolnione eksmisje. Z powodu eksmisji w całym kraju na pomieszczenia tymczasowe i lokale socjalne czeka około 60 000 gospodarstw domowych.

Chcąc wypowiedzieć umowę najmu mieszkania należy zachować terminy zgodne z Kodeksem cywilnym. Od czego zależy długość okresu wypowiedzenia?

Krewni najemcy i inne osoby pełnoletnie stale zamieszkujące w lokalu z najemcą odpowiadają solidarnie razem z najemcą za zobowiązania i zaległości czynszowe. Mowa o odpowiedzialności za okres stałego zamieszkiwania takich osób wspólnie z najemcą. Solidarna odpowiedzialność oznacza na przykład, że całość zaległości można egzekwować od osoby, która wydaje się bardziej wypłacalna. Obowiązujące przepisy pozwalają również właścicielowi mieszkania na zachowanie w ramach zastawu rzeczy należących do krewnych najemcy oraz pozostałych lokatorów. Jest to wariant możliwy do zastosowania w razie zaległości czynszowych.

Wypowiedzenie umowy to formuła prawna pozwalająca na zakończenie najmu mieszkania. Są różne powody, dla których zarówno najemcy jak i wynajmujący chcieliby zakończyć umowę najmu mieszkania. Zmieniło się miejsce pracy lub nauki najemcy, koszty najmu stały się zbyt wysokie albo wynajmujący chciałby korzystać z nieruchomości w inny sposób czy też myśli o jej sprzedaży. To jak może wyglądać wypowiedzenie, a także jaki czas trwać może wynikać zarówno z treści zawartej umowy najmu, jak i z ogólnie obowiązujących przepisów prawa. Nie wszystkie kwestie umowa najmu może traktować w sposób dowolny, dlatego warto wiedzieć jak wygląda od strony formalnej wypowiadanie umów najmu zarówno z perspektywy najemcy jak i wynajmującego lokal mieszkalny.

Aktualnie polskie przepisy przewiduje cztery różne rodzaje najmu lokali mieszkalnych. Są to: najem tradycyjny, najem okazjonalny, najem instytucjonalny bez dojścia do własności i najem instytucjonalny z dojściem do własności. Czym te rodzaje najmu różnią w praktyce? Pierwsze trzy rodzaje najmu są obecnie powszechnie wykorzystywane. Czwarty wariant (najem instytucjonalny z dojściem do własności) został pomyślany jako rozwiązanie między innymi na potrzeby programu Mieszkanie Plus. Zarówno najem okazjonalny, jak i najem instytucjonalny zapewnia swobodę dotyczącą np. zasad podwyższania czynszu. W ramach tych rodzajów najmu, nie można jednak swobodnie wypowiedzieć umowy. Osoby godzące się na inny wariant najmu niż tradycyjny, muszą pamiętać, że nie przysługuje im mieszkanie socjalne oraz pomieszczenie tymczasowe.

Możliwe ograniczenia w najmie krótkoterminowym wynikają z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 22 września 2020 r. Czy może ono położyć kres popularności, jaką cieszy się najem krótkoterminowy? Co z prywatnymi kwaterami?

Czasowy zakaz handlu w galeriach handlowych postawił pod znakiem zapytania wysokość płaconego przez najemców czynszu. Nowelizacja specustawy przeciw koronawirusowi przewiduje obniżenie wysokości takiego czynszu o 90 procent.

Umowa dzierżawy jest powszechna i często zawierana przez rolników. Czy właściciel gruntu ma prawo rozwiązania przedmiotowej umowy, gdy trafia się okazja sprzedania nieruchomości rolnej w dobrej cenie?

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów radzi, na co uważać, korzystając z pośrednictwa agencji nieruchomości. Wiedza ta może okazać szczególnie przydatna, gdy zaczynamy studia lub pracę w nowym mieście i potrzebujemy mieszkania.

Wrzesień to dla studentów ostatni moment na znalezienie lokum przed rozpoczęciem roku akademickiego. Wynajmując mieszkanie czy pokój, muszą pamiętać o kilku zasadach bezpiecznego najmu, które pozwolą im uniknąć konfliktów z wynajmującym. Gwarantem bezpieczeństwa lokatora jest precyzyjnie sporządzona umowa najmu, określająca dokładne warunki i koszty ponoszone przez obie strony, wysokość kaucji i opis stanu mieszkania. Lokatorzy muszą też pamiętać o tym, że od 11 września obowiązuje nowe prawo, które zmieniło dotychczasowe przepisy dotyczące eksmisji.

Co do zasady obowiązek utrzymywania lokalu mieszkalnego w stanie umożliwiającym najemcy korzystanie z niego w umówionym zakresie spoczywa na wynajmującym. Drobnych napraw, które są związane ze zwykłym używaniem lokalu dokonuje zaś najemca.

Celem umowy najmu jest umożliwienie korzystania z cudzych rzeczy i praw. Warto wiedzieć jakie mechanizmy rządzą tym stosunkiem prawnym oraz jakie niezbędne elementy powinna posiadać umowa najmu.

W przypadku najmu lokali przeznaczonych na cele handlowe przepisy kodeksu cywilnego, tak jak w przypadku lokali biurowych, nakazują stosować ogólne przepisy o najmie (art. 659-679 kodeksu cywilnego) z zachowaniem pewnych odrębności wynikających z przepisów o najmie lokali (art. 680-692 kodeksu cywilnego).

Zakończenie stosunku najmu może nastąpić w drodze wypowiedzenia umowy, rozwiązania umowy lub jej wygaśnięcia. Zakończenie stosunku najmu wiąże się - w każdym przypadku - z tożsamymi obowiązkami po stronie najemcy i wynajmującego. Podstawowy obowiązek najemcy to zwrot rzeczy.

Kaucja, czyli zabezpieczenie pieniężne roszczeń wynajmującego podlega – co do zasady – zwrotowi w ciągu miesiąca od zakończenia stosunku najmu. Ustawodawca zastrzega jednak przypadki, w których wynajmujący może nie zwrócić kaucji, jako przykład wskazać można uszkodzenie lokalu powstałe z winy najemcy.

Najem okazjonalny to instytucja wprowadzona do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów. Jest to szczególny rodzaj najmu. Wprowadza on skuteczniejszą ochronę praw właścicieli lokali przed lokatorami nadużywającymi swojej pozycji. Jak skutecznie eksmitować niesubordynowanego lokatora zgodnie z regulacją dot. najmu okazjonalnego?