Spis treści
3. Umowy zawierane z funduszami sekurytyzacyjnymi.
4. Standaryzowany fundusz sekurytyzacyjny.
5. Niestandaryzowany fundusz sekurytyzacyjny.
6. Inwestowanie przez fundusze sekurytyzacyjne.
8. Zarządzanie funduszami sekurytyzacyjnymi.
1. Pojęcie.
Spośród funduszy inwestycyjnych często spotykamy się z różnymi ich nazwami. Z reguły podział na fundusze akcyjne, obligacyjne, ważone lub pieniężne wynika nie tyle z formy prawnej funduszu co z ich polityki inwestycyjnej.
W przypadku funduszu sekurytyzacyjnego zarówno forma prawna, jak i polityka inwestycyjna są szczególnie i z reguły niespotykane w innych rodzajach funduszy.
Zgodnie z przepisem art. 183 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 roku (Dz. U. z 2004 r. Nr 146, poz. 1546 z późn. zm.) fundusz inwestycyjny zamknięty może być utworzony jako fundusz sekurytyzacyjny dokonujący emisji certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie wierzytelności. Zatem można w skrócie powiedzieć, że jest to fundusz inwestujący w wierzytelności.
Zarządzanie takim funduszem wiąże się z wymaganiami eksperckiej wiedzy zarządzających oraz możliwością zakupu atrakcyjnych pakietów wierzytelności.
Inwestowanie w taki fundusz wiąże się również z ponadprzeciętnym ryzykiem inwestycyjnym, ale również daje często ponadprzeciętne stopy zwrotu z inwestycji.
Ważnym zastrzeżeniem jest, że fundusze sekurytyzacyjne mogą być tworzone jedynie jako fundusze inwestycyjne zamknięte, a więc jako fundusze, które mogą emitować wyłącznie certyfikaty inwestycyjne.
2. Rodzaje.
Ustawa o funduszach inwestycyjnych przewiduje dwa rodzaje funduszy sekurytyzacyjnych:
a) standaryzowany fundusz sekurytyzacyjny;
b) niestandaryzowany fundusz sekurytyzacyjny.
3. Umowy zawierane z funduszami sekurytyzacyjnymi.
Zgodnie z przepisem art. 183 ust. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych funduszowi na podstawie umowy przekazywane są wszystkie świadczenia otrzymywanych z sekurytyzowanych wierzytelności, czyli:
1) pożytki z sekurytyzowanych wierzytelności w całości;
2) kwoty główne z sekurytyzowanych wierzytelności;
3) kwoty uzyskanych z tytułu realizacji zabezpieczeń sekurytyzowanych wierzytelności
– w przypadku gdy zaspokojenie się nastąpiło przez realizację zabezpieczeń.
Umowa zobowiązująca do nabycia wierzytelności, puli wierzytelności oraz umowa o subpartycypację powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
Umowa o subpartycypację najczęściej jest zawierana w odniesieniu do kredytów, gdzie wierzycielem pozostaje bank, który nie zbywa wierzytelności – formalnie pozostaje wierzycielem, ale przenosi ich sekurytyzacją do funduszu.
Fundusz sekurytyzacyjny może, uwzględniając interes uczestników funduszu, zawierać umowy związane z procesem sekurytyzacji, w szczególności:
1) o nadanie oceny inwestycyjnej (rating);
2) ubezpieczenia, w tym od ryzyka niewypłacalności dłużników;
3) o udzielenie poręczenia za zobowiązania funduszu;
4) gwarancji udzielane na rzecz funduszu.
4. Standaryzowany fundusz sekurytyzacyjny.
Standaryzowany fundusz sekurytyzacyjny jest tworzony jako fundusz z wydzielonymi subfunduszami. Subfundusze związane są z odrębnymi pulami wierzytelności, które mogą być nabywane w różnym czasie od różnych podmiotów. Standaryzowany fundusz sekurytyzacyjny nie może dokonywać kolejnych emisji certyfikatów związanych z danym subfunduszem. Zatem nabycie puli wierzytelności do danego subfundusze zamyka tę pule w tym subfundusze i zaczyna się sekurytyzacją tej puli. Następna ewentualnie pula wierzytelności wiąże się z nową emisją certyfikatów, ale już do nowego subfundusze.
Zgodnie z przepisem art. 185 ust. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych standaryzowany fundusz sekurytyzacyjny ma obowiązek lokować co najmniej 75 % wartości aktywów danego subfunduszu wyłącznie w jedną pulę wierzytelności.
Natomiast w świetle przepisu ust. 5 wyżej wymienionego artykułu, jeżeli statut standaryzowanego funduszu sekurytyzacyjnego tak stanowi, fundusz może lokować co najmniej 75 % wartości aktywów danego subfunduszu w kilka pul wierzytelności lub w prawa do świadczeń otrzymywanych z tytułu kilku pul wierzytelności, pod warunkiem że:
1) inicjatorami sekurytyzacji są banki krajowe lub instytucje kredytowe;
2) wierzytelności wchodzące w skład wszystkich pul są jednolite rodzajowo;
3) umowy, o których mowa w art. 183 ust. 5 ustawy o funduszach inwestycyjnych , w odniesieniu do każdej z pul wierzytelności zostaną zawarte w terminie 3 miesięcy od dnia zarejestrowania funduszu.
Standaryzowany fundusz sekurytyzacyjny ma obowiązek w terminie 3 miesięcy od dnia zarejestrowania funduszu zawrzeć umowę lub umowy zobowiązujące do nabycia puli wierzytelności lub umowę o subpartycypację.
Zgodnie z przepisem art. 186 ustawy o funduszach inwestycyjnych standaryzowany fundusz sekurytyzacyjny ma obowiązek dokonać likwidacji subfunduszu w przypadku, gdy:
1) wszystkie wierzytelności wchodzące w skład nabytych przez niego pul wierzytelności zostały zaspokojone;
2) fundusz otrzymał wszystkie świadczenia należne mu z tytułu określonych pul wierzytelności.
Standaryzowany fundusz sekurytyzacyjny może dokonać likwidacji subfunduszu w przypadku, gdy:
1) większość wierzytelności została zaspokojona, a przewidywane koszty uzyskania zaspokojenia roszczeń wynikających z pozostałych wierzytelności przewyższałyby wartość należnych funduszowi świadczeń;
2) fundusz otrzymał większość należnych mu świadczeń, a koszty funkcjonowania subfunduszu do przewidywanego momentu uzyskania pozostałych należnych funduszowi świadczeń przewyższałyby wartość tych świadczeń;
3) co do wierzytelności, które nie zostały zaspokojone, istnieje orzeczenie wydane przez właściwy organ stwierdzające brak możliwości zaspokojenia się z wierzytelności, które nie zostały zaspokojone – pod warunkiem że likwidacja subfunduszu nie naruszy praw uczestników standaryzowanego funduszu sekurytyzacyjnego określonych w statucie funduszu.
5. Niestandaryzowany fundusz sekurytyzacyjny.
W przeciwieństwie do standaryzowanego funduszu sekurytyzacyjnego niestandaryzowany fundusz sekurytyzacyjny nie musi, ale może być utworzony jako fundusz z wydzielonymi subfunduszami.
Zgodnie z przepisem art. 187 ust. 3 ustawy o funduszach inwestycyjnych niestandaryzowany fundusz sekurytyzacyjny jest obowiązany lokować nie mniej niż 75 % wartości aktywów funduszu, a w przypadku funduszu z wydzielonymi subfunduszami nie mniej niż 75 % wartości aktywów każdego subfunduszu, w:
1) określone wierzytelności;
2) papiery wartościowe inkorporujące wierzytelności pieniężne;
3) prawa do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności.
Lokaty, o których mowa w pkt 2), nie mogą stanowić więcej niż 25 % wartości aktywów netto funduszu, a w przypadku funduszu z wydzielonymi subfunduszami nie więcej niż 25 % wartości aktywów netto każdego subfunduszu.
Uczestnikami niestandaryzowanego funduszu sekurytyzacyjnego mogą być wyłącznie:
1) osoby prawne;
2) jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.
Statut funduszu może przewidywać, że uczestnikami niestandaryzowanego funduszu sekurytyzacyjnego mogą być osoby fizyczne. W takim przypadku cena emisyjna jednego certyfikatu nie może być niższa niż równowartość w złotych 40.000 euro.
6. Inwestowanie przez fundusze sekurytyzacyjne.
Z zastrzeżeniem art. 185 ust. 4 i 5, art. 187 ust. 3 ustawy o funduszach inwestycyjnych oraz przepisów postępowania egzekucyjnego, fundusz sekurytyzacyjny może lokować aktywa wyłącznie w:
1) dłużne papiery wartościowe;
2) jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego;
3) depozyty w bankach krajowych lub instytucjach kredytowych;
4) instrumenty rynku pieniężnego;
5) instrumenty pochodne.
Lokaty, o których mowa w pkt 5, mogą być dokonywane wyłącznie w celu ograniczenia ryzyka inwestycyjnego.
Fundusz sekurytyzacyjny nie może udzielać pożyczek, poręczeń lub gwarancji.
Fundusz sekurytyzacyjny, w którym działa zgromadzenie inwestorów, może dokonywać emisji obligacji w wysokości nieprzekraczającej:
1) 25 % wartości aktywów netto – w przypadku standaryzowanego funduszu sekurytyzacyjnego;
2) 75 % wartości aktywów netto – w przypadku niestandaryzowanego funduszu sekurytyzacyjnego
– na dzień poprzedzający dzień podjęcia przez zgromadzenie inwestorów uchwały o emisji obligacji, pod warunkiem że statut funduszu sekurytyzacyjnego, będzie dopuszczał dokonywanie emisji obligacji.
7. Certyfikaty inwestycyjne.
Ważnym jest, że poszczególne serie certyfikatów inwestycyjnych emitowanych przez fundusz sekurytyzacyjny mogą reprezentować różne prawa w zakresie:
1) wysokości udziału w dochodach funduszu albo subfunduszu;
2) wysokości udziału w aktywach netto funduszu albo subfunduszu, w przypadku ich likwidacji;
3) kolejności zaspokojenia roszczeń z tytułu posiadania certyfikatów inwestycyjnych
-zatem należy szczególnie uważnie przeczytać statut takiego funduszu, albo zasięgnąć opinii specjalisty – szczególnie doradcy prawnego, tak aby taka kluczowa kwestia nie umknęła uwadze ewentualnego inwestora.
Statut funduszu sekurytyzacyjnego może określać minimalną wysokość udziału w dochodach lub aktywach netto funduszu albo subfunduszu przypadającego na certyfikaty inwestycyjne danej serii.
Statut funduszu sekurytyzacyjnego może określać, że zaspokojenie roszczeń wynikających z tytułu posiadania danej serii certyfikatów inwestycyjnych jest uzależnione od uprzedniego zaspokojenia roszczeń tego samego rodzaju wynikających z tytułu posiadania innej serii certyfikatów inwestycyjnych funduszu, w szczególności roszczeń dotyczących wypłaty minimalnego udziału, o którym mowa powyżej.
Statut funduszu sekurytyzacyjnego może stanowić, że fundusz emituje serię certyfikatów inwestycyjnych podporządkowanych dających prawo do udziału w dochodach lub aktywach netto funduszu albo subfunduszu w przypadku ich likwidacji po zaspokojeniu roszczeń wynikających z wszystkich pozostałych serii certyfikatów inwestycyjnych funduszu albo subfunduszu. W przypadku, o którym mowa powyżej, statut określa minimalną wysokość udziału w dochodach lub aktywach netto funduszu albo subfunduszu w przypadku ich likwidacji przypadającego na poszczególne serie certyfikatów inwestycyjnych niebędących certyfikatami podporządkowanymi.
Minimalny udział w dochodach lub aktywach netto funduszu albo subfunduszu w przypadku ich likwidacji przypadający na poszczególne serie certyfikatów inwestycyjnych niebędących certyfikatami podporządkowanymi nie może być niższy niż udział w tych dochodach lub aktywach netto przypadający na certyfikaty podporządkowane.
8. Zarządzanie funduszami sekurytyzacyjnymi.
Zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego przez podmiot inny niż towarzystwo wymaga uzyskania przez ten podmiot zezwolenia Komisji. Zezwolenie na zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami oznacza także zezwolenie na zarządzanie pulą wierzytelności. Zezwolenie jest udzielane na wniosek.
Wyżej wymieniony podmiot jest obowiązany prowadzić działalność w zakresie zarządzania sekurytyzowanymi wierzytelnościami z zachowaniem zasad uczciwego obrotu oraz w sposób należycie zabezpieczający interesy uczestników funduszu sekurytyzacyjnego.
Fundusz sekurytyzacyjny oraz podmiot, z którym towarzystwo zawarło umowę o zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami, mogą zbierać i przetwarzać dane osobowe dłużników sekurytyzowanych wierzytelności jedynie w celach związanych z zarządzaniem wierzytelnościami sekurytyzowanymi.
Księgi rachunkowe funduszu sekurytyzacyjnego, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzone pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym oraz wszelkie wystawione w ten sposób oświadczenia zawierające zobowiązania, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych.
9. Uwagi końcowe.
W przypadku decyzji o inwestowaniu w skomplikowane instrumenty, jakimi są certyfikaty inwestycyjne sekurytyzacyjnego funduszu inwestycyjnego dla bezpieczeństwa inwestorów polecam konsultację z licencjonowanym, czyli podlegającym odpowiedzialności za udzielenie określonej rekomendacji lub opinii, doradcą inwestycyjnym lub prawnym. Inwestowanie w certyfikaty funduszy łączy się często z ponadprzeciętną stopą zwrotu, ale i ryzykiem inwestycyjnym, a nade wszystko jest związane z procesem sekurytyzacyjnym rozciągniętym w czasie na 2-3 lata. Proszę również pamiętać, że wszystkie fundusze inwestycyjne, w tym sekurytyzacyjne są objęte nadzorem przez Komisję Nadzoru Finansowego.