Poniższy artykuł prezentuje odpowiedź na pytanie jak długo, w przypadku wystąpienia szkody, trzeba czekać na wypłatę odszkodowania? W dalszej części odpowiadamy, czy można zapoznać się ze szczegółami prowadzonego postępowania likwidacyjnego (aktami sprawy)?
Co w ustawie?
Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 817 Kodeksu cywilnego ubezpieczyciel jest bezwzględnie zobowiązany spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku stanowiącego podstawę roszczenia, a gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności zakładu albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Przy tym jednakże bezsporną część świadczenia zakład ubezpieczeń powinien spełnić w terminie 30 dni.
Zobacz serwis: Ubezpieczenia majątkowe
Co w umowie?
Ponadto, umowa ubezpieczenia lub o.w.u. może zawierać postanowienia korzystniejsze dla uprawnionego niż powyższe, co może stanowić dobrą podstawę do zwiększenia konkurencyjności pomiędzy zakładami ubezpieczeń, w zakresie usprawnień procedur likwidacyjnych.
Z tej regulacji płyną ważne dla konsumentów wnioski. W przypadku zwłoki w wypłacie odszkodowania istnieje możliwość naliczania odsetek od pierwszego dnia po upływie trzydziestodniowego terminu chyba, że szczególne okoliczności konkretnej sprawy przemawiają za przyjęciem innego terminu z art. 817 § 2, czyli 14 – tu dni - licząc od terminu, w którym wyjaśnienie okoliczności było możliwe. Jednakże z takim przypadkiem mamy do czynienia tylko wówczas, gdy nie jest możliwe wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia.
Przepisy ustawy narzucają określone terminy na spełnienie świadczenia (wypłatę odszkodowania) przez ubezpieczyciela. Jeżeli zakład ubezpieczeniowy je przekroczy, będzie można naliczyć odsetki.
Zobacz serwis: Umowy
Odsetki
W razie opóźnienia można wnosić o odsetki, a możliwość ich uzyskania będzie zależała od tego czy postępowanie likwidacyjne było prowadzone przez ubezpieczyciela z dochowaniem należytej staranności, przy wyjaśnieniu okoliczności niezbędnych w określeniu odpowiedzialności, co do zasady, albo wysokości odszkodowania.
Jeżeli mamy przekonanie o pozostawaniu ubezpieczyciela w zwłoce wobec braku dochowania należytej staranności, należy wobec zakładu ubezpieczeń kierować dodatkowe roszczenie o odsetki.
W ocenie Rzecznika Ubezpieczonych na tle brzmienia całego przepisu art. 817 aktualne jest orzeczenie Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2000r. (sygn. akt III CKN 1105/98, publ. OSNC z 2000r. nr 7-8 poz. 134), w którym Sąd stwierdził, iż art. 817 § 2 nie upoważnia w żadnej mierze ubezpieczyciela do zaniechania prowadzenia postępowania likwidacyjnego do czasu prawomocnego zakończenia postępowania karnego; wymagany jest tutaj podwyższony miernik należytej staranność od ubezpieczyciela będącego profesjonalistą, który powinien być w naszej ocenie rozumiany jako podjęcie wszelkich możliwych czynności, użycie dostępnych środków technicznych przy pełnym zaangażowaniu służb likwidacyjnych w celu ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia.
Zobacz serwis: W sądzie
Powstanie szkody wskutek opóźnienia
Dodatkowo można w tym miejscu przywołać m.in. uchwałę SN z dnia 9 czerwca 1995r. (sygn. akt III CZP 69/95 publ. OSNC 1995r. nr 10 poz.44), gdzie sąd stwierdził, iż „zakład ubezpieczeń (…) dopuszcza się zwłoki, jeżeli nie spełnia świadczenia w terminie 30 dni licząc od dnia otrzymania zawiadomienia o wypadku, jeżeli poszkodowany wezwał wcześniej sprawcę wypadku do zapłaty odszkodowania, który jednak świadczenia nie spełnił, to zakład ubezpieczeń dopuszcza się zwłoki od daty tego wezwania”.
Innym przykładem jest wyrok SN z dnia 2 lipca 2004r. (sygn. akt II CK 412/03 [1]), w którym Sąd wskazując na reżim odpowiedzialności cywilnej kontraktowej stwierdził, iż „ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek zwłoki w spełnieniu świadczenia z umowy ubezpieczenia”.
Omawiane powyżej rozwiązanie w odniesieniu do terminów likwidacji szkody – czasu na wypłatę odszkodowania - wpisuje się w ekonomiczne cele zobowiązania umownego, jakie wynikają z umowy ubezpieczenia, gdzie szybkość wypłaty świadczenia jest jednym z zasadniczych elementów poprawności ich funkcjonowania w obrocie gospodarczym.
Zobacz serwis: Szkody majątkowe
Czy można zapoznać się z dokumentami?
W świetle obowiązujących przepisów istnieje możliwość po stronie poszkodowanego zapoznania się z dokumentami zawartymi w aktach szkodowych – dokumentacji zbieranej przez zakład ubezpieczeń.
Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 4 ustawy o działalności ubezpieczeniowej zakład ubezpieczeń ma obowiązek udostępnić zainteresowanym osobom dokumenty gromadzone w celu ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia.
Ponadto osoby te mogą żądać pisemnego potwierdzenia przez zakład udostępnionych informacji, a także sporządzenia na swój koszt kserokopii dokumentów i potwierdzenia ich zgodności z oryginałem przez zakład ubezpieczeń.
Zakład ubezpieczeń ma obowiązek udostępnić zainteresowanym osobom dokumenty gromadzone w celu ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia.
Zobacz: Odstąpienie a wypowiedzenie umowy ubezpieczenia
Nie można utrudniać zapoznania się z dokumentami
Ustawodawca podkreślił również, że sposób udostępnienia informacji i dokumentów, zapewnienia możliwości pisemnego potwierdzenia udostępnianych informacji, a także zapewnienia możliwości sporządzenia kserokopii dokumentów i potwierdzenia ich zgodności z oryginałem nie może wiązać się z wykraczającymi ponad uzasadnioną potrzebę utrudnieniami dla tych osób, zaś koszty sporządzenia kserokopii ponoszone przez te osoby nie mogą odbiegać od przyjętych w obrocie zwykłych kosztów wykonywania tego rodzaju usług (np. cen obowiązujących w punktach xero).
Niestety zdarza się jednak, że zakłady ubezpieczeń odmawiają poszkodowanym tego prawa twierdząc, że cała dokumentacja szkodowa jest ich dokumentacją wewnętrzną lub istnieje w sprawie podejrzenie usiłowania lub popełnienia przestępstwa. Jednak naturalne i zapisane w wyżej wskazywanych przepisach jest to, że poszkodowani mogą zapoznać się z tym dokumentami, w szczególności z opiniami ekspertów czy ekspertyzami rzeczoznawców, co pozwoli ocenić im prawidłowość postępowania likwidacyjnego i umożliwi przedstawienie swego stanowiska co do trafności i podstaw przyjętych przez ubezpieczyciela ustaleń.
Zadaj pytanie: Forum konsumenta
Odpowiedź na pytanie przygotował r.pr w BRU Aleksander Daszewski