Niektóre przepisy rozporządzenia obowiązują jednak w odniesieniu do wszystkich usług kolejowych. Są to: przepisy dotyczące dostępności biletów, odpowiedzialności przedsiębiorstw kolejowych za pasażerów oraz ich bagaż, minimalnej kwoty ubezpieczenia przedsiębiorstw kolejowych, równych praw dla pasażerów o ograniczonej sprawności ruchowej, informacji o dostępności przewozów kolejowych oraz obowiązków w zakresie osobistego bezpieczeństwa pasażerów.
Zobacz: Odwołanie lub opóźnienie lotu-jakie prawa ma pasażer?
Jakie prawa dotyczące informacji mają pasażerowie kolejowi?
Przewoźnik kolejowy lub sprzedawca biletów (np. poprzez konduktora, kasjera czy tablicę informacyjną), są zobowiązani do udzielenia poniższych informacji na żądanie pasażera.
Informacje przed podróżą:
- Jakie ogólne warunki umów mają zastosowanie do umowy?
- W jaki sposób odbyć najszybszą podróż i jakie są najniższe opłaty za przewóz?
- Czy w pociągu dostępne jest wyposażenie na potrzeby osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej oraz pasażerów z rowerami?
- Czy są dostępne miejsca siedzące w wagonach dla palących i dla niepalących w klasie pierwszej i drugiej oraz w kuszetkach i wagonach sypialnych?
- Czy połączenie może zostać przerwane lub opóźnione?
- Jakie usługi są dostępne w pociągu?
- Gdzie i w jaki sposób pasażerowie mogą odbierać zagubiony bagaż i składać skargę?
Prawo do otrzymania informacji przed podróżą maja pasażerowie wszystkich rodzajów przewozów.
Informacje w trakcie podróży (obowiązek informowania dotyczy wyłącznie przewozów międzynarodowych):
- Jakie usługi są dostępne w pociągu?
- Jaka jest następna stacja?
- Czy pociąg ma opóźnienie i – jeśli tak – jaka jest przewidywana godzina przyjazdu?
- Jakie są główne możliwości przesiadek?
- Co należy uwzględnić w związku z kwestiami bezpieczeństwa i ochrony?
Zobacz: Jakie prawa ma pasażer?
Kiedy pasażerowi należy się odszkodowanie za opóźnienie lub odwołanie pociągu?
Jeśli przewoźnik przewiduje co najmniej godzinne opóźnienie przyjazdu do wskazanej na bilecie stacji docelowej, pasażer ma do wyboru:
• Zwrot pełnego kosztu biletu lub za część niezrealizowanej podróży oraz za część już zrealizowaną, jeżeli taka podróż jest już bezcelowa w kontekście pierwotnego planu podróży. Ponadto w tym przypadku pasażer jest uprawniony do połączenia powrotnego do miejsca wyjazdu w najbliższym dostępnym terminie;
• Kontynuację lub zmianę trasy podróży, przy porównywalnych warunkach przewozu, do miejsca docelowego w najbliższym dostępnym terminie lub do miejsca docelowego w późniejszym terminie dogodnym dla pasażera.
W przypadku, gdy pasażer korzystający z przewozów międzynarodowych (między Polską a pozostałymi państwami UE) kontynuuje podróż mimo opóźnienia, jest on uprawniony do odszkodowania.
Minimalna wysokość odszkodowania w przypadku opóźnienia wynosi:
• 25% ceny biletu w przypadku opóźnienia wynoszącego od 60 do 119 minut,
• 50 % ceny biletu w przypadku opóźnienia wynoszącego 120 i więcej minut.
Wypłata odszkodowania powinna nastąpić w ciągu jednego miesiąca od złożenia wniosku o odszkodowanie.
Uwaga: Odszkodowanie nie będzie przysługiwało, jeśli odwołanie lub opóźnienie pociągu bądź utrata połączenia zostały spowodowane przez sytuację, której przewoźnik nie mógł zapobiec mimo podjęcia wszelkich stosownych działań niezbędnych w danym przypadku.
Od dnia 1 lipca 2011 r. o wypłatę odszkodowania na powyższych zasadach mogą ubiegać się także podróżujący w ruchu krajowym pasażerowie pociągów Ekspres, InterCity, Express InterCity, EuroCity oraz EuroNight.
W przypadku opóźnienia pociągu w ruchu międzynarodowym odbywającym się między Polską, a pozostałymi krajami UE, przewoźnik kolejowy ma obowiązek udzielenia informacji o opóźnieniach i odwołaniach pociągów tak szybko, jak to możliwe.
Jeżeli czas opóźnienia przekracza 60 minut, pasażerom należy zaoferować nieodpłatnie posiłki i napoje odpowiednio do czasu oczekiwania. Jednocześnie pasażerom przysługuje zakwaterowanie w hotelu lub innym miejscu oraz transportu pomiędzy stacją kolejową a miejscem zakwaterowania w przypadkach, gdy w związku z opóźnieniem konieczny jest pobyt przez jedną noc lub więcej nocy.
Jakie prawa przysługują pasażerom niepełnosprawnym lub o ograniczonej sprawności ruchowej?
Osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej przysługują takie same prawa jak innym obywatelom - prawo do swobodnego przemieszczania się oraz swobodnego wyboru i niedyskryminacji.
Pasażerowie niepełnosprawni lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej wszystkich rodzajów przewozów, maja prawo do:
• informacji na temat dostępności przewozów kolejowych, warunków dostępu do taboru kolejowego i wyposażenia w pociągach;
• zakupu biletu w pociągu bez dodatkowych opłat, jednocześnie przewoźnik kolejowy, sprzedawca biletów lub operator turystyczny nie mogą odmówić osobie niepełnosprawnej lub osobie o ograniczonej sprawności ruchowej dokonania rezerwacji lub wystawienia biletu.
Przewoźnik kolejowy i zarządca stacji powinny nieodpłatnie pomóc w taki sposób, aby osoby te były w stanie wsiąść do odjeżdżającego pociągu, przesiąść się do pociągu skomunikowanego lub wysiąść z pociągu przyjeżdżającego, na przejazd którym zakupiły bilet. Potrzebę pomocy pasażer powinien zgłosić na co najmniej 48 godzin przed planowaną podróżą.
Na stacjach, na których nie ma personelu, przedsiębiorstwo kolejowe lub zarządca stacji zapewnia wywieszanie łatwo dostępnej informacji dotyczącej najbliższej stacji, na której obecny jest personel oraz bezpośrednio dostępnej pomocy dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej.
Przewoźnik kolejowy zapewnia osobie niepełnosprawnej oraz osobie o ograniczonej sprawności ruchowej nieodpłatną pomoc w pociągu oraz podczas wsiadania i wysiadania.
Do kogo pasażer powinien złożyć skargę?
W pierwszej kolejności należy złożyć skargę do przewoźnika, z którego usług skorzystał (dane przewoźnika wskazane na bilecie).
Skargę (reklamację) do przewoźnika należy złożyć w formie pisemnej i dołączyć oryginały dokumentów dotyczących zawarcia umowy przewozu (w szczególności bilet na przejazd) oraz oryginały lub potwierdzone kopie dokumentów poświadczających uprawnienia do bezpłatnych lub ulgowych przejazdów oraz innych dokumentów związanych z rodzajem i wysokością żądanego roszczenia.
Zgodnie z przepisami Rozporządzenia nr 1371/2007/WE przewoźnik powinien rozpatrzyć reklamację lub skargę w terminie jednego miesiąca.
Przewoźnik rozpatruje skargę zgodnie z przepisami Rozporządzenia nr 1371/2007/WE oraz w trybie reklamacyjnym określonym w Rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 24 lutego 2006 r. w sprawie ustalania stanu przesyłek oraz postępowania reklamacyjnego (Dz.U. Nr 38, poz. 266).
Co zrobić, gdy przewoźnik nie odpowie na reklamację lub ją odrzuci?
Pasażerowi przysługuje prawo złożenia skargi do Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego (www.utk.gov.pl), który jest właściwy w sprawie rozpatrywania skarg dotyczących naruszenia przepisów Rozporządzenia nr 1371/2007/WE.
Skargę do Prezesa UTK w formie pisemnej należy złożyć osobiście lub przesłać na adres:
Urząd Transportu Kolejowego
ul. Chałubińskiego 4
00-928 Warszawa
Do skargi należy dołączyć:
• kopię skargi złożonej do przewoźnika kolejowego, zarządcy infrastruktury kolejowej, właściciela dworca bądź zarządzającego dworcem;
• odpowiedź na skargę (jeśli udzielono);
• bilet na dana trasę lub potwierdzenie rezerwacji;
• inne istotne dokumenty potwierdzające naruszenie prawa pasażera w ruchu kolejowym.
Niezależnie od skargi złożonej do Prezesa UTK, pasażer po wyczerpaniu drogi reklamacyjnej może wnieść powództwo do sądu powszechnego.
W przypadku problemów z reklamacją u przewoźnika spoza Polski, zarejestrowanego w jednym z krajów UE, Norwegii lub Islandii, bezpłatną pomocą w polubownym dochodzeniu roszczeń służy Europejskie Centrum Konsumenckie. Skargę do ECK można wysłać e-mailem (info@konsument.gov.pl) lub poprzez stronę www.konsument.gov.pl korzystając z formularza „Złóż skargę”. W ECK od poniedziałku do piątku w godzinach 8.30-16.30 dyżuruje ekspert, który bezpłatnie udziela porad konsumentom w zakresie ich praw w UE (tel. +48 22 55 60 118).
Źródło: ECK