Jak upoważnić inną osobę do korzystania z osobistego konta bankowego?
Pełnomocnictwo do rachunku bankowego nie wymaga szczególnej formy. Jest udzielane pisemnie - w bankach i ich placówkach lub na stronach internetowych dostępne są gotowe formularze, które można składać bez obecności pełnomocnika w banku. Taki dokument musi zawierać dane personalne posiadacza rachunku oraz pełnomocnika, miejsca zamieszkania, datę dokumentu. Powinien też zawierać katalog czynności, do dokonania których pełnomocnik ma być upoważniony. Ewentualnie można wpisać termin, na który pełnomocnictwo będzie udzielone, jeśli ma być ono ograniczone czasowo. Pod treścią dokumentu powinien znajdować się podpis mocodawcy oraz – jeśli bank tego wymaga – także podpis pełnomocnika.
Pełnomocnictwo można także ustanowić korespondencyjnie - dokument doręczyć pocztą lub przekazać za pośrednictwem innej osoby, o ile jej tożsamość i własnoręczność podpisu poświadczy upoważniony pracownik banku (w innej placówce), notariusza albo – gdy mówimy o sytuacji za granicą - przez polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny.
POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej
Kto może być pełnomocnikiem?
Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych (a więc ta, która ukończyła 18 lat lub uzyskała pełnoletniość, w przypadku kobiety mającej ukończone 16 lat – przez zawarcie związku małżeńskiego oraz taka, która nie została ubezwłasnowolniona albo wobec której nie toczy się postępowanie o ubezwłasnowolnienie). Niekoniecznie zatem musi być to osoba spokrewniona z mocodawcą. Istotą porozumienia jest zaufanie – należy mieć pewność, że korzystanie z konta powierza się w dobre ręce.
Do jakich czynności można upoważniać przy korzystaniu z jednego rachunku?
Wszystko zależy od rodzaju zawartego pełnomocnictwa, dlatego formułując oświadczenie woli będące jego podstawą, mocodawca musi zachować należytą staranność. Przyjmując na siebie ryzyko związane z obrotem pieniędzmi przez cudzą osobę, powinien jasno określić, na co jej przyzwala. Istnieje pełnomocnictwo ogólne (pełne), które oznacza, że pełnomocnik może dokonywać niemal wszystkich operacji na rachunku, tak jak jego posiadacz. Wyjątkami są: udzielanie dalszych pełnomocnictw, zawieranie umów kredytu odnawialnego, występowanie o wydanie nowej karty, składania dyspozycji na wypadek śmierci czy wypowiedzenie lub zmiana umowy np. limitów kwotowych na koncie. Pełnomocnictwo rodzajowe natomiast będzie ograniczało się do dokonywania czynności określonego rodzaju np. zlecenie przelewu. Pełnomocnictwo ogólne i rodzajowe może być udzielone na stałe tj. bez ograniczenia czasowego lub na określony czas. Można także udzielić pełnomocnictwa jednorazowego do określonej operacji lub dyspozycji związanej z rachunkiem bankowym.
Zobacz: Finanse
Kiedy pełnomocnictwo do rachunku wygasa?
Zgodnie z regulacjami zawartymi w kodeksie cywilnym, pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane. Wówczas, wygasa ono z chwilą przyjęcia przez bank takiej dyspozycji pochodzącej od posiadacza rachunku. Wyjątkowo, możliwość taka nie zaistnieje, jeśli mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.
W tej kwestii zajął stanowisko Sąd Najwyższy uzasadniając, że nieodwołalność pełnomocnictwa uzależniona jest od spełnienia dwóch kryteriów. Po pierwsze, mocodawca w treści pełnomocnictwa ma zawrzeć odpowiednie zastrzeżenie. Po drugie, musi istnieć odpowiedni stosunek prawny, który uzasadnia takie zastrzeżenie. „Chodzi tu o stosunek podstawowy łączący mocodawcę i pełnomocnika, różny od samego stosunku pełnomocnictwa, niemniej jednak stanowiący tło prawne, na którym pełnomocnictwo zostaje udzielone. O ile pełnomocnictwo jest niezależne od będącego jego podstawą stosunku podstawowego, o tyle pełnomocnictwo nieodwołalne jest w szczególny sposób związane z losami tego stosunku. Przy ocenie istnienia i doniosłości przyczyn zrzeczenia się przez mocodawcę odwołania pełnomocnictwa, trzeba zachować daleko idącą ostrożność z uwagi na zagrożenie interesów mocodawcy. Obawa takiego zagrożenia aktualizuje się zwłaszcza w sytuacji, gdy pełnomocnik ma własny interes w wykonaniu udzielonego mu upoważnienia. Dlatego też uzasadnione przyczyny, o których mowa w art. 101 § 1 k.c., mogą występować w wyjątkowych sytuacjach”.
Jako przykład przesłanki nieodwołalności pełnomocnictwa, SN podaje m.in. udzielenie pełnomocnictwa w celu zabezpieczenia roszczenia przysługującego pełnomocnikowi wobec mocodawcy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2011 r., sygn. akt V CSK 223/10).
Zobacz: Konsument i umowy
Wygaśnięcie następuje również w momencie sfinalizowania pełnomocnictwa jednorazowego, a więc czynności, na dokonanie której dogadali się właściciel konta i jego pełnomocnik; upływu czasu pełnomocnictwa; wskutek rozwiązania umowy rachunku bankowego np. jeśli została ona wypowiedziana; także w razie śmierci pełnomocnika lub mocodawcy (wówczas, chcąc zapewnić kontinuum środków na koncie i powierzyć je w ręce jednego członka rodziny, można skorzystać z tzw. dyspozycji wkładem na wypadek śmierci).
Po wygaśnięciu pełnomocnictwa, pełnomocnik zobowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Może żądać poświadczonego odpisu tego dokumentu; wygaśnięcie umocowania powinno być na odpisie zaznaczone. Warto o tym pamiętać, by uniemożliwić dalsze posługiwanie się tym dokumentem w obrocie prawnym.
Długi na rachunku – kto za nie odpowiada?
Pełnomocnictwo oprócz przyzwolenia do dokonywania określonych czynności na koncie, daje także wzajemne zabezpieczenie na wypadek działań niepożądanych i ze strony mocodawcy i go reprezentującego. Jeśli zatem właściciel rachunku zadłużył by się, tylko on ponosi tego odpowiedzialność. W sytuacji odwrotnej, za długi pełnomocnika, komornik nie może zająć środków na koncie, do którego zadłużony jest upoważniony. Pełnomocnik, nawet zarządzając kontem mocodawcy, nie jest właścicielem zgromadzonych na nim pieniędzy – nie ma do nich prawa. Gdyby jednak w momencie wszczęcia postępowania egzekucyjnego w nieprawidłowy sposób doszło do obciążenia rachunku, jego właścicielowi przysługuje powództwo przeciwegzekucyjne o zwolnienie zajętego rachunku spod egzekucji.
Zobacz serwis: Umowy
Wspólne konto bankowe
Dla osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe i posiadających jeden budżet, istnieje opcja założenia wspólnego konta bankowego – szczególnie atrakcyjna dla współmałżonków. Korzyści z niego płynące to m.in. przejrzystość, niższe koszty za prowadzenie, niskie oprocentowanie kredytów i łatwiejszy sposób uniknięcia debetów dzięki zwielokrotnionym wpływom na konto niż w przypadku prowadzenia rachunku indywidualnego. Ustawa Prawo bankowe mówi, że każdy ze współposiadaczy może samodzielnie dysponować zgromadzonymi na nim pieniędzmi – zarządzający są w takim samym stopniu jego właścicielami. W razie śmierci jednego z właścicieli konta w umowie z bankiem można uzgodnić pewne rozwiązania - np. przekształcić rachunek w konto indywidualne po śmierci żony bądź w jej miejsce ustanowić inną osobę. Na wypadek takiej nagłej, nieoczekiwanej sytuacji można też postanowić o automatycznym rozerwaniu umowy rachunku banku ze zmarłym a całą kwotę pieniężną wpłacić na konto osoby żyjącej. Rozwiązanie to w żaden sposób nie ogranicza spadkobiercy zmarłego do dochodzenia swoich praw od żyjącego właściciela rachunku (nie banku – ten jest związany umową rachunku). Istotne jest również to, że konto wspólne razie śmierci posiadacza, nie może być przez bank zablokowane.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. 1997 nr 140 poz. 939 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.)
- wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2011 r., sygn. akt V CSK 223/10