Przez opłatę adiacencką należy rozumieć opłatę, ustaloną w związku ze wzrostem wartości nieruchomości spowodowanym budową urządzeń infrastruktury technicznej z udziałem środków Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi, albo opłatę ustaloną w związku ze scaleniem i podziałem nieruchomości, a także podziałem nieruchomości.
Zgodnie z art. 21 ust. 2 Konstytucji wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie dla realizacji celów publicznych i za słusznym odszkodowaniem. Polskie prawo przewiduje kilka przypadków, w których właściciel nieruchomości może zostać pozbawiony prawa własności, a szczegółowe regulacje w tym zakresie są zawarte m.in. w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, ustawie z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, ustawie z dnia 28 marca 2003 roku o transporcie kolejowym, czy ustawie z dnia 24 kwietnia 2009 roku o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu. Choć każda z powyższych regulacji w pewien sposób różni się w zakresie procedury wywłaszczania nieruchomości, możliwe jest jednakże przedstawienie ogólnych założeń dotyczących zasad wypłacania odszkodowania z tytułu wywłaszczenia w polskim prawie.