- WIBOR i marża banku
- Czy wątpliwości dotyczące WIBOR są bezpodstawne?
- Podważenie wskaźnika WIBOR w umowach kredytowych - możliwe rozwiązania
WIBOR i marża banku
Na oprocentowanie kredytów ze zmiennym oprocentowaniem składa się stawka WIBOR i marża banku (stała kwota). WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) jest wskaźnikiem referencyjnym stóp procentowych na polskim rynku międzybankowym. Innymi słowy, jest on oprocentowaniem pożyczek oferowanych bankom przez inne banki. Natomiast marża banku jest kosztem, który pokrywa posiadacz kredytu z tytułu świadczenia usługi kredytowej przez dany bank.
Kontrowersje wokół wskaźnika WIBOR wzbudza fakt, że transakcje międzybankowe na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat były zawierane niezwykle rzadko. Ponadto od pewnego czasu obliczaniem wskaźnika zajmują się same banki. Dokładnie wygląda to w ten sposób, że administratorem stawki WIBOR jest GPW Benchmark S.A., a ta ustalana jest na podstawie danych z 10 banków w Polsce. Skoro stawka nie jest ustalana na podstawie realnych transakcji, a bankom pozostawiona jest decyzyjności w tym zakresie, to nic dziwnego, że sytuacja ta budzi spore wątpliwości.
Przypomnijmy, że szacowana wartość portfela kredytów hipotecznych udzielonych w Polsce to 400 mld zł. Czy bezpieczeństwo finansowe Polaków, których suma kredytów jest tak duża, powinna być uzależniona od decyzji 10 banków? Planowana w styczniu 2023 r. zmiana wskaźnika WIBOR na inną stawkę stała się niejako potwierdzeniem tych przypuszczeń.
Czy wątpliwości dotyczące WIBOR są bezpodstawne?
Wskaźnik referencyjny WIBOR budził kontrowersje już od dłuższego czasu. W czasie pandemii oprocentowanie kredytów było niezwykle niskie i kredytobiorcy raczej nie byli zainteresowani tym tematem. Nawet osoby o niewielkim kapitale i zarobkach mogły otrzymać kredyt hipoteczny. Jednak dziś, po kolejnych podwyżkach rat kredytów, mogą czuć się oszukani - szczególnie w przypadku, gdy bank nie udzielił im jasnej informacji co do ryzyka związanego z zawarciem umowy kredytu ze zmiennym oprocentowaniem.
Taka sytuacja miała miejsce w przypadku wniosku złożonego do sądu w Katowicach. Bank ma obowiązek poinformować konsumenta, zaciągającego kredyt o zmiennym oprocentowaniu, jakie może mieć to konsekwencje w przyszłości. Mowa oczywiście o ryzyku zmiennej stopy procentowej, która ma jednoczesny wpływ na wysokość raty kredytu. Jeśli kredytobiorca nie został należycie o tym poinformowany, może próbować wystąpić o wykluczenie stopy referencyjnej WIBOR z jego umowy kredytowej. Kolejnym powodem podjęcia takich działań może być wspomniany, wątpliwy sposób ustalania wskaźnika WIBOR.
Podważenie wskaźnika WIBOR w umowach kredytowych - możliwe rozwiązania
Pierwszym kierunkiem działania jest unieważnienie umowy kredytowej. Taka umowa traktowana jest, jakby nigdy nie została zawarta. Jej strony powinny się w takiej sytuacji rozliczyć między sobą - bank zostanie zobowiązany do oddania kredytobiorcy wszystkich wpłaconych środków, a kredytobiorca do zwrotu kwoty otrzymanego kredytu (jedynie kapitału).
Kolejną możliwością jest pozostanie przy obecnej umowie z usunięciem z niej wskaźnika WIBOR. W takiej sytuacji oprocentowanie kredytu będzie obniżone do poziomu zawartej w umowie marży bank (przypadek z katowickiego sądu). Efektem takich działań jest znaczne zmniejszenie wysokości raty kredytu. Wpłacona dotychczas część odsetek, która wynikała ze stawki WIBOR, będzie zaliczona na poczet spłaty kapitału.
Kredytobiorca może także dążyć do ustalenia poziomu WIBOR z dnia podpisania umowy na cały okres kredytowania. Taki kierunek działania byłby korzystny w przypadku umów kredytowych zawieranych w czasie niskiej wartości wskaźnika WIBOR. Dzięki takiemu posunięciu wysokość raty kredytowej pozostanie stała przez cały okres trwania kredytu, a nadpłacone dotychczas odsetki zostaną także zaliczone na poczet spłaty kapitału.