Ubezpieczenie zdrowotne w 2023

• Co warto wiedzieć o ubezpieczeniu zdrowotnym
• Ile wynosi składka zdrowotna w 2023 r.
• Składka zdrowotna od przedsiębiorców opodatkowanych według skali
• Składka zdrowotna od przedsiębiorców z podatkiem liniowym
• Składka zdrowotna od ryczałtowców
• Składka od osób na karcie podatkowej
• Składka od pozostałych osób prowadzących działalność
• Składka od osób współpracujących
• Ubezpieczenie zdrowotne bezrobotnego
• Umowa zlecenia a ubezpieczenie zdrowotne
• Umowa o dzieło a ubezpieczenie zdrowotne
• Co ze składką zdrowotną emeryta?
• Jak sprawdzić, czy jest się ubezpieczonym?
• Ubezpieczenie zdrowotne za granicą
• Zgłoszenie członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego

Ubezpieczenie zdrowotne jest oparte w szczególności na zasadach:

• równego traktowania oraz solidarności społecznej;
• zapewnienia ubezpieczonemu równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej i wyboru świadczeniodawców spośród tych świadczeniodawców, którzy zawarli umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Co warto wiedzieć o ubezpieczeniu zdrowotnym

Obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają m.in.:

• pracownicy,
• rolnicy, domownicy i pomocnicy rolników,
• osoby prowadzące działalność gospodarczą oraz osoby współpracujące,
• osoby wykonujące pracę nakładczą,
• osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, 
• duchowni,
• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych oraz członkowie ich rodzin,
• żołnierze, policjanci, funkcjonariusze służb specjalnych, straży pożarnej itd.,
• posłowie, senatorowie, sędziowie, prokuratorzy,
• emeryci, renciści, 
• uczniowie, studenci, doktoranci,
• bezrobotni,
• osoby posiadające w Polsce status uchodźcy,
• bezdomni wychodzący z bezdomności.

Ile wynosi składka zdrowotna w 2023 r.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki. W przypadku pracowników, zleceniobiorców, emerytów, rencistów itp. podstawą wymiaru jest przychód, czyli co do zasady wynagrodzenie (lub świadczenie) brutto.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób nie stosuje się wyłączeń wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz nie stosuje się ograniczenia podstawy wymiaru składki do kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy.

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych.

W przypadków osób prowadzących pozarolniczą działalność zasady ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne są różne – zależą od formy opodatkowania osoby prowadzącej pozarolniczą działalność.

Składka zdrowotna od przedsiębiorców opodatkowanych według skali

Dla przedsiębiorców, którzy stosują opodatkowanie w formie skali podstawę wymiaru składki ustala się na podstawie dochodu z miesiąca bezpośrednio poprzedzającego miesiąc, za który dokonywane jest rozliczenie. Składka wynosi 9% podstawy wymiaru.

Miesięczna podstawa wymiaru składki nie może być jednak niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia. W celu uproszczenia rozliczeń przyjęto jedną stawkę kwoty minimalnej na cały rok składkowy od 1 lutego 2023 r. do 31 stycznia 2024 r. w wysokości minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego (3.490 zł).

Składka zdrowotna od przedsiębiorców z podatkiem liniowym

Dla przedsiębiorców opodatkowanych wyłącznie podatkiem liniowym składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 4,9% dochodu z miesiąca bezpośrednio poprzedzającego miesiąc, za który dokonywane jest rozliczenie. Miesięczna wysokość składki nie może być jednak niższa niż kwota ustalona jako 9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego (rok składkowy trwa od 1 lutego do 31 stycznia roku następnego).

Natomiast roczna składka ustalana od podstawy rocznej, którą stanowi dochód za dany rok kalendarzowy, nie może być niższa niż kwota odpowiadająca 9% iloczynu liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w roku kalendarzowym, za który ustalany był dochód i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego (1 lutego 2023 r. wynagrodzenie minimalne wynosiło 3490 zł).

Składka zdrowotna od ryczałtowców

Składka na ubezpieczenie zdrowotne osób stosujących opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych uzależniona jest od wysokości przychodów oraz wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

W 2023 r. wysokość składki zdrowotnej od ryczałtowców oblicza się na poniższych zasadach:

Składka od osób na karcie podatkowej

Składka od osób, które prowadzą pozarolniczą działalność albo korzystają z ulgi na start i osiągają przychody z działalności gospodarczej oraz stosują opodatkowanie w formie karty podatkowej stanowi kwota minimalne wynagrodzenia obowiązująca 1 stycznia.

Od 1 stycznia 2023 r. obowiązuje minimalne wynagrodzenie w wysokości 3.490 zł, wobec czego składka na ubezpieczenie zdrowotne od osób opodatkowanych w formie karty podatkowej wynosi 314,10 zł (tj. 9% podstawy wymiaru składki).

Składka od pozostałych osób prowadzących działalność

Podstawa wymiaru składki osób, które prowadzą pozarolniczą działalność i nie osiągają przychodów z działalności gospodarczej stanowi kwota 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. 

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale 2022 r. wyniosło 6.965,94 zł, wobec czego w 2023 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 626,93 zł (tj. 9% podstawy wymiaru składki).

Do tej grupy ubezpieczonych zalicza się m.in. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólników spółki komandytowej, akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług, czy komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej.

Składka od osób współpracujących

Podstawa wymiaru składek od osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność albo z osobami korzystającymi z ulgi na start stanowi 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. 

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale 2022 r. wyniosło 6.965,94 zł, wobec czego podstawa wymiaru wynosi 5.224,46 zł, a składka na ubezpieczenie zdrowotne – 470,20 zł (tj. 9% podstawy wymiaru składki).

Ubezpieczenie zdrowotne bezrobotnego

Osoba bezrobotna podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego pod warunkiem, że nie jest objęta ubezpieczeniem z innego tytułu. Status osoby bezrobotnej obowiązuje od dnia rejestracji w powiatowym urzędzie pracy i od tego momentu osoba bezrobotna zostaje objęta ubezpieczeniem zdrowotnym. Ubezpieczenie to obowiązuje jeszcze przez 30 dni od momentu utraty statusu osoby bezrobotnej.

Od początku 2023 r. osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku będą zgłaszane do ubezpieczenia zdrowotnego przez powiatowy urząd pracy jednakże składka zdrowotna nie będzie za te osoby opłacana.

Umowa zlecenia a ubezpieczenie zdrowotne

Osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Ubezpieczeniu zdrowotnemu nie podlega umowa zlecenia z:

• uczniem szkoły ponadpodstawowej albo
• studentem, który nie ukończył 26 lat.

Uczniem jest osoba, która do 31 sierpnia każdego roku:

• kontynuuje naukę w tej samej szkole
• skończyła szkołę i rozpoczyna naukę w szkole, w której rok szkolny rozpoczyna się 1 września
• ukończyła szkołę i nie kontynuuje nauki.

Osobę, która po ukończeniu szkoły średniej przedstawi zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe, uznaje się za ucznia do 30 września.

Studentem jest osoba przyjęta na studia, która rozpoczyna studia i nabywa prawa studenta z chwilą złożenia ślubowania.

Studentami nie są uczestnicy studiów doktoranckich oraz uczestnicy studiów podyplomowych.

Umowa o dzieło a ubezpieczenie zdrowotne

Osoba zatrudniona na podstawie umowy o dzieło nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. 

Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy pracodawca zawiera umowę o dzieło ze swoim pracownikiem, bądź też, gdy pracownik zawiera umowę o dzieło z innym podmiotem w celu wykonania zadania na rzecz swojego pracodawcy. W obu tych przypadkach istnieje obowiązek zapłaty składki z tytułu umowy o dzieło.

Co ze składką zdrowotną emeryta?

Osoby mające ustalone prawo do emerytury od renty podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu, a składka na to ubezpieczenie wynosi 9% kwoty brutto emerytury lub renty.

Jak sprawdzić, czy jest się ubezpieczonym?

W celu sprawdzenia, czy płatnik odprowadza składki na ubezpieczenie zdrowotne można posłużyć się Internetowym Kontem Pacjenta (https://pacjent.gov.pl/). Po zalogowaniu się należy wybrać „Moje konto”. Pod danymi pacjenta znajduje się zakładka „Twoje ubezpieczenie zdrowotne” wraz z informacją o tym, czy NFZ potwierdza prawo pacjenta do świadczeń. 

Po kliknięciu na kafelek „Zobacz składki” pod „Twoje składki ubezpieczeniowe” znajdują się dane wszystkich pracodawców, którzy zgłosili pacjenta do ubezpieczenia zdrowotnego oraz datę ostatnio zarejestrowanej składki, a pod „Podsumowanie składek na ubezpieczenie i kosztów refundacji” – informacja „Suma składek na ubezpieczenie zdrowotne”, a także kwoty składek wpłaconych w poszczególnych miesiącach.

Ubezpieczenie zdrowotne za granicą

Osoba objęta ubezpieczeniem zdrowotnym w Polsce może bezpłatnie otrzymać Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego. Jest to unijny dokument potwierdzający prawo do bezpłatnego leczenia w każdym innym niż Polska państwie Unii Europejskiej lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), a także w Wielkiej Brytanii.

Zakres leczenia z EKUZ jest ograniczony, obejmuje prawo do leczenia:

• niezbędnego i nieplanowanego,
• w ra­mach publicznego systemu opieki zdrowotnej danego państwa,
• na tych samych zasadach, na jakich korzystają z niego obywatele danego kraju (jeśli w danym państwie jest np. obowiązek opłacenia części kosztów za wizytę u lekarza, to zapłaci za nią posiadach EKUZ).

Karty EKUZ można używać w innym niż Polska państwie UE/EFTA oraz w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Karta jest również ważna na terytoriach zamorskich:

• francuskich: Gwadelupa, Martynika, Reunion, St Pierre-et-Miquelon i Gujana Francuska,
• portugalskich: na Azorach i Maderze,
• hiszpańskich: Majorce i Wyspach Kanaryjskich.

EKUZ nie obowiązuje natomiast:

• na Wyspach Normandzkich i wyspie Man,
• w Monaco, San Marino i Watykanie.

Wniosek o EKUZ można złożyć:

• osobiście w dowolnym oddziale lub delegaturze NFZ
• za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej ePUAP
• za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta (IKP)
• pocztą tradycyjną, na adres dowolnego oddziału lub delegatury NFZ lub
• pocztą elektroniczną (tylko w przypadku pracowniczych wniosków o EKUZ).

Zgłoszenie członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego

Każdy ubezpieczony może zgłosić członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego, jeśli:

• nie ma on obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, np. jako pracownik, zleceniobiorca, osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, bezrobotny itp.,
• nie jest uprawniony do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji systemów zaopatrzenia społecznego w zakresie udzielania rzeczowych świadczeń zdrowotnych.

Za członka rodziny – dla celów ubezpieczenia zdrowotnego – uważa się:

• dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli uczy się dalej w szkole lub zakładzie kształcenia nauczycieli lub odbywa kształcenie w uczelni lub szkole doktorskiej – do ukończenia 26 lat, natomiast jeśli dziecko ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku,
• małżonka,
• wstępnych (np. rodziców, dziadków itp.), którzy są we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą ubezpieczoną.