REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Uwarunkowania psychologiczno-organizacyjne wdrażania ustawy o ochronie sygnalistów w JST

dr Cezary Kociński
Doktor nauk prawnych. Przez 15 lat adiunkt i wykładowca w szkołach wyższych i doradca w JST. Specjalizuje się w ustroju administracji publicznej, procesach zachodzących w organizacjach sektora publicznego i Compliance
sygnalista
Sygnalista i działania formalne - potrzeba kampanii społecznej
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Jakie są uwarunkowania psychologiczno-organizacyjne wdrażania ustawy o ochronie sygnalistów w JST? Dlaczego działania podejmowane w celu wdrażania nowych obowiązków z ustawy o ochronie sygnalistów są tylko formalne? 

Sygnalista w JST - działania formalne

Z moich obserwacji wynika, iż jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli podjęły jakieś działania, to raczej czysto formalne, w celu wdrożenia obowiązków prawnych określonych w ustawie z 14 czerwca 2024r. o ochronie sygnalistów. Pojawiające się w przestrzeni medialno-publicznej informacje o zmiennych terminach wdrażania tej ustawy, tylko komplikują cały proces i zwiększają chaos informacyjny związany z sygnalistami i celami wprowadzanych zmian.

REKLAMA

Ochrona sygnalisty a wertykalne stosowanie prawa unijnego

Należy po raz kolejny wskazać, iż dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz. Urz. UE L 305 z 26.11.2019, str. 17 oraz, Dz. Urz. UE L 347 z 20.10.2020, str. 1 oraz Dz. Urz. UE L 265 z 12.10.2022, str. 1) Polska powinna była wprowadzić do 17 grudnia 2021 r. Oznacza to, że w tej dacie winny obowiązywać wszelkie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania systemu zarządzania zgłaszaniem nieprawidłowości. Braku wdrożenia tej Dyrektywy wywołuje skutki w relacji między obywatelem UE, a państwem. Co za tym idzie od grudnia 2021 r. podmioty publiczne zostały zobowiązane do bezpośredniego stosowania Dyrektywy. Zachodzi tutaj bowiem przesłanka tzw. wertykalnego stosowania prawa unijnego czyli możliwości powołania się przez jednostkę bezpośrednio na normy prawa unijnego w sporze z państwem. Kierując się orzecznictwem TSUE by do tego doszło, muszą być spełnione następujące przesłanki: 

  1. upływ terminu na transpozycję dyrektywy do krajowego porządku prawnego; 
  2. przepis dyrektywy, który jednostka chce zastosować bezpośrednio jest sformułowany jasno, precyzyjnie i bezwarunkowo; 
  3. przyznanie jednostce przez daną regulację uprawnień, których zakres jest możliwy do ustalenia na podstawie norm tej dyrektywy. 

REKLAMA

Ten bezpośredni skutek odnosiłby się do sygnalistów, w stosunku do których zostały zastosowane działania odwetowe. W przypadku, gdy osoba poniesie szkodę i będzie umiała wykazać jej przyczynowo-skutkowe powiązanie z naruszeniem przez państwo członkowskie obowiązku wdrożenia dyrektywy, będzie mogła dochodzić odszkodowania.

Celem podstawowym wprowadzanych zmian nie było jednak implementowanie przepisów prawnych, a utworzenie całego systemu umożliwiającego czy zachęcającego do mówienia o naruszeniach czy niezgodnościach. Oczywiście rola prawa w budowaniu świadomości społecznej jest istotna i nie do przecenienia. Jednak pozostawienie nawet najlepszej normy prawnej, bez wsparcia działaniami edukacyjnymi i informacyjnymi, spowoduje minimalizację jej oddziaływania. Instytucja skargi czy wniosku jest tego najlepszym przykładem, mimo iż tu powodów ich marginalizacji jest dużo więcej.

Sygnalista w Polsce - potrzeba kampanii

W Polsce, aby nie popełnić błędów np. Portugalii, potrzebna jest powszechna i długoterminowa kampania społeczna związana ze zgłaszaniem naruszeń czy nieprawidłowości. U podstaw takiej kampanii winny pojawić się prawidłowo zdiagnozowane uwarunkowania dotyczące wdrażania obowiązków prawnych dotyczących ochrony sygnalistów. Ja zaliczam do tych uwarunkowań:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  1. zwolnienie się z odpowiedzialności za zaniechania – piastujący funkcje organów publicznych jak i kierujący podmiotami prawnymi, w zdecydowanym zakresie implementują Dyrektywę, a w konsekwencji wdrażają ustawę, w minimalnym zakresie, pozwalającym na zwolnienie się z odpowiedzialności za zaniechania;
  2. mnogość trybów zgłoszeniowych dotychczas istniejących i ich minimalna praktyczna skuteczność w zasadzie będzie prowadziła do marginalnego wykorzystywania proponowanych mechanizmów przez potencjalnych sygnalistów;
  3. brak kultury zgłoszeniowej rozumianej jako działanie oczekiwane w zakresie dobra wspólnego;
  4. traktowanie sygnalisty jako donosiciela, a nie bohatera;
  5. obawa włodarzy samorządowych przed rozwijaniem powszechnych i sprawnych systemów zgłoszeniowych, które mogą ujawnić rzeczy dla nich niewygodne;
  6. kultura strachu – ludzie wolą nic nie wiedzieć. W razie ujawnienia prawdy prawo ich nie ochroni i zostaną z problemem sami. To brak zaufania potencjalnego sygnalisty do systemu i gwarancji ochrony jego praw;
  7. słabość kadr podmiotów prawnych i organów publicznych w zakresie compliance, automatyzm działania, a w dominującym zakresie podporządkowanie kierownictwu podmiotu czy organu;
  8. obawy sygnalisty przed działaniami odwetowymi w miejscu pracy;
  9. brak odpowiedzi lub otrzymanie niesatysfakcjonującej odpowiedzi zwrotnej;
  10. poszukiwanie rozwiązań najtańszych w zakresie wdrożenia ustawy w jednostkach samorządu terytorialnego i ich jednostkach organizacyjnych w postaci wspólnych rozwiązań.

Bez wielopłaszczyznowej polityki informacyjnej i edukacyjnej dotyczącej celów zgłoszeń naruszeń i realnej ochrony sygnalistów wszystkie podjęte działania będą jedynie formalne.

Polecamy: „Sygnaliści w administracji publicznej. Procedura dla pracodawcy”

oprac. Emilia Panufnik
Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Segregacja odpadów tekstylnych to za mało! Branża mody wciąż niszczy planetę

Od 1 stycznia 2025 roku obowiązkowa segregacja odpadów tekstylnych nie rozwiąże kluczowych problemów branży mody. Mimo rosnącej świadomości, nadal tylko 0,3% odzieży poddaje się recyklingowi. Branża nie nadąża z transformacją, a nasze wybory konsumenckie oraz niewystarczające działania producentów przyczyniają się do ekologicznej katastrofy. Czy na pewno rozumiemy, jak nasze ubrania szkodzą środowisku? Czas na prawdziwą zmianę.

Jaki dostanę zasiłek z MOPS w 2025 r.? [Przykładowe kwoty]

Sposób wyliczania zasiłków z pomocy społecznej rodzi szereg wątpliwości. Ile aktualnie wynoszą świadczenia? Prezentujemy proste przykłady i kwoty na 2025 rok.

Ministerstwo Finansów ostrzega: Fałszywe maile o konieczności dokonania korekty PIT-17

Ministerstwo Finansów ostrzega o fałszywych mailach zawierających informację o konieczności korekty PIT-17. Maile nie zostały wysłane ani przez Krajową Administrację Skarbową, ani przez Ministerstwo Finansów.

Tego dokumentu pracodawca nie może od ciebie żądać. Pracodawcy często popełniają ten błąd i nie wiedzą, że ich prawa są ograniczone

Pracodawca jest silniejszą, bo profesjonalną stroną stosunku pracy. Jednak nie oznacza to, że pracownik musi zgadzać się na wszystkie przedstawiane mu przez niego żądania. W praktyce pracodawcy pełniący funkcję płatnika, często popełniają ten błąd i żądają złożenia dokumentów, choć nie mają do tego prawa.

REKLAMA

Zadośćuczynienie dla pracownika w wysokości co najmniej jego sześciomiesięcznej pensji. Nowe przepisy mają skutecznie zwalczać mobbing

Będzie wyższy minimalny próg zadośćuczynienia za krzywdę wywołaną mobbingiem – co najmniej sześciomiesięczne wynagrodzenie danego pracownika. To pracodawca poniesie odpowiedzialność, nawet jeśli nękającym pracownika był jego bezpośredni przełożony. Nowe przepisy nałożą nowe obowiązki na pracodawców.

Od 1200 zł do 1700 zł zasiłku rodzinnego na dziecko. Do tego jeszcze dodatek. Kto ma w 2025 roku prawo do takiego świadczenia?

800 plus w Polsce, czy zasiłek rodzinny wraz z dodatkami w innym państwie Unii Europejskiej? Na takie pytanie muszą odpowiedzieć sobie rodzice uprawnieni do pobierania świadczeń w różnych państwach UE

Ten zakaz obowiązuje już w ponad połowie polskich szkół. Sposób jego egzekwowania przez nauczycieli nie zawsze jednak jest zgodny z prawem

Według badania przeprowadzonego przez Fundację GrowSPACE – w ponad połowie polskich szkół obowiązuje zakaz korzystania przez uczniów z telefonów komórkowych na terenie szkoły i/lub podczas zajęć lekcyjnych. Zgodnie z informacją podaną przez Rzecznika Praw Obywatelskich – niezgodny z prawem, może natomiast okazać się sposób egzekwowania ww. zakazu przez placówkę oświatową. Problem nadużywania przez uczniów urządzeń cyfrowych – wymaga również szerszego spojrzenia.

PFRON: Wnioski o dopłaty do samochodów w marcu 2025 r. Stopień niepełnosprawności znaczny. Kryteria punktowe. Oświadczenia [osoby niepełnosprawne]

Od 3 marca 2025 r. znów można się ubiegać o dofinansowanie do zakupu samochodu przez osoby niepełnosprawne. Wartość samochodów może wynosić aż 300 000 zł. PFRON przypomniał wykaz oświadczeń dołączanych do wniosku

REKLAMA

PFRON: W 2025 r. dopłaty do samochodów. Osoby niepełnosprawne. Jaki stopień? Ile? Do kiedy? Wnioski. Oświadczenia

Wnioski są przyjmowane od 3 marca 2025 r. (start godz. 10). Po upływie terminu składania wniosków w danej turze naboru PFRON utworzy listę rankingową złożonych wniosków, ułożoną według sumy liczby punktów za spełnianie poszczególnych kryteriów. Niestety w dalszym ciągu decyduje kolejność zgłoszenia dla wniosków z taką samą liczbą punktów. Powoduje to, że pomimo, iż formalnie osoby niepełnosprawne nie muszą być złożone 3 marca, to i tak opłaca się je złożyć jak najwcześniej. Szkoda, że PFRON nie zmienił tego.

Komunikat: Świadczenia 2671,44 zł. Rehabilitacja. Sanatoria. 70% pieniędzy więcej. W 2024 r. skorzystało 12824 osób w tym 7896 kombatantów

W 2025 r. budżet UdSKiOR przeznaczony na wsparcie Kombatantów i Działaczy Opozycji Antykomunistycznej to 69,6 mln zł i będzie wyższy od 2024 r. o 68 proc. Podwyższy go dodatkowe 20 mln zł. na leczenie sanatoryjne, rehabilitację ambulatoryjną, aparaty słuchowe i pomoc finansową.

REKLAMA