Sejm przyjął ustawę o sygnalistach, która nakłada obowiązki na wszystkie podmioty publiczne oraz prywatne – w szczególności na spółki prawa handlowego, które zatrudniają powyżej 50 osób. Celem ustawy jest ochrona osób, które zgłaszają naruszenia prawa w związku z zatrudnieniem. Jednocześnie jest to implementacja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE. Nowe regulacje, opublikowane w Dzienniku Ustaw 24 czerwca 2024 r., mają wejść w życie 25 września br.
Kim jest sygnalista?
Sygnalistą jest osoba zgłaszająca nieprawidłowości w miejscu pracy, zgodnie z zamiarem ustawodawcy ma działać on z myślą o dobru ogółu i w duchu dobrej woli, a nie z zamiarem osiągnięcia osobistych korzyści. Sygnaliści mogą doświadczać różnych form represji, takich jak utrata szans na awans czy premię lub mobbing, przeciwko czemu ma ich chronić ustawa. Nowe przepisy umożliwiają sygnalistom, którzy doznali działań odwetowych, ubieganie się o rekompensatę lub odszkodowanie. Rzecznik Praw Obywatelskich będzie instytucją odpowiedzialną za wsparcie sygnalistów.
Sygnaliści a obowiązki zarządu spółki
Rola pracodawców po wejściu w życie ustawy jest kluczowa. Pracodawca (zarząd spółki) będzie zobowiązany do opracowania procedury zgłoszeń wewnętrznych, która ma określać zasady przyjmowania takich zgłoszeń oraz stworzenia odpowiednich kanałów ich przyjmowania. Co istotne, sygnalistą będzie mógł zostać zarówno obecny, jak i były pracownik, niezależnie od formy świadczenia pracy.
W przypadku nieprzestrzegania nowej ustawy o ochronie sygnalistów, zarząd spółki może ponosić odpowiedzialność karną.
Po wejściu w życie ustawy podmioty objęte obowiązkiem ochrony sygnalistów, są zobligowane: wdrożyć kanały przyjmowania zgłoszeń o nieprawidłowościach, opracować i przyjąć procedury przyjmowania i rozpatrywania tych zgłoszeń oraz zapewnić efektywną ochronę sygnalistów w danej organizacji.
Pomimo świadomości o nadchodzących zmianach, wiele podmiotów nie rozpoczęło wcześniej prac wdrożeniowych, czekając na ostateczny kształt ustawy, nad którą prace trwały prawie 3 lata. Nowe obowiązki dotyczą szerokiego grona podmiotów: ponad 30 tys. podmiotów prawa prywatnego oraz ok. 12 tys. podmiotów prawa publicznego. Wszystkie te jednostki muszą przeprowadzić wdrożenie w ciągu najbliższych trzech miesięcy.
Sygnaliści w firmie. Przewodnik dla pracodawców
Sankcje dla zarządu spółki
Osoby odpowiedzialne za ustanowienie procedur, które zrobią to w sposób niezgodny z wymogami ustawy lub nie zrobią tego wcale, podlegają karze grzywny. Choć ustawa łagodzi tę odpowiedzialność, traktując brak wdrożenia jako wykroczenie, a nie przestępstwo, to jednak w pewnych sytuacjach brak wdrożenia może skutkować odpowiedzialnością karną.
Brak wdrożenia może być traktowany jako uniemożliwienie lub istotne utrudnianie dokonania zgłoszenia przez sygnalistę, co może prowadzić do poważniejszych konsekwencji prawnych, w tym nawet do kar pozbawienia wolności do roku czasu.
Zgodnie zatem z powyższym konsekwencja odpowiedzialności karnej osób zarządzających powinna skłonić je do priorytetowego traktowania wdrożenia ochrony sygnalistów.
Sebastian Stefańczyk Konsultant, Aplikant Radcowski ID Advisory
Sygnaliści w administracji publicznej. Procedura dla pracodawców
Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Infor.pl