Czym jest VAT?

Anna Marlena Germanowicz
rozwiń więcej
inforCMS
VAT w Polsce występuje jako podatek od towarów i usług (PTU). Jest to podatek pośredni, a przedmiotem opodatkowania jest wartość sprzedaży towarów i usług, natomiast podstawą opodatkowania jest przyrost ich wartości netto.

Podatek od wartości dodanej (ang. Value Added Tax w skrócie VAT) został wprowadzony po raz pierwszy w roku 1954, we Francji.Funkcjonuje we wszystkich krajach Unii Europejskiej, nie jest jednak znany w USA.


Różnicę pomiędzy klasycznym podatkiem obrotowym a VAT przedstawia następujący przykład: Przypuśćmy, że komputer jest produkowany w następujący sposób:
• Fabryka A produkuje krzem (wartość 500 zł)
•Fabryka B kupuje od A krzem i wykonuje z niego układy scalone (ich wartość 1000 zł)
• Fabryka C kupuje od B układy i tworzy płyty i karty wartości 1500 zł.
• Firma
• D dodaje obudowę i składa płyty i karty w komputer wartości 2000 zł.

W przypadku klasycznego podatku obrotowego o wysokości 22% przedsiębiorstwa te zapłaciłyby odpowiednio:
• A - 500*22%=110 zł
• B - 1000*22%=220 zł
• C - 1500*22%=330 zł
• D - 2000*22%=440 zł
W ten sposób pierwotna wartość 500 zł jest opodatkowana czterokrotnie, kolejne 500 zł dodane przez firmę B - trzykrotnie, itd.
W sumie przedsiębiorstwa zapłacą 1110 zł podatku od rzeczy która ma wartość netto 2000 zł - 55% !
W przypadku VAT unikamy podwójnego opodatkowania, gdyż firma płaci podatek tylko od tej wartości, którą sama wniosła (tzw. wartość dodana). Stąd każda z powyższych firm zapłaci tylko 110 zł podatku (22% od 500 zł, jakie dodała każda z nich). W sumie 440 zł, co stanowi wciąż 22% z całkowitej wartości netto.

Tak więc dzięki podatkowi VAT towary, których wytworzenie wymaga wędrówki półfabrykatów wzdłuż łańcucha kooperantów nie są każdorazowo opodatkowywane od całości ich wartości a jedynie od wartości dodanej.


Oczywiście w powyższym przykładzie stopa podatku obrotowego mogłaby być odpowiednio niższa, tak aby zapewnić ten sam średni dochód budżetu państwa. Wówczas widać, iż wersja z podatekiem VAT promuje finansowo branże gospodarki narodowej, gdzie łańcuchy produkcyjne są odpowiednio długie (produkt przechodzi przez wiele firm), takie jak branże nowoczesnej technologii
• . Podatek obrotowy w stosunku do VAT bardziej natomiast się opłaca w branżach, gdzie łańcuch produkcyjny jest krótki (np. rolnictwo).

Zobacz: Forum o podatku VAT


Aby obliczyć wartość dodaną potrzebujemy znać prawdziwą (netto) wartość towarów i usług, które kupujemy. W tym celu od ceny ich zakupu należy odjąć dotychczas zapłacony przez wcześniejsze podmioty podatek VAT. Gdyby podatek VAT był płacony przez wszystkich i w jednakowej wysokości, można by go było obliczyć po prostu jako odpowiedni procent (np. 22 %) ceny zakupu. Ponieważ jednak obowiązek VAT nie jest nałożony na wszystkie podmioty, w dodatku istnieją różne jego stawki, stąd powstaje wymóg umieszczania na każdej fakturze VAT oprócz ceny towaru także sumy dotychczas zapłaconego za niego podatku VAT. Tym samym księgowość jest tu bardziej skomplikowana w stosunku do klasycznych podatków.[1]

Podstawową dyrektywą jest I Dyrektywa Rady UE z 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstwa Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych (67/227/EWG). Przepisy w niej zawarte zobowiązują państwa członkowskie do wprowadzenia podatku VAT. Wprowadza także definicję tego podatku. Jest to więc podatek, który obciąża konsumpcję towarów i usług.
Dyrektywa VI z 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstwa Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EWG) reguluje zasady funkcjonowania całego systemu podatku VAT. Można tam znaleźć zarówno definicje podatnika VAT jak też określone miejsce i zakres powstania obowiązku płacenia tego podatku.

Zobacz: Podatek VAT po zmianie przepisów


Zasadę umożliwiającą podatnikom ubieganie się o zwrot VAT wprowadziła VIII Dyrektywa Rady UE z 6 grudnia 1979 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstwa Państw Członkowskich odnoszących się do podatków obrotowych - warunki zwrotu podatku od wartości dodanej podatnikom niemającym siedziby na terytorium kraju (79/1072/EWG). Może to zrobić podatnik mający siedzibę w jednym państw członkowskich, jeśli został obciążony VATem w innym kraju członkowskim lub też zapłacił VAT z tytułu importu do innego państwa członkowskiego. Ideą przewodnią ustanowienia tych regulacji było uniknięcie podwójnego opodatkowania. Przepisy zawarte w VIII Dyrektywie odnoszą się przede wszystkim do transakcji związanych z importem i eksportem towarów, a także ze stosowaniem szczególnych procedur celnych lub podatkowych. Istnieje jeszcze druga grupa transakcji, których dokonywanie umożliwia podatnikowi ubieganie się o zwrot VATu. Chodzi tutaj o sytuację świadczenia usług, od których podatek musi zapłacić usługobiorca. Dzięki temu usługodawca nie musi dokonywać czynności rejestracyjnych w innym państwie członkowskim. 


Dyrektywa XIII Rady UE z 17 listopada 1986 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstwa państw członkowskich odnoszących się do podatków obrotowych - warunki zwrotu podatku od wartości dodanej podatnikom niemającym siedziby na terytorium Wspólnoty (86/560/EWG) odnosi się także do zwrotu podatku VAT. W tym jednak przypadku chodzi o podatnika, który na terytorium państwa członkowskiego, dokonując opodatkowanych zakupów towarów lub usług nie posiada siedziby i nie wykonują czynności opodatkowanych, z tytułu których byłyby zobowiązane do zapłaty VAT. Dyrektywa Trzynasta odnosi się do podatników spoza UE i przewiduje możliwość zwrotu podatku podatnikom spoza Unii na zasadzie wzajemności. Zgodnie z regulacjami tam zawartymi, państwa członkowskie mogą określać warunki, na jakich dokonywane będą zwroty podatku.
Dwie dyrektywy - z 19 grudnia 1977 r. w sprawie pomocy wzajemnej właściwych organów państw członkowskich w dziedzinie podatków bezpośrednich (77/799/EWG) oraz z 6 grudnia 1979 r. zmieniająca Dyrektywę 77/799/EWG i rozszerzająca współpracę na podatki pośrednie (79/1070/EWG) odnoszą się do obowiązku udzielania wzajemnych informacji w zakresie podatku VAT przez państwa członkowskie. Uregulowania tej dyrektywy wprowadziły możliwość przebywania urzędników administracji podatkowej jednego państwa na terytorium innego państwa członkowskiego. Rozszerzeniem tych dyrektyw jest Dyrektywa Rady 2003/93/WE z 7 października 2003 r. zmieniająca Dyrektywę Rady 77/799/EWG dotyczącą wzajemnej pomocy właściwych władz państw członkowskich w dziedzinie podatków bezpośrednich i pośrednich. Regulacje tej ostatniej dyrektywy odnoszą się do wymiany informacji państw członkowskich z zakresie opodatkowania składek ubezpieczeniowych.[2]

Regulacje dotyczące wynagrodzenia syndyków, nadzorców sądowych, zarządców, tymczasowych nadzorców sądowych, zarządców przymusowych i kuratorów uwzględnią podatek VAT - zakłada Ministerstwo Sprawiedliwości. W resorcie trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.

Na razie przedstawiono projekt założeń planowanej nowelizacji. Potrzebę zmian zasygnalizował Trybunał Konstytucyjny, ogłaszając wyrok w sprawie wyłączenia z podatku od towarów i usług (VAT) przychodów z działalności TK zwrócił wówczas uwagę na konieczność podjęcia inicjatywy prawodawczej w przedmiocie luki prawnej w regulacjach dotyczących zasad i procedury zaliczania podatku od towarów i usług do kosztów sądowych z tytułu należności dla poddanych opodatkowaniu tym podatkiem biegłych sądowych i innych osób wykonujących czynności im zlecane w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym.

Zobacz na Forum: Czy kolektury LOTTO muszą płacić VAT i zwolnienia od VAT

W przepisach ustawy PUiN i ustawy o KRS brakuje podstawy do uwzględniania w przyznawanym wynagrodzeniu kwot podatku VAT. Oznacza to, że przyznając wynagrodzenie sąd nie ma możliwości podwyższenia tego wynagrodzenia o wysokość kwot należnego podatku. Tymczasem opodatkowanie wynagrodzenia tych podmiotów VAT-em wynika z przepisów podatkowych. Projektowana nowelizacja ma więc polegać na wprowadzeniu regulacji pozwalającej na powiększenie wynagrodzenia o kwotę podatku VAT. Przepisy należy poprawić tak, aby wynikało z nich, że wysokość wynagrodzenia, w tym wstępną wysokość wynagrodzenia oraz zaliczkę wynagrodzenie syndyka, nadzorcy sądowego i zarządcy, podwyższa się o stawkę podatku od towarów i usług, przewidzianą dla danego rodzaju czynności w odrębnych przepisach, obowiązującą w dniu orzekania o tym wynagrodzeniu. Zmiana ta będzie oddziaływać również na wynagrodzenia tymczasowego nadzorcy sądowego i zarządcy przymusowego. Projekt uzupełnia też przepisy dotyczące odwołania syndyka, dodając przypadek cofnięcia licencji lub zawieszenia praw wynikających z licencji. Wśród przyjętych założeń znalazł się również obowiązek doręczania Ministrowi Sprawiedliwości odpisu prawomocnego postanowienia o odwołaniu syndyka, nadzorcy sądowego, zarządcy albo ich zastępców z powodu nienależytego pełnienia obowiązków.[3]

1. www.zgapa.pl/zgapedia/Podatek_od_wartosci_dodanej.html
2. www.biznespartner.pl/content/view/169/38/
3. http://prawo.e-katedra.pl/s2-egzaminy-na-aplikacje/aktualnosci/1889--nowe-przepisy-uwzglednia-vat-

Prawo
Ryszard Cyba (morderca pracownika biura PiS) zwolniony z zakładu karnego - przebywa w szpitalu psychiatrycznym
01 kwi 2025

Ryszard Cyba skazany za zabójstwo Marka Rosiaka w biurze PiS w Łodzi w 2010 r. został zwolniony z zakładu karnego z uwagi na stan zdrowia. Nie oznacza to, że został uwolniony – poinformował rzecznik łódzkiego sądu okręgowego. Z więzienia Cyba trafił do DPS-u, a stamtąd do szpitala psychiatrycznego.

13 emerytura - terminy wypłat w 2025 roku
01 kwi 2025

We wtorek 1 kwietnia pierwszej grupie emerytów i rencistów jest przekazywane dodatkowe roczne świadczenie pieniężne, czyli tzw. trzynasta emerytura. To pierwsza transza tego świadczenia, w ramach którego 1,67 mld zł trafi tego dnia do 889 tys. osób. Co powinni wiedzieć uprawnieni do „trzynastki”, wyjaśnia ekspertka Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Aneta Adamiak z Departamentu Świadczeń Emerytalno-Rentowych w centrali ZUS i apeluje do seniorów, którzy jeszcze nie mają kont bankowych, o ich założenie ze względów bezpieczeństwa.

Co ze starymi orzeczeniami po nowych wytycznych dla WZON i PZON? Kiedy zmiany dla osób niepełnosprawnych? Co z punkt 7 i 8?
02 kwi 2025

Jestem mamą dziecka, u którego w badaniach przesiewowych zdiagnozowano rdzeniowy zanik mięśni (SMA). Córka ma orzeczenie o niepełnosprawności wydane na 3 lata, prawomocne. Według nowych wytycznych wprowadzonych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej choroba córki jest na liście chorób, które kwalifikują do orzeczenia o niepełnosprawności do ukończenia 16 lat oraz przyznania 7 i 8 punktu orzeczenia. W związku z tymi zmianami pojawia się pytanie: czy mogę złożyć ponownie wniosek o orzeczenie o niepełnosprawności, czy kolejne rozpatrzenie będzie możliwe dopiero pod koniec ustalonego okresu orzeczenia?

Znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu. Czym skutkuje w prawie karnym?
01 kwi 2025

Przestępstwa są nagannymi, zabronionymi czynami. Ich popełnienie grozi określoną karą. Niemniej jednak sprawca nie zawsze będzie poddany karze. Co więcej, możliwa jest też sytuacja, w której takie zachowanie, choć wypełnia znamiona czynu określone w ustawie, to jednak w bardzo niewielkim stopniu narusza dobro chronione prawem i w konsekwencji nie będzie przestępstwem.

Orzeczenia o niepełnosprawności w 2025 r. Jak długo są ważne? [FAQ]
01 kwi 2025

Kwestia ważności niektórych orzeczeń o stopniu niepełnosprawności rodzi szereg praktycznych wątpliwości. W artykule odpowiadamy na kilka najważniejszych pytań.

Jerzyki – naturalni pogromcy komarów. Czy te ptaki mogą skutecznie chronić nas przed owadami?
01 kwi 2025

Walka z uciążliwymi komarami to temat powracający każdego lata. Coraz więcej miast decyduje się na ekologiczne rozwiązania, które są zarówno skuteczne, jak i przyjazne dla środowiska. Jednym z nich jest wspieranie jerzyków – ptaków potrafiących zjeść tysiące owadów dziennie. Jak wygląda akcja rozdawania budek lęgowych dla jerzyków i dlaczego warto wziąć w niej udział?

Masz wadę wzroku i prawo jazdy? Możesz dostać areszt, 1500 zł grzywny a nawet zakaz prowadzenia pojazdów jeśli nie stosujesz się do kodu na dokumencie
01 kwi 2025

Jeśli masz wadę wzroku i jeździsz samochodem sprawdź swoje prawo jazdy. Chodzi o rewers i specjalne kody. Okazuje się, że na kierowców nakładane są wysokie grzywny a nawet odbierane są uprawnienia czy stosowany jest areszt, za to, że nie stosują się do wytycznych na dokumencie uprawniającym do poruszania się samochodem czy innym pojazdem mechanicznym.

MOPS czy ZUS? Świadczenia dla osób z niepełnosprawnościami w 2025 r. [TABELA]
31 mar 2025

Jakie świadczenia dla osób z niepełnosprawnościami wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a które ośrodki pomocy społecznej? Prezentujemy proste zestawienie najważniejszych świadczeń w 2025 r.

Renta tytoniowa – czym jest, kto może się o nią ubiegać, na jakiej podstawie prawnej?
01 kwi 2025

Renta tytoniowa to pojęcie, które choć w powszechnym użyciu nie funkcjonuje, coraz częściej pojawia się w kontekście dyskusji o świadczeniach z tytułu niezdolności do pracy. Choć alkoholizm jest uznawany za jedno z najpoważniejszych uzależnień, jego konsekwencje zdrowotne nie są jedynymi powodami przyznawania rent. W artykule wyjaśniamy, czym jest renta tytoniowa, kto może się o nią ubiegać oraz na jakiej podstawie prawnej można starać się o to świadczenie.

Składka zdrowotna: 777 zł płaci pracownik a 315 zł przedsiębiorca (obaj zarabiają po 10 tys. zł miesięcznie). Czy to sprawiedliwe i zgodne z Konstytucją?
01 kwi 2025

Temat składki zdrowotnej był przez kilka ostatnich lat poruszany wielokrotnie. Porównując różne poziomy wynagrodzenia (co znajdą Państwo w dalszej części artykułu) nie da się nie zauważyć, że pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę płacą co do zasady składkę zdrowotną w wyższej wysokości niż przedsiębiorcy. W tym artykule przyjrzymy się, dlaczego tak się dzieje, czy jest to obiektywnie sprawiedliwe i czy jest to zgodne z zasadą równości wobec prawa. Bo przecież dostęp do publicznej służby zdrowia mamy taki sam. A jakość tego leczenia nie zależy od wysokości składki.

pokaż więcej
Proszę czekać...