Prawa własności intelektualnej, obejmujące patenty, znaki towarowe, wzory i oznaczenia geograficzne, jak również prawa autorskie i prawa pokrewne prawu autorskiemu (dla wykonawców, producentów i nadawców) funkcjonują już od wieków. Nie zdajemy sobie sprawy, jak często wpływają one na nasze codzienne życie: chronią technologię, którą wykorzystujemy (samochody, telefony komórkowe, pociągi), żywność, którą spożywamy, muzykę, której słuchamy, lub filmy, które oglądamy. W ostatnich latach jednak zmiany technologiczne, a w szczególności rosnące znaczenie działalności online, całkowicie zmieniły świat, w którym funkcjonują prawa własności intelektualnej.
Celem przyjętej przez Komisję Europejską strategii jest umożliwienie wynalazcom, twórcom, użytkownikom i konsumentom dostosowania się do nowej sytuacji i wzmocnienia nowych możliwości biznesowych.
Zobacz: Czym jest prawo własności intelektualnej?
Promocja kreatywności
Nowe zasady zagwarantują właściwą równowagę pomiędzy promowaniem kreatywności i innowacji, w części poprzez zapewnienie wynagrodzenia i inwestycji dla twórców, a z drugiej strony poprzez promowanie możliwie najszerszego dostępu do dóbr i usług chronionych przez prawa własności intelektualnej. Uzyskanie takiej równowagi będzie miało rzeczywisty wpływ na przedsiębiorstwa (od pracujących na własny rachunek indywidualnych artystów do dużych firm farmaceutycznych), poprzez zachęcanie do inwestycji w innowacje.
Przyczyni się to do gospodarczego i konkurencyjności w ramach jednolitego rynku. Konsumenci skorzystają z szerszego i łatwiejszego dostępu do informacji i treści kulturowych, na przykład muzyki online. Strategia obejmuje wiele kwestii w celu zapewnienia, by prawa własności intelektualnej zostały potraktowane kompleksowo - od patentu, którego przedsiębiorstwo potrzebuje w celu ochrony wynalazku, do zwalczania nadużywania takich wynalazków, przez przyjęty również dzisiaj wniosek, który wzmocni działania dotyczące zwalczania podrabiania i piractwa.
Dostępność on-line do dzieł kultury
Do pierwszych propozycji w ramach ogólnej strategii dotyczącej praw własności intelektualnej należy przedstawiony wniosek w sprawie uproszczonego systemu przyznawania zezwoleń dla tzw. „utworów osieroconych”, który umożliwi dostępność online wielu dzieł kultury, a także wniosek dotyczący nowego rozporządzenia w sprawie wzmocnienia działań organów celnych w celu zwalczania handlu towarami naruszającymi prawa własności intelektualnej.
Zobacz: Ochrona karnoprawna znaków towarowych
Jednolity system ochrony patentowej
W kwietniu Komisja przedstawiła już wnioski dotyczące jednolitego systemu ochrony patentowej w ramach wzmocnionej współpracy. Jednocześnie mają być kontynuowane prace nad wnioskami dotyczącymi utworzenia jednolitego i wyspecjalizowanego sądu patentowego dla tradycyjnych patentów europejskich i przyszłych patentów europejskich o jednolitym skutku.
Takie rozwiązanie ma na celu zmniejszenie kosztów postępowania sądowego, skrócenie czasu potrzebnego do rozwiązania sporów patentowych, oraz doprowadzenie w konsekwencji do zwiększenia pewności prawnej dla przedsiębiorstw.
Znaki towarowe
Rejestrację znaku towarowego w UE zharmonizowano w państwach członkowskich już prawie 20 lat temu, a wspólnotowy znak towarowy został ustanowiony 15 lat temu, wzrasta jednakże zapotrzebowanie na sprawniejszy, bardziej efektywny i spójny system rejestracji. W 2011 r. Komisja zamierza przedstawić wnioski w sprawie modernizacji systemu znaku towarowego, zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym, a także dostosować go do ery Internetu.
Oznaczenia geograficzne
Oznaczenia geograficzne gwarantują powiązanie pomiędzy jakością produktu a jego pochodzeniem geograficznym. Jednak obecnie na szczeblu UE nie ma systemu ochrony produktów nierolnych, takich jak marmur Carrara lub noże Solingen. Prowadzi to do tworzenia nierównych warunków konkurencji na jednolitym rynku. W latach 2011-2012 Komisja przeprowadzi zatem dogłębną analizę ram prawnych istniejących w państwach członkowskich, jak również potencjalnych skutków gospodarczych ochrony oznaczeń geograficznych towarów nierolnych. W zależności od wyniku oceny skutków, mogą zostać przedstawione wnioski ustawodawcze.
Wieloterytorialny system licencji dotyczących praw autorskich
Podczas gdy przedmiotowy zakres praw autorskich został w dużej mierze zharmonizowany, licencje wydaje się wciąż na poziomie krajowym. W związku z jednolitym rynkiem cyfrowym usprawnienie wydawania licencji dotyczących praw autorskich i dystrybucji dochodów jest jednym z najważniejszych wyzwań, które muszą zostać podjęte. W drugim półroczu 2011 r. Komisja przedstawi wniosek w sprawie stworzenia ram prawnych dla efektywnego wieloterytorialnego zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, w szczególności w sektorze muzycznym. Komisja ustanowi również wspólne zasady przejrzystego zarządzania i dystrybucji dochodów. W drugiej połowie 2011 r. Komisja rozpocznie również konsultacje w sprawie różnych zagadnień związanych z rozpowszechnianiem online utworów audiowizualnych.
Biblioteki cyfrowe
Utworzenie europejskich bibliotek cyfrowych, które chronią i rozpowszechniają bogate dziedzictwo kulturowe i intelektualne Europy, ma kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarki opartej na wiedzy.
Aby to ułatwić, Komisja składa dzisiaj również wniosek ustawodawczy, który umożliwi digitalizację i udostępnianie online tzw. „utworów osieroconych” (utworów takich jak książki i artykuły z gazet lub czasopism, które są nadal chronione przez prawa autorskie, ale w przypadku których nieznany jest podmiot praw autorskich lub nie można go zlokalizować w celu uzyskania jego zgody) .
Jednocześnie Komisja oczekuje zawarcia protokołu ustaleń między bibliotekami, wydawcami, autorami i stowarzyszeniami zbiorowego zarządzania w celu ułatwienia stosowania rozwiązań licencyjnych do digitalizacji i niehandlowego udostępniania książek.
Źródło: Europejskie Centrum Konsumenckie/AS