Kredyt konsumencki – kontrakt zawarty między konsumentem a przedsiębiorcą (najczęściej bankiem lub inną instytucją finansową, ale również każdym innym przedsiębiorcą, który w jakiejkolwiek formie coś nam kredytuje). Regulacją ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. nr 126, poz. 715 ze zm.), obowiązującej od 18 grudnia 2011 r. objęty jest każdy kredyt zaciągnięty na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej (np. gotówkowy lub na cele mieszkaniowe, który nie jest zabezpieczony hipoteką). Mamy z nim do czynienia również przy zakupach na raty lub z odroczonym terminem płatności Dotyczy sum aż do 255.550 zł (bądź ich równowartości w walutach obcych). Trzeba jednak pamiętać, że do kredytów hipotecznych ustawy nie stosuje się (oprócz kilku wybranych przepisów), podobnie jak do kredytów całkowicie darmowych, czyli popularnych „0%”.
Od umowy kredytu można odstąpić bez podania przyczyny w terminie do 14 dni od dnia jej zawarcia. Jedynym kosztem, który się wówczas ponosi, są odsetki (ale opłaty przygotowawcze i prowizje kredytodawca zwraca w całości). Warto też pamiętać, że umowa kredytu konsumenckiego musi być – co do zasady - zawarta w formie pisemnej (nieliczne wyjątki określają przepisy). Tak wynika z art. 29 ustawy. Umowa powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały, a kredytodawca lub pośrednik kredytowy muszą niezwłocznie doręczyć umowę konsumentowi.
Zobacz również: Zmiany w kredytach konsumenckich 2012
Ustawa nakłada na kredytodawcę obowiązek obliczenia rzeczywistej rocznej stopy procentowej na podstawie wszystkich opłat, które trzeba ponieść, by kredyt otrzymać na danych warunkach (również ubezpieczenia i zabezpieczenia kredytu, jeśli są obowiązkowe). Ponadto w umowie powinien zostać określony całkowity koszt kredytu. Warto sprawdzić, czy umowa zawiera wszystkie elementy wskazane przez ustawę o kredycie konsumenckim jako obowiązkowe.
W przypadku kredytów konsumenckich kredytodawcy mają możliwość pobierania opłat za dokonanie spłaty całości lub części kredytu przed terminem, ale prowizje te nie są jednak dowolnie wysokie i mogą być stosowane tylko w określonych przypadkach. Prowizja za wcześniejszą spłatę kredytu nie może przekroczyć 0.5% albo 1% spłacanej części kwoty (w zależności od okresu, jaki pozostał do terminu spłaty przewidzianego w umowie). Ponadto wprowadzenie opłat za wcześniejszą spłatę kredytu będzie możliwe jedynie wtedy, gdy spłata przypada na okres, kiedy stopa procentowa kredytu jest stała, a spłacana w okresie dwunastu kolejnych miesięcy kwota kredytu jest wyższa od trzykrotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (art. 50 ust. 1 ustawy).
Przed 18 grudnia 2011 r. obowiązywała ustawa z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2001 r. nr 100, poz. 1081 ze zm.). Jej przepisy nadal znajdą zastosowanie doumów zawartych do 17 grudnia 2011 r. włącznie. Wynika z nich, że przepisów o kredycie konsumenckim nie stosowało się do kredytów i pożyczek w wysokości większej niż 80.000 zł (albo równowartości tej kwoty w walutach obcych). Były to więc zdecydowanie (ponad trzykrotnie) niższe limity niż obecnie. Od 2006 r. przepisom o kredycie konsumenckim podlegały też tzw. chwilówki, czyli pożyczki gotówkowe na kwotę do 500 zł zawierane na okres krótszy niż trzy miesiące, jak również kredyty mieszkaniowe, które nie przekraczały kwoty 80.000 zł. Za wcześniejszą spłatę kredytu nie można też było pobierać prowizji.
Kredyt hipoteczny – jest to rodzaj kredytu, którego zabezpieczeniem jest hipoteka. Nie ma znaczenia przy tym, czy kredyt ten wykorzystany ma być przez konsumenta na remont, czy budowę domu, czy też na inny cel. Zatem przyjęte nazewnictwo „kredyt hipoteczny” pochodzi z podziału kredytów według rodzajów zabezpieczeń, a nie według celu jego przeznaczenia. Banki stosują różnorodne nazewnictwo do kredytów tego typu: kredyt hipoteczny, kredyt mieszkaniowy etc. Z praktyki wynika jednak, że większość kredytów zabezpieczonych hipoteką to właśnie kredyty na zakup lub remont nieruchomości. Co do zasady kredytodawcy korzystają z zabezpieczenia hipoteką kredytów o dużej wysokości. Dla kredytów o niskiej wartości z reguły stosuje się zabezpieczenia innego typu np. ubezpieczenie, weksel.
Zobacz również: Niedozwolone klauzule w umowach o kredyt hipoteczny
Aktualnie w polskim porządku prawnym brak jest szczegółowej regulacji w zakresie kredytów hipotecznych. Zastosowanie znajduje tu szereg aktów prawnych w tym m.in.: ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe, częściowo ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tylko w zakresie obowiązków informacyjnych oraz sankcji za naruszenie niektórych z tych obowiązków polegającej na możliwości spłaty części kredytu bez odsetek i innych kosztów – tj. tzw. sankcji kredytu darmowego), ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych.
Z uwagi na skomplikowany charakter produktu, jakim jest kredyt zabezpieczony hipoteką, jak również długi okres kredytowania (20 -30 lat), należy dokładnie zapoznać się z treścią umowy, a w przypadku niejasności poprosić pracownika banku o wyjaśnienie wszelkich wątpliwości lub skorzystać z profesjonalnej porady prawnej.
Kredyt konsolidacyjny – jest to rodzaj kredytu (lub pożyczki), który przeznaczony jest na spłatę innych zobowiązań kredytobiorcy. Zatem, jeśli konsument posiada kilka kredytów np. gotówkowy, hipoteczny, albo kilka kredytów ratalnych może dokonać tzw. konsolidacji kredytów, tzn. zamienić kilka kredytów na jeden, długoterminowy, często o niższym oprocentowaniu (kredyt konsolidacyjny pokrywa wszystkie inne zobowiązania konsumenta). W takiej sytuacji konsument będzie miał obowiązek spłaty tylko jednej raty w banku, który udzielił mu kredytu konsolidacyjnego, a nie kilku rat w różnych wysokościach w różnych bankach.
Kredyt komercyjny - jest to kredyt udzielany przedsiębiorcom na cele związane z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą. Co do zasady tego rodzaju kredyty udzielane są w celu szybszego rozwoju firmy. Kredyt komercyjny nie podlega ochronie przewidzianej w ustawie o kredycie konsumenckim. Zastosowanie znajdują tu natomiast przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe.
Kredyt gotówkowy – co do zasady kredyty gotówkowe to kredyty konsumenckie, które podlegają ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Kredyty gotówkowe są jednym z najbardziej popularnych produktów bankowych i parabankowych. Mogą być przeznaczone na dowolny cel, charakteryzuje je nieskomplikowana i szybka procedura ich uzyskania, z tego też powodu nazywane są częściej pożyczkami gotówkowymi. Należy jednak pamiętać, iż w sytuacji, gdy kredyt gotówkowy nie jest oprocentowany a konsument nie ponosi żadnych kosztów poza spłatą samego kapitału, wówczas nie korzysta on z dobrodziejstwa ustawy o kredycie konsumenckim.
Kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym (inaczej nazywany debetem) - został zdefiniowany w art. 5 pkt 4 ustawy o kredycie konsumenckim jako umowa o kredyt, który kredytodawca udostępnia konsumentowi umożliwiając dysponowanie środkami pieniężnymi w wysokości przekraczającej środki zgromadzone na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym. Co do zasady, konsument podpisuje dwie umowy - jedną na otworzenie rachunku bankowego, drugą - o kredyt w ramach tego rachunku. Bank wyznacza wysokość limitu kredytowego (debetu), z którego konsument może korzystać, a środki wpływające na rachunek bankowy zaliczane są na poczet debetu, jeśli konsument z niego skorzystał w danym miesiącu.
Polecamy serwis: Kredyty
Kredyt odnawialny – obecnie brak jest definicji kredytu odnawialnego. Cechą charakterystyczną takiego produktu jest to, że konsument może korzystać z przyznanego mu przez bank limitu kredytowego, który odnawia się za każdym razem gdy konsument spłaci wykorzystaną część tego limitu.
Najbardziej popularnym przykładem kredytu odnawialnego jest umowa o kartę kredytową. Karta kredytowa jest kartą płatniczą, pozwalającą na dokonywanie transakcji bezgotówkowych, bez posiadania bieżących środków na koncie, na podstawie podpisanej z bankiem umowy o udzielenie kredytu do ustalonego limitu (tzw. limit kredytowy). Za zakupione towary lub usługi płaci więc bank i tym samym udziela posiadaczowi karty kredytu, który jest on zobowiązany spłacić na zasadach i w terminie określonych w umowie, po podpisaniu której klient otrzymuje kartę kredytową. Uruchomienie takiego kredytu nie wymaga posiadania otwarcia przez konsumenta rachunku rozliczeniowo-oszczędnościowego. Wysokość limitu kredytowego, jaki będzie miał do dyspozycji posiadacz karty ustalana jest przez bank po zbadaniu stanu majątkowego, dochodów i wiarygodności kredytowej konsumenta. Po zakończeniu okresu rozliczeniowego (zazwyczaj miesięcznego) kredytobiorca otrzymuje z banku zestawienie transakcji zawartych w tym okresie przy użyciu karty kredytowej i zostaje zobowiązany w określonym terminie do spłaty całości lub części zaciągniętego kredytu (tzw. minimalna kwota do zapłaty). Jeżeli konsument spłaci całą lub część zaległości na karcie kredytowej, przyznany mu limit kredytowy ulega odnowieniu i może on ponownie w całości lub odpowiednio w części z niego korzystać.