Kserowanie książek – przestępstwo, czy dozwolony użytek?

Jarosław Góra
Aplikant adwokacki
rozwiń więcej
Masowe kopiowanie książek, czasopism, czy albumów, które w zdecydowanej większości przypadków stanowią utwory chronione prawem autorskim, jest powszechnie znane.

Ze zjawiskiem tym najczęściej spotkamy się w punktach kserograficznych zlokalizowanych w pobliżu uczelni wyższych, jednak nie tylko. Wielkie wydawnictwa od lat próbują walczyć z kserowaniem książek i podręczników, które naraża je na olbrzymie straty, jednak do tej pory nieskutecznie.

Czy obowiązujące przepisy prawne dają wydawnictwom możliwość skutecznej walki z tym procederem? Czy studenci kserujący fragmenty, czy nawet całe podręczniki łamią prawo? A może działalność sprzeczną z prawem prowadzą właściciele, bądź pracownicy punktów ksero?

Zobacz: Prawa konsumenta nabywającego muzykę on-line

Swego czasu jedno z wydawnictw umieszczało na stronach publikowanych książek zdanie: „Uwaga!!! Kopiowanie zabija książkę”. Inne wyszło naprzeciw zarzutom dotyczącym cen książek z inicjatywą: „Taniej niż ksero”. W skrajnych przypadkach na książkach umieszczano nawet ostrzeżenia, że ich kopiowanie stanowi czyn zabroniony – „Kserujesz – kradniesz”. Te i podobne sposoby walki z kserowaniem książek nie przyniosły jednak oczekiwanego efektu, a skala zjawiska nie zmalała. Wydawcy zjednoczyli w końcu siły i zapowiadają twardą walkę z „piractwem” poprzez wytaczanie tysięcy powództw.

Słowo piractwo nie przez przypadek wzięte zostało w cudzysłów, ponieważ kopiowanie książek przez ich końcowych użytkowników w ogóle nie stanowi czynu sprzecznego z prawem. Kserowanie książek, które wcześniej zostały już rozpowszechnione, na własny użytek, stanowi postać dozwolonego użytku prywatnego przewidzianego w art. 23 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych i można tego dokonywać bez zezwolenia twórcy, czy raczej uprawnionego z tytułu autorskich praw majątkowych do danego utworu.

Dopóki osoba, przy czym dotyczy to wyłącznie osób fizycznych, która skopiowała książkę na własny użytek (dla celów osobistych), nie rozpowszechnia jej (poza krąg osób najbliższych - rodziny czy znajomych) lub nie sprzedaje jej, dopóty nie łamie praw twórcy (uprawnionego).

Nie ma przy tym znaczenia, czy skopiowany został jedynie fragment, czy też całość danego utworu. Twierdzenia przeciwników kserowania, iż dozwolony użytek osobisty w tej postaci narusza przepis art. 35 ustawy prawno-autorskiej nie uzyskały szerszego poparcia.

Zobacz: Prawa konsumenta nabywającego muzykę on-line

Obowiązujące przepisy nie dają podstaw do walki z osobami kserującymi książki. Wydawnictwa skierowały zatem swoją uwagę na właścicieli punktów ksero.
Z jednej strony postawić można zarzut, iż prowadzący takie punkty łamią autorskie prawa majątkowe, ponieważ zwielokrotniają utwory na zlecenie osób trzecich, a więc nie czynią tego w ramach dozwolonego użytku prywatnego. Jest to jednak słaby i łatwy do obalenia argument, ponieważ powszechnie dopuszcza się powierzanie technicznej czynności kopiowania przedsiębiorstwom świadczącym tego rodzaju usługi. Stanowisko takie potwierdza tylko regulacja art. 201 prawa autorskiego, na mocy której posiadacze urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, są obowiązani do uiszczania z tego tytułu odpowiednich opłat na rzecz twórców.

Z drugiej strony zdarza się, iż prowadzący punkty ksero posiadają własne zbiory „kserówek”, które niejako udostępniają swoim klientom do skopiowania, bądź sprzedają gotowe kopie. Takie praktyki rzeczywiście uznać należy za sprzeczne z prawem i naruszające autorskie prawa majątkowe.

Zobacz: Dołączanie tłumaczenia do pozwów

Obok kwestii prawnych pozostają jednak i etyczne. Ocena, czy kopiowanie książek jest działaniem moralnym, czy też nie, pozostanie do subiektywnej oceny twórców/wydawnictw, którzy w zdecydowanej większości potępiają takie zachowanie, oraz użytkowników, dla większości których książki i podręczniki są po prostu za drogie.

Autor: Jarosław Góra- aplikant adwokacki

Prawo
1000 zł miesięcznie - tyle wyniesie kwota świadczenia z funduszu alimentacyjnego po podwyższeniu (obecnie jest to 500 zł)
04 lis 2024

Rząd szykuje zmianę, która polega na podniesieniu maksymalnej kwoty świadczenia z funduszu alimentacyjnego z 500 do 1000 zł miesięcznie. Takie rozwiązanie przewiduje projekt noweli ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

2025 r.: świadczenie pielęgnacyjne, świadczenie wspierające, zasiłek pielęgnacyjny. Które świadczenia wzrosną?
04 lis 2024

2025 r.: świadczenie pielęgnacyjne, świadczenie wspierające, zasiłek pielęgnacyjny. Które świadczenia wzrosną? Gdzie złożyć wniosek? Jakie warunki należy spełniać by otrzymać poszczególne świadczenia?

ZUS od wszystkich umów cywilnoprawnych. Znamy plan rządu, który zakłada pełne ozusowanie umów o dzieło i zlecenia
04 lis 2024

Rząd chce przesunąć o rok pełne ozusowanie umów cywilnoprawnych (ZUS od umów o dzieło i zlecenia), zaplanowane w Krajowym Planie Odbudowy na styczeń 2025 r. Minister Agnieszka Dziemianowicz-Bąk podkreśla, że zmiana jest konieczna, lecz wprowadzenie jej z odpowiednim wyprzedzeniem pozwoli uniknąć trudności dla pracowników i przedsiębiorców.

MZ: różnice pomiędzy wskaźnikami dla minimalnego wynagrodzenia lekarza ze specjalizacją i pielęgniarki z wykształceniem magisterskim i specjalizacją są zbyt niskie
04 lis 2024

W wywiadzie dla Polskiej Agencji Prasowej, Ministra Zdrowia Izabela Leszczyna powiedziała, że ustawa o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych ma trzy zasadnicze wady, które psują system opieki zdrowotnej. Ministerstwo Zdrowia pracuje nad zmianami, które spowodują, że presja płacowa publicznej służbie zdrowia się zmniejszy. Zdaniem ministry Leszczyny nie ma w systemie ochrony zdrowia przestrzeni do obniżenia składki zdrowotnej.

Zrzutka.pl, Pomagam.pl i Siepomaga.pl pod lupą UOKiK. Są zarzuty i wszczęte postępowania
04 lis 2024

Zrzutka.pl, Pomagam.pl i Siepomaga.pl pod lupą UOKiK. W stosunku do Zrzutki.pl prezes UOKiK postawił zarzuty naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Wobec Pomagam.pl i Siepomaga.pl zostały wszczęte postępowania wyjaśniające. 

Dłuższy urlop macierzyński już w 2025 roku. Nie dla wszystkich rodziców [zmiany w kodeksie pracy]
04 lis 2024

Rada Ministrów przyjęła 29 października 2024 r. projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Ta nowelizacja wprowadza uzupełniający urlop macierzyński, z którego będą mogli skorzystać rodzice dziecka urodzonego jako wcześniak lub wymagającego dłuższego pobytu w szpitalu po urodzeniu. Uzupełniający urlop macierzyński będzie wynosił do 8 lub do 15 tygodni, w zależności od czasu hospitalizacji dziecka, tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko lub masy urodzeniowej niemowlaka. Teraz projektem zajmie się Sejm.

 

Nie tylko bon energetyczny. Trwa nabór wniosków o dodatek do energii elektrycznej
04 lis 2024

Trwa nabór wniosków o dodatek do energii elektrycznej w ramach programu „Aktywny samorząd”. Dodatek wynosi 100 zł miesięcznie. Wnioski należy składać w terminie do 30 listopada 2024 r.

Od 10 do 20 proc. droższe usługi pogrzebowe w 2025 r. Większa szara strefa w branży funeralnej. Zasiłek pogrzebowy nie 7 tys., a 4 tys. zł w 2025 r.? Polska Izba Branży Pogrzebowej ostrzega i apeluje o zmiany
04 lis 2024

Od 10 do 20 proc. droższe usługi pogrzebowe w 2025 r. Większa szara strefa w branży funeralnej. Zasiłek pogrzebowy nie 7 tys., a 4 tys. zł w 2025 r.? Polska Izba Branży Pogrzebowej ostrzega i apeluje o zmiany. Co z podwyższeniem zasiłku pogrzebowego?

Recepty na bezpłatne leki. Rząd szykuje ważną zmianę, dzięki której większa liczba lekarzy będzie mogła wypisywać takie recepty
03 lis 2024

Rząd szykuje zmiany dotyczące wystawiania recept na bezpłatne leki. Zawiera je projekt ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Po wprowadzeniu nowych regulacji większa liczba lekarzy będzie mogła wypisywać takie recepty.

Wybory prezydenckie 2025: Przemysław Czarnek rusza w Polskę, by mobilizować wyborców prawicy do głosowania na kandydata PiS; stawia na Karola Nawrockiego
03 lis 2024

Przemysław Czarnek jest wymieniany w gronie kandydatów PiS na prezydenta RP. Poseł powiedział, że 5 listopada rusza w objazd po kraju, by mobilizować wyborców prawicy do głosowania na kandydata tego ugrupowania - ktokolwiek nim będzie. Jak dodał, z całą pewnością dobrym kandydatem byłby Karol Nawrocki.

pokaż więcej
Proszę czekać...