Zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej dla obywatela Ukrainy
Prawo Republiki Ukrainy nie przewiduje w ogóle instytucji zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej. Nie jest to w zasadzie żadnym ewenementem, gdyż jeszcze kilkanaście lat temu takie zadośćuczynienie nie było również znane prawu polskiemu. W Niemczech i niektórych państwach europejskich również lokalne reżimy prawne tej instytucji nie regulują.
Natomiast tłem dla niniejszego wpisu jest sytuacja, w której śmierć w wyniku wypadku drogowego, czy wypadku w pracy ponosi właśnie Ukrainiec, Białorusin, Rosjanin w Polsce.
Czy w takiej sytuacji osobom bliskim zmarłego: żonie, mężowi, dzieciom przysługuje prawo do żądania zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej w Polsce, mimo iż zmarły był obywatelem Ukrainy a poszkodowani mieszkają na terytorium Ukrainy?
Żeby odpowiedzieć na to pytanie trzeba sięgnąć do dwóch aktów prawnych.
W pierwszej kolejności ustawą, która ustala jaki reżim prawny będzie obowiązujący w sytuacji sprawy transgranicznej jest ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe.
Art. 34 Tejże ustawy wskazuje, iż:
Prawo właściwe dla pozaumownej odpowiedzialności cywilnej wynikającej z wypadków drogowych określa Konwencja o prawie właściwym dla wypadków drogowych, sporządzona w Hadze dnia 4 maja 1971 r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 63, poz. 585).
Tak więc idąc dalej trzeba sięgnąć do Konwencji o prawie właściwym dla wypadków drogowych z dnia 4 maja 1971 r.
Zgodnie z artykuł 3 Konwencji Prawem właściwym jest prawo wewnętrzne państwa, w którym nastąpił wypadek.
Tak więc co do zasady będzie, to prawo polskie, a co za tym idzie wedle prawa polskiego poszkodowani członkowie rodziny zmarłego w wyniku wypadku drogowego będą mogli dochodzić przysługujących im roszczeń.
Zasada ta doznaje jednak wyjątku opisanego w kolejnym artykule 4, który, w niektórych sytuacjach ustala właściwość Państwa rejestracji auta.
Z zastrzeżeniem artykułu 5 przyjmuje się następujące wyjątki od postanowień artykułu 3:
a)
jeżeli w wypadku uczestniczy tylko jeden pojazd, który jest zarejestrowany w państwie innym niż to, w którym nastąpił wypadek, do odpowiedzialności stosuje się prawo wewnętrzne państwa rejestracji:
–
wobec kierowcy, posiadacza, właściciela i innej osoby mającej prawo do pojazdu, niezależnie od jej miejsca stałego pobytu,
–
wobec ofiary będącej pasażerem, jeżeli jej miejscem stałego pobytu jest państwo inne niż to, w którym nastąpił wypadek,
–
wobec ofiary znajdującej się poza pojazdem na miejscu wypadku, jeżeli miała miejsce stałego pobytu w państwie rejestracji.
Jeżeli jest wiele ofiar, określa się prawo właściwe oddzielnie dla każdej z nich.
b)
jeżeli w wypadku uczestniczy wiele pojazdów, postanowienia litery a) stosuje się tylko wówczas, gdy wszystkie pojazdy są zarejestrowane w tym samym państwie.
c)
jeżeli w wypadku uczestniczy wiele osób znajdujących się poza pojazdem lub pojazdami na miejscu wypadku i mogą być one odpowiedzialne, postanowienia liter a) oraz b) stosuje się tylko wówczas, gdy wszystkie te osoby mają miejsca stałego pobytu w państwie rejestracji; to samo stosuje się, jeżeli osoby te są również ofiarami wypadku.
Co za tym idzie w sytuacji,w której ofiara jest Ukrainiec będący pasażerem auta na ukraińskich blachach i który ma miejsce stałego pobytu poza Polską, wówczas właściwym będzie prawo ojczyste – czyli ukraińskie.
Jednakże zdaje się, iż Konwencja i od tego wyjątku przewidziała pewien dalszy wyjątek, a dotyczący tych zdarzeń opisanych wyżej, a w których istniałoby roszczenie do ubezpieczyciela.
Zgodnie z artykułem 9 Konwencji
Osoby, które doznały obrażeń ciała lub szkody, mają prawo do wystąpienia z roszczeniem bezpośrednio do ubezpieczyciela osoby odpowiedzialnej, jeżeli takie uprawnienie przyznaje im prawo właściwe na podstawie artykułów 3, 4 lub 5.
Jeżeli prawo państwa rejestracji właściwe na podstawie artykułów 4 lub 5 nie przewiduje takiego uprawnienia, można z niego korzystać, jeżeli jest przewidziane przez prawo wewnętrzne państwa, w którym nastąpił wypadek.
Jeżeli żadne z tych praw nie przewiduje takiego uprawnienia, można z niego korzystać, jeżeli jest przewidziane przez prawo, któremu podlega umowa ubezpieczenia.
Jaki więc wniosek?
Co do zasady obywatele Ukrainy, których bliski zginął w Polsce w wypadku drogowym będą mogli dochodzić roszczeń z tytułu zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej poza sytuacją, gdy jedynymi uczestnikami zdarzenia są pojazdy na ukraińskich blachach, nie ubezpieczone (bez zielonej karty) i w sytuacji, gdy ofiara nie miała miejsca stałego pobytu w Polsce.
Polecamy serwis: Odszkodowania