Zgodnie z art. 774 kodeksu cywilnego przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Stronami umowy przewozu osób są przewoźnik i podróżny. Powyższy przepis jednoznacznie wskazuje, iż przewóz jest wykonywany przez przewoźnika w zakresie działalności jego przedsiębiorstwa. Umowa przewozu należy do kategorii umów o świadczenie usług (przewóz stanowi rodzaj usługi). Z uwagi na to, iż jest to umowa rezultatu jest również kwalifikowana jako odmiana umowy o dzieło (rezultat stanowi dowóz rzeczy bądź osoby do miejsca przeznaczenia).
Polecamy: e-wydanie Dziennik Gazeta Prawna
Zobacz też: Reklamacje
Elementy przedmiotowo istotne umowy przewozu osób (elementy, które muszą być spełnione, aby dana umowa była uważana za umowę przewozu):
- ustalenie przedmiotu przewozu – określona osoba (podróżny);
- określenie trasy przewozu – oznaczenie punktu początkowego i końcowego, między którymi ma zostać dokonany przewóz; najczęściej jest ogłoszona publicznie np. na stronie internetowej przewoźnika;
- określenie wynagrodzenia należnego za przewóz – umowa przewozu nie może być nieodpłatna, określenie wynagrodzenia jest obligatoryjne.
Zasady przewozu osób
Zgodnie z art. 776 k.c. przewoźnik obowiązany jest do zapewnienia podróżnym odpowiadających rodzajowi transportu warunków bezpieczeństwa i higieny oraz takich wygód, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się za niezbędne. Za bagaż podręczny, który podróżny przewozi ze sobą, przewoźnik ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika. Natomiast za bagaż powierzony przewoźnik odpowiada według zasad przewidzianych dla przewozu rzeczy. Zgodnie z art. 788 § 1 k.c. odszkodowanie za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki (bagażu powierzonego) w czasie od przyjęcia do przewozu nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki (bagażu powierzonego). Jeżeli szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika, odpowiada on ponad wartość powierzonego bagażu.
Roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany – od dnia, kiedy miał być wykonany.
Roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem – od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona.
Na podstawie art. 16 ustawy prawo przewozowe możliwa jest ustna forma zawarcia umowy przewozu:
- przez nabycie biletu na przejazd przed rozpoczęciem podróży – podstawowa i najczęściej spotykana forma;
- spełnienie innych określonych przez przewoźnika warunków – np. podanie miejsca docelowego przewozu w przypadku podróży taksówką.
W razie braku szczególnych ustaleń co do formy, umowa przewozu może być za zawarta w sposób dorozumiany – przez samo zajęcie miejsca w środku transportowym.
Przewoźnik może dokonywać kontroli w zakresie posiadania przez podróżnika dokumentu przewozu (np. biletu). Zgodnie z art. 33a ust.3 ustawy prawo przewozowe w razie stwierdzenia braku odpowiedniego dokumentu przewozu przewoźnik pobiera właściwą należność za przewóz i opłatę dodatkową albo wystawia wezwanie do zapłaty. Opłata dodatkowa jest ustalana indywidualnie przez przewoźnika i wynosi zazwyczaj ok. 200 zł. Ustawa prawo przewozowe przewiduje również w art. 87a karę grzywny dla podróżnego, który w czasie kontroli dokumentów przewozu osób lub bagażu, mimo braku odpowiedniego dokumentu przewozu, odmawia zapłacenia należności i okazania dokumentu, umożliwiającego stwierdzenie jego tożsamości. O wysokości tej grzywny decyduje sąd.
Zobacz: Usługi
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 2016, poz. 380)
- Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (Dz. U. 2015, poz. 915)