Czym jest utwór
Prawo autorskie chroni określony efekt działalności człowieka – czyli utwór. Jest to takie dzieło człowieka, które charakteryzuje się :
- indywidualnym (względnie) niepowtarzalnym charakterem,
- twórczym charakterem (a contrario – nie może być odtwórczy),
- ustalony w jakiejkolwiek (nawet nieukończonej) postaci).
Utworem może być również twórcze opracowanie innego utworu (tłumaczenie, adaptacja itp.).
Utwór może mieć różnoraki charakter i „wygląd”:
- wyrażony słowem, czy znakami graficznymi, jak również kodem – językiem programowania,
- plastyczny,
- fotograficzny,
- muzyczny i słowno muzyczny,
- audiowizualny.
Utworem jest również program komputerowy (i to zarówno użytkowy jak i np. gra komputerowa).
Wygaśnięcie praw majątkowych autorskich
Przede wszystkim , należy pamiętać o tym , że prawa autorskie majątkowe (czyli dotyczące kwestii wynagrodzenia itp.) wygasają po 70 latach od daty śmierci autora. Nadal przysługuje mu autorstwo utworu (nie można np. wskazać siebie jako autora trenów Kochanowskiego) – ale już nie wynagrodzenie.
Dotyczy to przynajmniej utworów objętych polskim prawem autorskim.
Poza tym pozostaje jeszcze kwestia dozwolonego użytku.
Dozwolony użytek
Artykuły 23- 231 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.), pozwalają na korzystanie z jednego nośnika przez kilka, a nawet kilkanaście (czy kilkadziesiąt) osób w sposób, który nie łamie praw autorskich.
Przede wszystkim , korzystanie z jednego egzemplarza jest dopuszczalne w kręgu osób pozostającym w związku osobistym w tym:
- pokrewieństwa,
- powinowactwa,
- (i co najważniejsze) – stosunku towarzyskiego.
Artykuł 231 pozwala także (m.in.) na zwielokrotnienie – czyli wykonanie kopii danego utworu w zakresie zgodnego z prawem korzystania z niego. Skoro zaś zgodnym z prawem wykorzystaniem utworu jest udostępnienie go rodzinie, czy znajomym – można dla nich wykonać kopie.
Powyższe zasady nie mają rzecz jasna zastosowania do masowego zwielokrotniania utworów w sieci P2P – ustawa wskazuje na incydentalną, ewentualnie przejściową formę zwielokrotnienia utworu.
Należy pamiętać, iż z urzędu ścigane jest niedozwolone rozpowszechnianie cudzych utworów (w dowolnej formie) sprawcy zaś grozi kara pozbawienia wolności.
WAŻNE! Ustawa nie przewiduje dozwolonego użytku dla programów komputerowych. Jedyna zaś możliwość jego skopiowania jest ograniczona do kopii bezpieczeństwa (i to wtedy, gdy producent/dystrybutor nie zobowiązuje się do dostarczenia nowego nośnika w przypadku uszkodzenia). |