Obowiązek wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop pojawia się z dniem rozwiązania (wygaśnięcia) stosunku pracy. Wynika to z art. 455 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy. Pracodawca, nie chcąc narażać się na dodatkowe koszty, powinien szczególnie pilnować, aby pracownik, z którym się rozstaje, w ostatnim dniu zatrudnienia otrzymał wypłatę ekwiwalentu w związku z niewykorzystanym urlopem.
Zgodnie z nowym projektem ustawy nowelizującej kodeks pracy, ochrona przed wypowiedzeniem zostanie poszerzona na innych członków rodziny (babcie, dziadkowie, ciocie, wujkowie), którzy korzystają z urlopu macierzyńskiego w zastępstwie matki dziecka. Rozwinięta zostanie również ochrona przed dyskryminacją oraz mobbingiem.