REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

TSUE o skutkach zamieszczenia klauzul abuzywnych w umowach kredytów frankowych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Frank szwajcarski Fot. Fotolia
Frank szwajcarski Fot. Fotolia
Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

W dniu 14 marca 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał kolejny wyrok (sprawa C‑118/17) na skutek pytania prejudycjalnego dotyczącego skutków zamieszczenia klauzul abuzywnych (niedozwolonych) w umowach kredytu hipotecznego powiązanego z walutą szwajcarską. W uzasadnieniu czytamy, że sądy krajowe mogą skorzystać z kilku możliwości i wybrać wariant najbardziej korzystny dla kredytobiorcy, tj. albo umowę unieważnić albo utrzymać w mocy, ale bez zapisów niedozwolonych (abuzywnych), albo utrzymać umowę w mocy zastępując klauzule abuzywne obowiązującymi przepisami, jeżeli takie występują w przepisach krajowych.

Treść pytań prejudycjalnych

Pytania prejudycjalne zostały zadane przez węgierski sąd krajowy w ramach sporu między kredytobiorcą (konsumentem) w przedmiocie utrzymywanego nieuczciwego warunku umownego, zgodnie z którym kurs wymiany w momencie udzielenia pożyczki wyrażonej w walucie obcej jest oparty na kursie zakupu stosowanym przez bank, podczas gdy kurs wymiany stosowany w momencie jej spłaty oparty jest na kursie sprzedaży. Zatem pytania dotyczyły, tzw. kredytu denominowanego, którego wielkość w umowie jest wyrażona w walucie obcej. Przy czym treść pytań prejudycjanych oraz wydanego w odpowiedzi wyroku wydaje się również aktualna, jak nie w całości, to przynajmniej w części, w odniesieniu do, tzw. kredytów indeksowanych, gdzie wielkość udzielonego kredytu wyrażona jest, np. w złotych polskich. Niezależnie od powyższego kredyt był wypłacany w walucie krajowej, np. polskiej, nigdy w walucie szwajcarskiej (CHF).

REKLAMA

Przepisy wtórnego prawa Unii Europejskiej

Zasadniczym aktem prawa wtórnego Unii Europejskiej regulującym ochronę praw konsumenta przed nieuczciwymi warunkami umownymi jest Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. 1993, L 95, s. 29 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 15, t. 2, s. 288). W celu implementacji dyrektywy i stosowania prawa krajowego, zgodnie z prawem Unii Europejskiej, do krajowego porządku prawnego państwa członkowskie, w tym Polska, powinny zapewnić, aby nieuczciwe warunki nie były zamieszczane w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców (np. banki) z konsumentami (np. kredytobiorcami) oraz, jeżeli jednak takie warunki zostają w nich zawarte (np. klauzule indeksacyjne, waloryzacyjne), aby nie były one wiążące dla konsumenta, oraz zagwarantować, żeby umowa obowiązywała strony zgodnie z zawartymi w niej postanowieniami, pod warunkiem że po wyłączeniu z umowy nieuczciwych warunków może ona nadal obowiązywać”.

Zastosowanie klauzuli abuzywnej w umowie

REKLAMA

W ocenie Trybunału art. 6 ust. 1 ww. Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że warunek umowny, którego nieuczciwy charakter stwierdzono, należy co do zasady uznać za nigdy nieistniejący, wobec czego nie może on wywierać żadnych skutków w sferze konsumenta, z konsekwencją odtworzenia sytuacji prawnej i faktycznej, w której konsument znalazłby się w przypadku braku tego warunku (zob. podobnie wyrok z dnia 21 grudnia 2016 r., Gutiérrez Naranjo i in., C‑154/15, C‑307/15 i C‑308/15, EU:C:2016:980, pkt 61). Powyższe sprawia, że przypadku gdy klauzula indeksacyjna zostanie uznana za niedozwoloną (abuzywną, nieuczciwą), należy uznać, że od samego początku nigdy nie obowiązywała konsumenta (kredytobiorcy).

Zatem należy uznać, że wszelkie świadczenia spełnione wobec banku w oparciu klauzule przeliczeniowe zostały uzyskane bez podstawy prawnej. Podobnie wszelkie świadczenia banku, w tym przeliczenie kwoty kredytu i jego wypłata przy zastosowaniu spreadu walutowego nastąpiły bez ważnej podstawy prawnej.

Mechanizm indeksacji jako świadczenie główne

Trybunał podkreślił, że mechanizm indeksacji może być uznany za świadczenie główne w umowie kredytu, zwłaszcza denominowanego. Zatem na gruncie prawa polskiego orzeczenie Trybunału należy interpretować w ten sposób, że umowa kredytu hipotecznego powinna być uznana za nieważną, jeżeli mechanizm indeksacji określa główne świadczenia stron, został sformułowany w sposób niejednoznaczny, nie został indywidualnie uzgodniony, jest sprzeczny z dobrymi oraz rażąco narusza interesy konsumenta. Natomiast do Sądu krajowego należy stwierdzenie czy zwrot korzyści uzyskanych przez bank powinien nastąpić w kwocie odpowiadającej wysokością wszystkim pobranym ratom czy tylko tzw. nadpłatom pobranym w wyniku zastosowania klauzul indeksacyjnych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Mechanizm indeksacji jako świadczenie poboczne

REKLAMA

Jeżeli mechanizm indeksacji uznamy za świadczenie poboczne, to wówczas należy wyeliminować klauzule z umowy i rozważyć czy bez istnienia tych klauzul umowa jest ważna, czy może jednak dla konsumenta będzie bardziej korzystne obowiązywanie umowy bez mechanizmu indeksacji czy może najbardziej korzystne dla konsumenta będzie wypełnienie luki poprzez zastosowanie przepisu ustawowego. Trybunał uznał, że istnieje możliwość zastąpienia przez sąd krajowy nieuczciwego postanowienia przepisem prawa krajowego w celu dalszego istnienia umowy. Przy czym z orzecznictwa Trybunału wynika, że możliwość ta jest ograniczona do przypadków, w których rozwiązanie umowy jako całości naraziłoby konsumenta na szczególnie szkodliwe skutki, wobec czego ten ostatni poniósłby negatywne konsekwencje (zob. podobnie wyroki: z dnia 7 sierpnia 2018 r., Banco Santander i Escobedo Cortés, C‑96/16 i C‑94/17, EU:C:2018:643, pkt 74; z dnia 20 września 2018 r., OTP Bank i OTP Faktoring, C‑51/17, EU:C:2018:750, pkt 61). Pozostaje zatem pytanie czy próba ,,plombowania dziury" poprzez, np. średni kurs NBP jest korzystna dla kredytobiorcy. Odpowiedź jest negatywna i takie uzupełnienie nie powinno mieć miejsca.

W przypadku utrzymania umowy w mocy, sąd krajowy powinien orzec czy zwrot korzyści uzyskanych przez bank powinien nastąpić w kwocie odpowiadającej wysokością wszystkim pobranym ratom, czy tylko tzw. nadpłatom pobranym w wyniku zastosowania klauzul indeksacyjnych, czy może nadpłatom powyżej średniego kursu NBP.

Orzecznictwo krajowe a stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

W kontekście umów kredytowych powiązanych z waluta obcą pytanie i odpowiedź sprowadza się do tego, czy usunięcie klauzul przeliczeniowych z umowy kredytowej sprawia, że ona jest bezwzględnie nieważna, czy może jednak dalej obowiązywać, ale bez klauzul niedozwolonych. Orzecznictwo krajowe, tj. linia orzecznicza korzystna dla konsumenta (kredytobiorcy) nie daje jednoznacznej odpowiedzi, ale w przypadku kredytów denominowanych sądy częściej orzekają o nieważności takiej umowy, niż w przypadku kredytów indeksowanych. W przypadku kredytów indeksowanych usuwa się klauzule przeliczeniowe i umowa dalej obowiązuje. W niektórych orzeczeniach dziurę po klauzuli niedozwolonej wypełnia się średnim kursem NBP.

Wnioski końcowe

W przypadku stwierdzenia nieuczciwości (abuzywności) klauzul indeksacyjnych, w ocenie Trybunału, , umowę kredytową można utrzymać w mocy bez tych klauzul, zamiast orzekania o nieważności umowy, wyłącznie wówczas gdy jest to korzystniejsze dla kredytobiorcy (konsumenta). Oczywiście kluczowe znaczenie ma tutaj to, czy bez klauzuli umowa może nadal obowiązywać. Przede wszystkim, w ocenie Trybunału, umowa powinna zostać uznana za nieważną, w przypadku gdy mechanizm indeksacji zostanie uznany za świadczenie główne umowy kredytu. W szczególności może to mieć większe znaczenie przy umowach kredytów denominowanych, w których kwota kredytu została określona w walucie szwajcarskiej (CHF).

Polecamy serwis: Umowy

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Prezydent zdecydował: Gminy będą mogły zablokować budowę tysięcy domów. Zmiana ważnego terminu dla właścicieli nieruchomości i koniec z bezterminowymi decyzjami o warunkach zabudowy

W dniu 16 kwietnia 2025 r. Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę z dnia 4 kwietnia 2025 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw, która wprowadza zmianę ważnego dla właścicieli nieruchomości (i gmin) terminu w zakresie reformy planowania przestrzennego. W związku z ww. reformą – już niebawem – miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz decyzje o warunkach zabudowy będą musiały być zgodne z uchwalanymi przez gminy planami ogólnymi, a tym samym – gminy będą mogły uniemożliwić właścicielowi nieruchomości np. budowę domu na działce, która w ww. planie ogólnym zostanie zlokalizowana w strefie objętej zakazem zabudowy. Nie zmienia się jednak termin na wydawanie bezterminowych decyzji o warunkach zabudowy, na uzyskanie których pozostało już niewiele czasu.

Wielki Piątek w Kościele katolickim: Jest to dzień postu ścisłego. Jakie są uroczystości?

W Wielki Piątek Kościół katolicki nie sprawuje się mszy świętej. W świątyniach celebrowana jest liturgia Męki Pańskiej, trwa adoracja krzyża, któremu oddaje się cześć przez uklęknięcie – jak Chrystusowi Eucharystycznemu. Odbywa się uroczysta Droga Krzyżowa. Jest to dzień postu ścisłego.

QUIZ. Życie codzienne czasów PRL. Prawda czy fałsz? Na ostatnim pytaniu na pewno się wyłożysz
Ten quiz jest bardzo sentymentalny. Małe, ciasne, ale własne mieszkanie, kolejki po mięso czy papier toaletowy, zdobywane cudem produkty, bo akurat "rzucili do sklepu". Tak właśnie wyglądało życie codzienne czasów PRL. Sprawdźcie czy pamiętacie tamte czasy.
Wielki Piątek 2025: O której Droga Krzyżowa w Watykanie? Papież Franciszek autorem rozważań

Wielki Piątek 2025 to jedno z najważniejszych wydarzeń Wielkiego Tygodnia. Tego dnia katolicy na całym świecie wspominają mękę i śmierć Jezusa Chrystusa. Szczególną uwagę wiernych przyciągają uroczystości w Watykanie, zwłaszcza wieczorna Droga Krzyżowa przy Koloseum, której rozważania w tym roku przygotował sam papież Franciszek.

REKLAMA

Wojsko może zająć Twoją nieruchomość oraz samochód i to nie tylko w razie ogłoszenia mobilizacji lub podczas wojny, ale również w czasie pokoju, a za utrudnianie – grozi grzywna

Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego jak szerokie uprawnienia posiada wojsko względem naszych nieruchomości i samochodów – i to nie tylko w sytuacji wprowadzenia stanu wyjątkowego lub wojennego, ogłoszenia mobilizacji albo w czasie wojny, ale również w czasie pokoju. Do zajęcia przez wojsko domu, w czasie pokoju, może dojść np. w celu zakwaterowania żołnierzy odbywających ćwiczenia wojskowe, a pojazd wojsko może zarekwirować w ramach zwalczania klęski żywiołowej. Za niestosowanie się do decyzji dowódcy wojskowego w sprawie zajęcia nieruchomości, jak również za uniemożliwianie lub utrudnianie wojsku korzystania z zajętej nieruchomości – grozi 5 tys. zł grzywny. W związku z niepewną sytuacją geopolityczną – warto znać poniższe zasady.

Czy Polacy będą mniej pracować? Ministerstwo: rozwiązania muszą być "szyte na miarę"

Krótszy tydzień pracy już na horyzoncie? Ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zapowiedziała, że już wkrótce przedstawi najważniejsze wnioski z analiz dotyczące skrócenia tygodnia pracy. Czy czterodniowy tydzień pracy stanie się nowym standardem w Polsce?

79, 87, 92 punkty. Ile wynosi świadczenie wspierające od marca 2025 r.?

Komu przysługuje świadczenie wspierające w 2025 r. i ile wynosi? Jak przyznawane są punkty? Prezentujemy najważniejsze informacje i przykładowe kwoty dla poszczególnych progów.

Spadki: Gminy mają prawo przejąć pieniądze zmarłego. Już po dwóch latach

Zmarł Twój krewny. Miał konto w banku. Przeoczyłeś to. Gmina ma prawo przejąć te pieniądze. Procedura zaczyna się dwa lata. Termin liczymy od dnia kiedy bank dowiedział się o śmierci posiadacza rachunku bankowego. Gmina ma prawo do zabrania tych pieniędzy.

REKLAMA

Pracowałeś przed 1999 rokiem? Jak uzupełnić swoją dokumentację i zwiększyć emeryturę?

Jeśli rozpocząłeś pracę przed 1999 rokiem, Twoja emerytura może być niższa z powodu brakujących dokumentów w ZUS. Odnalezienie starych świadectw pracy i innych dokumentów potwierdzających zatrudnienie może znacząco wpłynąć na wysokość Twojego świadczenia. Dowiedz się, jak uzupełnić swoją dokumentację i zwiększyć emeryturę.

MOPS: Proste czynności na rzecz niepełnosprawnej matki uzasadniają świadczenie pielęgnacyjne 3287 zł. Muszą być kumulatywne

Sprzątanie, pościel, zakupy, posiłki. Częsty element wywiadów środowiskowych. MOPS skrupulatnie gromadzą wykaz prostych czynności opiekuńczych twierdząc, że nie uzasadniają wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego 3287 zł (stare świadczenie). Jest to świadczenie dla opiekunów osób niepełnosprawnych ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Sądy zgadzają się z MOPS. Takie czynności jak np. sprzątanie mieszkania, zmiana pościeli, robienie zakupów, przygotowywanie posiłków, zasadniczo nie wymagają rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Dlaczego więc MOPS przegrywają w sądach i opiekunowie mają szanse na świadczenie pielęgnacyjne? Właśnie za te czynności opiekuńcze?

REKLAMA