Czym jest VAT?

Anna Marlena Germanowicz
rozwiń więcej
inforCMS
VAT w Polsce występuje jako podatek od towarów i usług (PTU). Jest to podatek pośredni, a przedmiotem opodatkowania jest wartość sprzedaży towarów i usług, natomiast podstawą opodatkowania jest przyrost ich wartości netto.

Podatek od wartości dodanej (ang. Value Added Tax w skrócie VAT) został wprowadzony po raz pierwszy w roku 1954, we Francji.Funkcjonuje we wszystkich krajach Unii Europejskiej, nie jest jednak znany w USA.


Różnicę pomiędzy klasycznym podatkiem obrotowym a VAT przedstawia następujący przykład: Przypuśćmy, że komputer jest produkowany w następujący sposób:
• Fabryka A produkuje krzem (wartość 500 zł)
•Fabryka B kupuje od A krzem i wykonuje z niego układy scalone (ich wartość 1000 zł)
• Fabryka C kupuje od B układy i tworzy płyty i karty wartości 1500 zł.
• Firma
• D dodaje obudowę i składa płyty i karty w komputer wartości 2000 zł.

W przypadku klasycznego podatku obrotowego o wysokości 22% przedsiębiorstwa te zapłaciłyby odpowiednio:
• A - 500*22%=110 zł
• B - 1000*22%=220 zł
• C - 1500*22%=330 zł
• D - 2000*22%=440 zł
W ten sposób pierwotna wartość 500 zł jest opodatkowana czterokrotnie, kolejne 500 zł dodane przez firmę B - trzykrotnie, itd.
W sumie przedsiębiorstwa zapłacą 1110 zł podatku od rzeczy która ma wartość netto 2000 zł - 55% !
W przypadku VAT unikamy podwójnego opodatkowania, gdyż firma płaci podatek tylko od tej wartości, którą sama wniosła (tzw. wartość dodana). Stąd każda z powyższych firm zapłaci tylko 110 zł podatku (22% od 500 zł, jakie dodała każda z nich). W sumie 440 zł, co stanowi wciąż 22% z całkowitej wartości netto.

Tak więc dzięki podatkowi VAT towary, których wytworzenie wymaga wędrówki półfabrykatów wzdłuż łańcucha kooperantów nie są każdorazowo opodatkowywane od całości ich wartości a jedynie od wartości dodanej.


Oczywiście w powyższym przykładzie stopa podatku obrotowego mogłaby być odpowiednio niższa, tak aby zapewnić ten sam średni dochód budżetu państwa. Wówczas widać, iż wersja z podatekiem VAT promuje finansowo branże gospodarki narodowej, gdzie łańcuchy produkcyjne są odpowiednio długie (produkt przechodzi przez wiele firm), takie jak branże nowoczesnej technologii
• . Podatek obrotowy w stosunku do VAT bardziej natomiast się opłaca w branżach, gdzie łańcuch produkcyjny jest krótki (np. rolnictwo).

Zobacz: Forum o podatku VAT


Aby obliczyć wartość dodaną potrzebujemy znać prawdziwą (netto) wartość towarów i usług, które kupujemy. W tym celu od ceny ich zakupu należy odjąć dotychczas zapłacony przez wcześniejsze podmioty podatek VAT. Gdyby podatek VAT był płacony przez wszystkich i w jednakowej wysokości, można by go było obliczyć po prostu jako odpowiedni procent (np. 22 %) ceny zakupu. Ponieważ jednak obowiązek VAT nie jest nałożony na wszystkie podmioty, w dodatku istnieją różne jego stawki, stąd powstaje wymóg umieszczania na każdej fakturze VAT oprócz ceny towaru także sumy dotychczas zapłaconego za niego podatku VAT. Tym samym księgowość jest tu bardziej skomplikowana w stosunku do klasycznych podatków.[1]

Podstawową dyrektywą jest I Dyrektywa Rady UE z 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstwa Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych (67/227/EWG). Przepisy w niej zawarte zobowiązują państwa członkowskie do wprowadzenia podatku VAT. Wprowadza także definicję tego podatku. Jest to więc podatek, który obciąża konsumpcję towarów i usług.
Dyrektywa VI z 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstwa Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EWG) reguluje zasady funkcjonowania całego systemu podatku VAT. Można tam znaleźć zarówno definicje podatnika VAT jak też określone miejsce i zakres powstania obowiązku płacenia tego podatku.

Zobacz: Podatek VAT po zmianie przepisów


Zasadę umożliwiającą podatnikom ubieganie się o zwrot VAT wprowadziła VIII Dyrektywa Rady UE z 6 grudnia 1979 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstwa Państw Członkowskich odnoszących się do podatków obrotowych - warunki zwrotu podatku od wartości dodanej podatnikom niemającym siedziby na terytorium kraju (79/1072/EWG). Może to zrobić podatnik mający siedzibę w jednym państw członkowskich, jeśli został obciążony VATem w innym kraju członkowskim lub też zapłacił VAT z tytułu importu do innego państwa członkowskiego. Ideą przewodnią ustanowienia tych regulacji było uniknięcie podwójnego opodatkowania. Przepisy zawarte w VIII Dyrektywie odnoszą się przede wszystkim do transakcji związanych z importem i eksportem towarów, a także ze stosowaniem szczególnych procedur celnych lub podatkowych. Istnieje jeszcze druga grupa transakcji, których dokonywanie umożliwia podatnikowi ubieganie się o zwrot VATu. Chodzi tutaj o sytuację świadczenia usług, od których podatek musi zapłacić usługobiorca. Dzięki temu usługodawca nie musi dokonywać czynności rejestracyjnych w innym państwie członkowskim. 


Dyrektywa XIII Rady UE z 17 listopada 1986 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstwa państw członkowskich odnoszących się do podatków obrotowych - warunki zwrotu podatku od wartości dodanej podatnikom niemającym siedziby na terytorium Wspólnoty (86/560/EWG) odnosi się także do zwrotu podatku VAT. W tym jednak przypadku chodzi o podatnika, który na terytorium państwa członkowskiego, dokonując opodatkowanych zakupów towarów lub usług nie posiada siedziby i nie wykonują czynności opodatkowanych, z tytułu których byłyby zobowiązane do zapłaty VAT. Dyrektywa Trzynasta odnosi się do podatników spoza UE i przewiduje możliwość zwrotu podatku podatnikom spoza Unii na zasadzie wzajemności. Zgodnie z regulacjami tam zawartymi, państwa członkowskie mogą określać warunki, na jakich dokonywane będą zwroty podatku.
Dwie dyrektywy - z 19 grudnia 1977 r. w sprawie pomocy wzajemnej właściwych organów państw członkowskich w dziedzinie podatków bezpośrednich (77/799/EWG) oraz z 6 grudnia 1979 r. zmieniająca Dyrektywę 77/799/EWG i rozszerzająca współpracę na podatki pośrednie (79/1070/EWG) odnoszą się do obowiązku udzielania wzajemnych informacji w zakresie podatku VAT przez państwa członkowskie. Uregulowania tej dyrektywy wprowadziły możliwość przebywania urzędników administracji podatkowej jednego państwa na terytorium innego państwa członkowskiego. Rozszerzeniem tych dyrektyw jest Dyrektywa Rady 2003/93/WE z 7 października 2003 r. zmieniająca Dyrektywę Rady 77/799/EWG dotyczącą wzajemnej pomocy właściwych władz państw członkowskich w dziedzinie podatków bezpośrednich i pośrednich. Regulacje tej ostatniej dyrektywy odnoszą się do wymiany informacji państw członkowskich z zakresie opodatkowania składek ubezpieczeniowych.[2]

Regulacje dotyczące wynagrodzenia syndyków, nadzorców sądowych, zarządców, tymczasowych nadzorców sądowych, zarządców przymusowych i kuratorów uwzględnią podatek VAT - zakłada Ministerstwo Sprawiedliwości. W resorcie trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.

Na razie przedstawiono projekt założeń planowanej nowelizacji. Potrzebę zmian zasygnalizował Trybunał Konstytucyjny, ogłaszając wyrok w sprawie wyłączenia z podatku od towarów i usług (VAT) przychodów z działalności TK zwrócił wówczas uwagę na konieczność podjęcia inicjatywy prawodawczej w przedmiocie luki prawnej w regulacjach dotyczących zasad i procedury zaliczania podatku od towarów i usług do kosztów sądowych z tytułu należności dla poddanych opodatkowaniu tym podatkiem biegłych sądowych i innych osób wykonujących czynności im zlecane w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym.

Zobacz na Forum: Czy kolektury LOTTO muszą płacić VAT i zwolnienia od VAT

W przepisach ustawy PUiN i ustawy o KRS brakuje podstawy do uwzględniania w przyznawanym wynagrodzeniu kwot podatku VAT. Oznacza to, że przyznając wynagrodzenie sąd nie ma możliwości podwyższenia tego wynagrodzenia o wysokość kwot należnego podatku. Tymczasem opodatkowanie wynagrodzenia tych podmiotów VAT-em wynika z przepisów podatkowych. Projektowana nowelizacja ma więc polegać na wprowadzeniu regulacji pozwalającej na powiększenie wynagrodzenia o kwotę podatku VAT. Przepisy należy poprawić tak, aby wynikało z nich, że wysokość wynagrodzenia, w tym wstępną wysokość wynagrodzenia oraz zaliczkę wynagrodzenie syndyka, nadzorcy sądowego i zarządcy, podwyższa się o stawkę podatku od towarów i usług, przewidzianą dla danego rodzaju czynności w odrębnych przepisach, obowiązującą w dniu orzekania o tym wynagrodzeniu. Zmiana ta będzie oddziaływać również na wynagrodzenia tymczasowego nadzorcy sądowego i zarządcy przymusowego. Projekt uzupełnia też przepisy dotyczące odwołania syndyka, dodając przypadek cofnięcia licencji lub zawieszenia praw wynikających z licencji. Wśród przyjętych założeń znalazł się również obowiązek doręczania Ministrowi Sprawiedliwości odpisu prawomocnego postanowienia o odwołaniu syndyka, nadzorcy sądowego, zarządcy albo ich zastępców z powodu nienależytego pełnienia obowiązków.[3]

1. www.zgapa.pl/zgapedia/Podatek_od_wartosci_dodanej.html
2. www.biznespartner.pl/content/view/169/38/
3. http://prawo.e-katedra.pl/s2-egzaminy-na-aplikacje/aktualnosci/1889--nowe-przepisy-uwzglednia-vat-

Prawo
Wyższa emerytura czy renta z ZUS w 2025 r. dzięki ERPO [co to, dla kogo i o co wnioskować?]
26 kwi 2025

Emeryci i renciści mogą mieć wyższe świadczenia z ZUS, także w 2025 r. Prostym sposobem na to jest złożenie wniosku o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego, zatem złożenie do ZUSu wniosku ERPO. Oczywiście na każdy kwalifikuje się do takiej podwyżki. Analizujemy kto, kiedy i o co powinien wnioskować- bo opcji jest dużo.

Zasiłek pielęgnacyjny nadal dochodem w pomocy społecznej
25 kwi 2025

Zgodnie z aktualnymi przepisami zasiłek pielęgnacyjny stanowi dochód, który MOPS uwzględnia przy ubieganiu się o świadczenia z pomocy społecznej. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej aktualnie nie pracuje nad zmianą przepisów w tym zakresie. Tak wynika z odpowiedzi na petycję, która w tym roku wpłynęła do resortu rodziny.

W 2025 r. ZUS też zwróci nadpłatę składki zdrowotnej. Warunek to złożenie wniosku do 20 maja 2025 r.
25 kwi 2025

Zbliża się ważny termin dla przedsiębiorców – 20 maja 2025 r. to ostatni dzień na rozliczenie składki zdrowotnej za 2024 rok. Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą i płacisz składki na ubezpieczenie zdrowotne, musisz uwzględnić to rozliczenie w dokumentach za kwiecień.

Wybory papieża: 135 kardynałów wybierze następcę papieża Franciszka. Jak przebiega konklawe?
25 kwi 2025

135 kardynałów wybierze nowego papieża. Tak jak w 2013 r. Jak przebiega konklawe? Opowiada kardynał Rainer Maria Woelki, który uczestniczył w wyborze papieża Franciszka.

Czy była żona dziedziczy po byłym mężu i na odwrót?
25 kwi 2025

Jak rozwód wpływa na dziedziczenie po byłym małżonku? Odpowiedź na to pytanie zależy od tego czy mamy do czynienia z dziedziczeniem testamentowym, czy też ustawowym. Oto ważne przepisy!

Tysiąclecie Korony Polskiej: Warszawa, program na niedzielę, 27 kwietnia 2025 r.
25 kwi 2025

Obchody Tysiąclecia Korony Polskiej już w niedzielę, 27 kwietnia 2025 r. Warszawa stanie się centrum ogólnopolskich obchodów tysiąclecia koronacji Bolesława Chrobrego, pierwszego króla Polski. W programie wyjątkowe wydarzenie o charakterze historyczno-kulturowym, na które wstęp będzie całkowicie bezpłatny. Czeka nas dzień pełen emocji, edukacji, zabawy i dumy narodowej. Wydarzenie zostało objęte honorowym patronatem Prezesa Rady Ministrów.

Dodatek do renty: Przecież niepełnosprawność to nie wybór. Nikt nie wybiera sobie wieku, w którym zachoruje czy ulegnie wypadkowi
25 kwi 2025

Wciąż wpływają do rządu apele o szybkie wprowadzenie drugiego dodatku dla rencistów. Pierwszy otrzymują beneficjenci renty socjalnej. O podobny dodatek zabiegają renciści z tytułu niezdolności do pracy. W obu przypadkach nie chodzi o dodatek dla każdego rencisty. Musi on dodatkowo mieć orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Ten wymóg powoduje, że pokrzywdzeni czują się często renciści nie dysponujący tym orzeczeniem – pokrzywdzenie wynika z tego, że nie mogą liczyć na istotne podwyżki renty zasadniczej (z wyjątkiem podwyżek okołoinflacyjnych).

Pogrzeb papieża Franciszka [Transmisja NA ŻYWO]
25 kwi 2025

Papież Franciszek zmarł w poniedziałek, 21 kwietnia 2025 r. o godz. 7:35. Miał 88 lat. Przyczynami śmierci był udar mózgu i nieodwracalna zapaść kardiologiczna. Trumna z ciałem papieża Franciszka wystawiona jest w bazylice Św. Piotra. Wierni mogą oddać mu hołd. O godz. 20:00 rozpocznie się obrzęd zamknięcia trumny przed sobotnią ceremonią pogrzebową.

Dyskryminacja cudzoziemców w warszawskim urzędzie? RPO żąda wyjaśnień
25 kwi 2025

Cudzoziemiec chciał zarejestrować auto, ale urząd odmówił przyjęcia go poza wyznaczonymi godzinami dla obcokrajowców. Rzecznik Praw Obywatelskich mówi wprost: to może być naruszenie zasad równego traktowania. RPO domaga się pilnych wyjaśnień i zmian w warszawskich urzędach.

Kamery monitoringu w szpitalu, w gabinecie zabiegowym. Nagrania przechowywane 3 miesiące. Krytyka płynie od RPO, UODO i NIK. MZ: nie wpłynęły żadne skargi i wzrosło bezpieczeństwo pacjentów
25 kwi 2025

Od prawie dwóch lat zmienione przepisy ustawy o działalności leczniczej pozwalają kierownikom podmiotów leczniczych na szersze stosowanie monitoringu wizyjnego (kamery) w pomieszczeniach, w których udzielane są świadczenia zdrowotne. Zdaniem obywateli, a także Rzecznika Praw Obywatelskich te przepisy nadmiernie ingerują w prawo do prywatności i ochronę danych osobowych pacjentów. RPO Marcin Wiącek kieruje w tej sprawie pisma do ministra zdrowia. A ten odpisał, że przepisy są dobre, bo zwiększają bezpieczeństwo pacjentów. W najnowszym piśmie RPO argumentuje, że określenie przesłanek monitoringu w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych powinno znaleźć się w przepisach rangi ustawowej. Rzecznik wskazuje też niepokojącą praktykę stosowania kamer w gabinetach lekarskich i zabiegowych, co zauważyły też inne instytucje państwowe: Najwyższa Izba Kontroli i Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

pokaż więcej
Proszę czekać...