Sprawy karne

Zapisz się na newsletter

Wpisz poprawny e-mail

Obowiązująca od czerwca br. nowelizacja kodeksu karnego wprowadziła zaostrzenie kary grzywny. Jeżeli sąd zdecyduje się na nadzwyczajne zaostrzenie kary, będzie mógł wymierzyć skazanemu 810 stawek dziennych, co w zależności od wysokości stawki może dawać kwotę opiewającą nawet na 1,6 mln złotych.

Wszechobecne na ulicach plakaty i ulotki zaśmiecają miasta. Nawet jeżeli jesteśmy przyzwyczajeni do tego widoku nie oznacza to, że musimy taki stan tolerować. Jest to nie tylko kwestia walorów estetycznych ale również respektowania prawa, bowiem wieszanie plakatów, ulotek oraz reklam w miejscach niedozwolonych, takich jak słupy energetyczne, latarnie czy fasady budynków, stanowi wykroczenie.

Leżysz na trawie w parku, słońce przyjemnie grzeje, czytasz ciekawą książkę i… popełniasz wykroczenie. Wielu z nas nawet nie miało świadomości, że ten „pamiętający jeszcze czasy PRL-u” przepis o zakazie deptania trawników na terenach przeznaczonych do użytku publicznego nadal obowiązuje.

Zgodnie ze statystykami policji na ponad 29 tys. zgłoszonych przestępstw na tle seksualnym w ostatnich trzech latach aż 25 tys. to czyny wobec małoletnich. Nowelizacja kodeksów karnych znacznie zaostrzyła regulację w zakresie przestępstw seksualnych wobec dzieci, jednakże obrońcy praw dziecka apelują o kolejne zmiany zwiększające ich bezpieczeństwo.

REKLAMA

Duża nowelizacja kodeksów karnych obowiązująca od czerwca 2010 r. wprowadziła obowiązkową terapię farmakologiczną dla pedofilów i sprawców gwałtów kazirodczych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu uchylił decyzję komendanta wojewódzkiego policji, który odmówił funkcjonariuszowi wystawienia zaświadczenia o wykonywaniu pracy z narażeniem życia, stanowiącego podstawę do ubiegania się o wyższą emeryturę przez policjantów.

Rząd przygotował Plan Rozwoju i Konsolidacji Finansów 2010–2011, którego ważnym elementem jest reforma systemu emerytalnego. Zakłada on, że od 1 stycznia 2012 roku wszyscy funkcjonariusze służb mundurowych będą objęci powszechnym systemem emerytalnym.

Przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości projekt nowelizacji Kodeksu Karnego zakłada zmiany dotyczące przestępstwa zniesławienia oraz rozpowszechniania informacji ze śledztwa. Jeśli rząd i Sejm go poprą dziennikarze unikną odpowiedzialności karnej z tekst.

REKLAMA

Przestępstwo wymuszenia rozbójniczego polega na doprowadzeniu innej osoby do rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym albo do zaprzestania działalności gospodarczej przez zastosowanie przemocy, groźby zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie.

W art. 25 § 1 kodeksu karnego ustanowiono, że nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem.

Sporządzenie aktu oskarżenia przez prokuratora (lub inny uprawniony organ) jest jednym ze sposobów zakończeniem prowadzonego postępowania przygotowawczego. Kierunek tej decyzji procesowej jest jednoznaczny – oznacza skierowanie danej sprawy do sądu z żądaniem ukarania sprawcy za wskazany w akcie oskarżenia czyn. Tym samym skierowanie aktu oskarżenia do sądu oznacza przeniesienie prowadzonego postępowania na etap sądowy i powoduje zmianę pozycji procesowej podejrzanego, który staje się oskarżonym.

Wniesienie aktu oskarżenia to czynność procesowa kończąca postępowanie przygotowawcze i uruchamiające kolejny etap postępowania karnego – postępowanie sądowe. Jest to wyraz procesowego żądania oskarżyciela aby skazać osobę oskarżoną za przypisane jej w akcie oskarżenia czyny. Każdy akt oskarżenia musi spełniać kilka podstawowych warunków formalnych.

Akt oskarżenia wnoszony jest przez prokuratora w ciągu 14 dni od zamknięcia śledztwa lub w ciągu 14 dni od otrzymania aktu oskarżenia sporządzonego przez Policję (w przypadku jego zatwierdzenia lub zmiany przez prokuratora). Jeżeli podejrzany jest aresztowany wskazany termin jest krótszy i wynosi 7 dni. Są to terminy instrukcyjne, których przekroczenie nie skutkuje bezskutecznością czynności wniesienia aktu oskarżenia.

Polska ma bardzo rozbudowany aparat organów ścigania. Wynika to z faktu, iż postępowanie przygotowawcze może być prowadzone przez dużą grupę organów ścigania. W zależności od formy postępowania przygotowawczego mogą je prowadzić różne organy - od wyspecjalizowanych w tych czynnościach prokuratury, czy ABW (w przypadku śledztwa) poprzez organy instytucji, których głównym celem nie jest prowadzenie tych postępowań takich jak organy Inspekcji Handlowej, czy Straży Leśnej Lasów Państwowych (w przypadku dochodzenia).

Czynność końcowego zaznajomienia podejrzanego oraz jego obrońcy z materiałami postępowania przygotowawczego jest czynnością zamykającą to postępowanie, której przeprowadzenie oznacza, iż organ ścigania podjął już decyzję o wniesieniu aktu oskarżenia w sprawie. Przeprowadzenie tej czynności jest fakultatywne i zależy od tego, czy podejrzany (lub jego obrońca) złożyli wniosek o jej przeprowadzenie. Po dokonaniu tej czynność podejrzany wraz z obrońcą mogą składać wnioski dowodowe o uzupełnienie śledztwa (lub dochodzenia).

W toku postępowania przygotowawczego stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta (oraz umożliwia sporządzanie odpisów i kserokopii, w tym uwierzytelnionych) jedynie za zgodą prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Za zgodą prokuratora akta mogą być udostępniane w wyjątkowych przypadkach osobom trzecim. Jest to realizacja tzw. zasady tajności akt postępowania przygotowawczego.

Polska procedura karna zawiera określenie czasu trwania postępowania przygotowawczego. Jest to odpowiednio 2 miesiące dla dochodzenia oraz 3 miesiące dla śledztwa. Wskazać jednak należy, iż są to jednak terminy jedynie instrukcyjne i mogą być one w określony ustawowo sposób wydłużane aż do czasu zgromadzenia materiału dowodowego pozwalającego na podjęcie decyzji, co do sposobu zakończenia postępowania przygotowawczego. Na bezczynność (przewlekłość) postępowania przygotowawczego przysługuje stronie skarga.

Najprościej rzecz ujmując pokrzywdzonym jest osoba, której dobro zostało bezpośrednio zagrożone lub naruszone przez przestępstwo. Tym dobrem może być dobro materialne, majątkowe i osobiste. W sprawach z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

Pełnomocnictwo - mimo braku w tym zakresie wyraźnego przepisu - wygasa również w razie śmierci pełnomocnika, a gdy była nim osoba prawna - w razie jej ustania.

Osoba na emeryturze lub pobierająca świadczenie rentowe, w tym również m.in. funkcjonariusz Policji, może podjąć pracę. Musi jednak liczyć się z tym, że świadczenie zostanie odpowiednio zmniejszone lub nawet zawieszone.

Jeżeli policjant na emeryturze dodatkowo pracuje, a jego zarobki przekraczają 130% przeciętnej płacy, to jego świadczenie nie zostanie zawieszone, odmiennie niż w przypadku osób otrzymujących cywilne świadczenia z ZUS.

Kandydaci ubiegający się o przyjęcie do policji muszą posiadać co najmniej wykształcenie średnie.

Policja jest formacją, która zapewnia nam bezpieczeństwo i porządek publiczny, dlatego każdy funkcjonariusz powinien być odpowiednio przygotowany do pełnienia wyznaczonych w ramach służby obowiązków. W tym celu przeprowadzane są szkolenia oraz doskonalenia zawodowe.

Osoby zainteresowane podjęciem służby w Policji, w celu rozpoczęcia rekrutacji, muszą złożyć określone dokumenty, które podlegają weryfikacji w toku postępowania kwalifikacyjnego.

Zainteresowani wstąpieniem w szeregi Policji mogą zrobić to w każdej chwili. Dobór do służby prowadzony jest w sposób ciągły, a zatem każda rekrutacja rozpoczyna się z chwilą złożenia wymaganych dokumentów.

Osoby zainteresowane służbą w policji muszą spełniać ściśle określone warunki wynikające z art. 25 ustawy o Policji. Niektóre kryteria ze względu na swą ogólność bądź nieostrość mogą budzić wątpliwości, dlatego pomocne może okazać się ich objaśnienie.

Przepisy kodeksu karnego wykonawczego z 1997 r. były nowelizowane już przeszło 20 razy. Najnowsze zmiany dotyczą w szczególności wykonywania kary ograniczenia wolności oraz pozbawienia wolności. Nowelizacja precyzuje także wykonanie środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia sprawcy przestępstwa skierowanego przeciwko wolności seksualnej, popełnionego w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, w zakładzie zamkniętym albo skierowania na leczenie ambulatoryjne. Nowe przepisy dookreślają także zakres prawa do widzenia tymczasowo aresztowanego przez osoby najbliższe.

Prywatna opinia biegłego złożona przed sądem lub prokuratorem nie ma charakteru dowodu w sprawie, zaś jej autor nie jest traktowany jako biegły w sprawie. Złożenie takiej opinii może mieć charakter jedynie informacji dla organu, który po zapoznaniu się z jej treścią może zdecydować o formalnym powołaniu biegłego.

W procesie karnym dowód z opinii biegłego przeprowadza się wówczas gdy istnieją okoliczności, których stwierdzenie (zbadanie) wymaga wiadomości specjalnych. Jest to dowód bardzo istotny, ale należy wskazać, iż wbrew powszechnemu (mylnemu) poglądowi z mocy prawa nie jest on ważniejszy od innych dowodów, ani nie ma również nadanego waloru pełnej przekonywalności. Oznacza to, iż sąd nie ma obowiązku automatycznie dawać temu dowodowi pełnej wiarygodności.

Oskarżony (oraz podejrzany) w procesie karnym w przeciwieństwie do świadków nie składają zeznań, a składają wyjaśnienia. Najpoważniejszą konsekwencją tego stanu prawnego jest to, iż wyjaśnienia te nie są objęte rygorem odpowiedzialności karnej przewidzianej w art. 233 Kodeksu karnego (czyli odpowiedzialności za fałszywe zeznania). Wskazana okoliczność z mocy prawa nie czyni wyjaśnień oskarżonego (podejrzanego) dowodem gorszym od innych dowodów w procesie karnym, aczkolwiek jest to dowód którego wiarygodność sądy oceniają ze szczególną ostrożnością. W procesie karnym nie funkcjonuje również zasada w myśl której samo przyznanie się oskarżonego jest naczelnym dowodem w sprawie.

Zasada swobodnej oceny dowodów polega na tym, iż sąd każdorazowo i samodzielnie w realiach konkretnej sprawy podejmuje decyzję o tym, które dowody uznać za wiarygodne, a którym dowodom w całości lub części odmówić wiarygodności. Nie istnieją żadne zewnętrzne wiążące instrukcje jak oceniać dane dowody ani nie istnieje ich katalog względem znaczenia dla procesu.

Zasada in dubio pro reo wyrażona jest w art. 5 § 2 Kodeksu postępowania karnego i jest ona ściśle powiązana z zasadą domniemania niewinności. Istotą tej zasady jest to, iż wątpliwości nie dające się usunąć w drodze czynności dowodowych sąd musi rozstrzygać na korzyść oskarżonego.

Dla dokonania wiążących ustaleń w procesie karnym w przeważającej mierze konieczne jest zaistnienie stanu udowodnienia, czyli sytuacji w której fakt przeciwny dowodzonemu jest niemożliwy lub w najwyższym stopniu nieprawdopodobny. Chodzi o dokonanie ustaleń pewnych, niepodważalnych. W wyjątkowych przypadkach procedura karna zawiera odstępstwo od konieczności udowodniania pewnych faktów. Są to tzw. surogaty udowodnienia i do tej grupy zalicza się: notoryjność, oczywistość oraz domniemania. W tych przypadkach nie przeprowadza się dowodu na stwierdzenie danej okoliczności (co nie wyklucza przeprowadzenia dowodu w celu wykazania nieprawdziwości danej rzekomo oczywistej tezy).

Artykuł 85 kodeksu karnego stanowi, że jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa.

Zniesławienie polega na pomawianiu o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

Przepisy procedury karnej przewidują możliwość prowadzenia polemiki z treścią opinii biegłego powołanego w sprawie – między innymi polegającą na możliwości uzupełniającego przesłuchania biegłego, zobowiązania go do sporządzenia pisemnego uzupełnienia opinii, a nawet powołania nowego biegłego w sprawie i doprowadzenia do konfrontacji biegłych. Zgodnie z treścią przepisu art. 201 Kodeksu postępowania karnego można wskazane wnioski zgłosić wówczas gdy opinia złożona w sprawie jest niepełna, niejasna oraz zawiera wewnętrzne sprzeczności.

Przesłuchanie świadka prowadzi organ procesowy, który go wezwał do złożenia zeznań w danej sprawie. Istnieje kilka ważnych zasad prowadzenia takiego przesłuchania, takich jak przykładowo konieczność zapewnienia świadkowi swobody wypowiedzi. Przesłuchanie świadka składa się z kilku etapów: sprawdzenia jego danych osobowych, udzielenia świadkowi niezbędnych pouczeń, fazy swobodnej wypowiedzi oraz fazy pytań stron.

Zgodnie z treścią przepisu art. 193 Kodeksu postępowania karnego, biegłego (lub biegłych) powołuje się wówczas gdy w sprawie konieczne jest stwierdzenie okoliczności wymagających wiadomości specjalnych. Powołanie biegłego może nastąpić na wniosek strony lub nastąpić wskutek postanowienia sądu wydanego z urzędu. Opinia może być udzielona pisemnie lub ustnie.

Konstrukcja wniosku dowodowego nie jest skomplikowana. Aby napisać taki wniosek niezbędne jest zawarcie w jego treści dwóch elementów: formalnych (oznaczenie strony, podanie sygnatury oznaczenie adresata pisma, data i podpis wnoszącego pismo) oraz merytorycznych (tj. określających jaki dokładnie dowód ma być przeprowadzony i na jaką okoliczność). Istotne jest to, iż strona nie musi podawać podstawy prawnej swojego wniosku.

W procedurze karnej istnieje ściśle określony katalog przyczyn pozwalających na oddalenie wniosku dowodowego. Oddalenie wniosku dowodowego następuje niezaskarżalnym postanowieniem, które musi być uzasadnione. Należy pamiętać również o tym iż raz udzielona odmowa nie stoi na przeszkodzi aby taki wniosek przeprowadzić w późniejszej fazie postępowania. Nieuzasadniona odmowa przeprowadzenia danego dowodu może być również poddana kontroli sądu wyższej instancji w razie wniesienia przez stronę apelacji.

Eksperyment to specyficzna czynność dowodowa, która jest podejmowana wówczas gdy na jej podstawie można ustalić okoliczności istotne dla sprawy. Eksperyment może być przeprowadzony w postaci doświadczenia albo odtworzenia przebiegu zdarzenia lub jego fragmentów. Można jego przebieg połączyć z oględzinami, przesłuchaniami świadków oraz innymi czynnościami dowodowymi.

W wyniku nowelizacji kodeksu karnego wprowadzono możliwość odpowiedzialności karnej nieletniego za zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem oraz wprowadzono przepis określający sposób łagodzenia kary w ramach nadzwyczajnego złagodzenia kary.

Nowelizacja kodeksu karnego wprowadza zmiany dotyczące kary ograniczenia wolności oraz pracy skazanego wykonywanej na cele społeczne.

Nowelizacja przepisów kodeksu karnego dotyczy nakładanego na sprawcę przestępstwa obowiązku naprawienia szkody oraz umożliwienia pokrzywdzonemu umocowania w charakterze pełnomocnika radcy prawnego.

Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, okoliczności jego popełnienia oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.

W wyniku nowelizacji kodeksu karnego ustawą z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy — Kodeks karny, ustawy — Kodeks postępowania karnego, ustawy — Kodeks karny wykonawczy, ustawy — Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw; kara grzywny zyskała nowy kształt, zmieniła się jej górna granica, która wynosi teraz 540 stawek dziennych.