Umowy i ich rodzaje. Obowiązki przy ich zawieraniu
Każdy przypadek sprzedaży konsumentowi towaru czy usługi odbywa się na mocy umowy – nawet, jeśli nie jest ona podpisywana na papierze. Spójrzmy na poniższe przykłady:
Pan Zbigniew prowadzi małą budkę przy ruchliwej ulicy. Sprzedaje w niej bułki, chleb i słodkie wypieki. Każdego dnia zawiera dziesiątki ustnych umów z konsumentami, którzy kupują u niego pieczywo w drodze do pracy.
Firma „Bus-Ex” prowadzona przez panią Kamilę i jej męża oferuje przewozy pasażerskie między miastem wojewódzkim a sąsiednimi miejscowościami. Każdy konsument wsiadający na przystanku i kupujący bilet zawiera w tym momencie umowę z przedsiębiorstwem pani Kamili.
Pani Joanna jest agentem ubezpieczeniowym. Każdy jej klient podpisuje deklarację, że zgadza się na postanowienia dokumentu zawierającego ogólne warunki ubezpieczenia. Jest to również umowa z udziałem konsumenta.
Zobacz również:Dlaczego warto przestrzegać prawa konsumenckiego?
Do zakładu pani Sandry właśnie weszła klientka. Oddała do podłożenia spodnie swojego syna. W tym momencie doszło do zawarcia umowy konsumenckiej.
Podobnych przykładów można podawać wiele. Warto zapamiętać, że w każdym obszarze obrotu gospodarczego z udziałem konsumentów, mamy do czynienia z umowami – niezależnie od przedmiotu transakcji i jej formy.
Zaś umowy ustne obowiązują w takim samym stopniu jak pisemne.
W umowie z udziałem konsumenta, tak jak przy każdym kontrakcie, występują co najmniej dwie strony.
Na ogół są to sprzedawca bądź usługodawca (ewentualnie ich przedstawiciel) oraz nabywający towar czy usługę.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na dwa fakty, które często sprawiają kłopoty.
Po pierwsze, przedsiębiorca odpowiada przed konsumentem za swoich pracowników czy przedstawicieli.
Dotyczy to oczywiście takich aspektów jak uprzejmość czy kompetencja personelu, ale nabiera szczególnego znaczenia w przypadku obowiązków informacyjnych.
Zobacz również: Zakaz praktyk handlowych wprowadzających w błąd
Spójrzmy na poniższe przykłady.
Pan Antoni prowadzi sklep modelarski. Pewnej soboty wyjechał na giełdę zostawiając za ladą swojego nowo przyjętego pracownika. Zapytany przez jednego z klientów, czy dany model zawiera w zestawie farby, odpowiedział on twierdząco, mimo że nie był pewny. W poniedziałek rozsierdzony klient przyniósł zakup z powrotem, bo po jego rozpakowaniu w domu okazało się, że farb jednak nie dołączono. Pan Antoni musiał przyjąć zwrot – nie tylko na podstawie solidności kupieckiej, lecz również ze względu na obowiązujące prawo.
Hydraulik pan Edward stara się sam rozmawiać z klientami. Czyni tak od czasu, gdy, jeden z jego pracowników poinformował, że wanna jest podłączona i można już korzystać z łazienki, co nie było zgodne z prawdą i zakończyło się zalaniem sąsiadów. Po drugie zaś, w przypadku sprzedaży konsumenckiej stroną umowy jest sprzedający towar, a nie jego producent.
Bezzasadne i z punktu widzenia prawa nieskuteczne są próby odesłania kupującego do wytwórcy danego dobra. Dotyczy to zarówno udzielania informacji o towarze, jak i przyjmowaniu odpowiedzialności, jeśli jest on wadliwy.
Pan Piotr przez całe życie sprzedawał w swoim sklepie rowery. Idąc z duchem czasu, postanowił zacząć handlować również skuterami. Nie zna się na nich tak dobrze jak na rowerach, często odsyła więc swoich klientów po bardziej szczegółowe informacje do strony internetowej producenta. To na panu Piotrze jako na sprzedawcy ciąży jednak obowiązek podania konsumentowi wszystkich niezbędnych informacji.
Klient odnosi panu Zenonowi kupiony w jego sklepie nowy zegarek, bo okazało się, że szybko po zakupie przestał on chodzić. Mimo że towar ma gwarancję udzieloną przez producenta, pan Zenon przyjmuje reklamację – ponieważ odpowiada przed konsumentem jako sprzedający.
Zobacz również serwis: Reklamacje
Umowa konsumencka – jak każda inna – powinna zawierać pewne podstawowe informacje. Najważniejsze z nich to:
- określenie, kim jest kupujący i sprzedawca (usługodawca),
- cena,
- właściwości towaru (usługi),
- termin realizacji umowy.
Wszystkie postanowienia umowy mogą i powinny podlegać negocjacji. Dotyczy to również (a może przede wszystkim) ceny. W tym przypadku należy jednak pamiętać, że cena uwidoczniona na produkcie lub w cenniku jest ostateczna i całkowita. Nie może być ona podniesiona. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by ją w wyniku negocjowania z konsumentem obniżyć.
Konsument oraz jego kontrahent – sprzedawca lub usługodawca – mogą umowę:
- rozwiązać ją (obie strony zgodnie decydują, że umowa nie będzie realizowana),
- wypowiedzieć (umowa wygasa w terminie wynikającym z odpowiedniej ustawy lub z umowy),
- odstąpić od niej (umowa przestaje istnieć od samego jej początku).
Jeśli umowa była zawarta ustnie, to jej rozwiązanie za zgodą obu stron, odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie może być dokonane również ustnie. Z wielu względów warto jednak uczynić to na piśmie. Natomiast każda zmiana umowy pisemnej musi być dokonywana w tej właśnie formie.
Zobacz również: Jaką formę umowy wybrać?
W następnych rozdziałach zajmiemy się poszczególnymi rodzajami umów, jakie stosowane są w obrocie gospodarczym z udziałem konsumentów:
umowa sprzedaży konsumenckiej,
umowa o dzieło, której rezultatem jest rzecz ruchoma,
umowa o dzieło, której przedmiotem jest rezultat niebędący rzeczą ruchomą,
umowa zlecenie,
umowa na odległość,
umowa zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa.
W niniejszej publikacji nie będziemy zajmować się szczególnymi rodzajami umów – dotyczących na przykład usług finansowych, turystycznych, obrotu nieruchomościami. Prowadzenie tego rodzaju działalności wymaga specjalistycznej wiedzy, dotyczącej nie tylko prawa konsumenckiego. Zainteresowanych odsyłamy zatem do literatury przedmiotu.
Poświęcimy natomiast nieco uwagi specyficznym umowom, jakie stanowią tak zwane umowy przystąpienia (adhezyjne).
Zobacz również serwis: Umowy
Tekst pochodzi z poradnika: "Przepisy konsumenckie dla przedsiębiorców" wydanego przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.