Dziedziczenie po osobie zmarłej odbywa się w następującej kolejności:
- małżonek oraz dzieci, a jeśli dzieci nie dożyły spadku, to wówczas dalsi zstępni (wnuki, prawnuki, praprawnuki),
- małżonek oraz rodzice, jeżeli zmarły nie miał dzieci,
- rodzice, w przypadku braku zstępnych i małżonka,
- jedno z rodziców oraz rodzeństwo, które dziedziczy tylko wówczas, gdy zmarły nie miał dzieci i drugi rodzic nie dożył spadku, a kiedy rodzeństwo nie dożyło spadku, to udział, który przypadałby tej osobie dziedziczą potomkowie rodzeństwa,
- dziadkowie dziedziczą, kiedy nie ma małżonka, dzieci, rodziców, rodzeństwa, ani zstępnych; a jeśli dziadkowie nie dożyją spadku to dziedziczą ich zstępni, czyli wujowie spadkodawcy, jego stryjowie, ciotki, a w przypadku, gdy ktoś z nich nie dożyje spadku, wówczas dzieci, czyli cioteczne lub stryjeczne rodzeństwo spadkodawcy,
- pasierbowie dziedziczą gdy nie ma małżonka, ani nikogo spośród wyżej wymienionych krewnych spadkobiercy,
- gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego nie da się ustalić na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, albo spadkodawca mieszkał za granicą – wówczas spadek przypada Skarbowi Państwa.
Polecamy: Spadek 2016
Możliwe jest też dziedziczenie na podstawie testamentu. Jeśli osoba zmarła chce, aby spadek nabyła konkretna osoba lub osoby, wówczas sporządza testament, w którym wskazuje jakie osoby spadek nabędą, z pierwszeństwem przed osobami, których dziedziczenie wynikałoby z Kodeksu cywilnego. W testamencie można też zmieniać kolejność dziedziczenia ustawowego, opisaną powyżej. Sporządzając testament, dana osoba decyduje, że tylko wybrani przez nią członkowie rodziny zostaną jej spadkobiercami. Warto w tym miejscu wspomnieć o instytucji zachowku. Jest to należna zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, o ile byliby powołani do spadku z mocy Kodeksu cywilnego, kwota odpowiadająca wartości części spadku, jaką otrzymaliby w dziedziczeniu ustawowym.
Członkowie rodziny, którzy chcą zapewnić sobie dziedziczenie, powinni zatem zadbać o to, aby osoba starsza sporządziła testament, w którym dokona odpowiednich rozporządzeń dotyczących spadku. Dla swej ważności testament nie może być sporządzony (I) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, (II) pod wpływem błędu, o ile istnienie przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod jego wpływem, to nie sporządziłby testamentu tej treści, (III) pod wpływem groźby. Testament może być jednak w każdej chwili odwołany wedle woli testatora, więc pełnego zabezpieczenia dziedziczenia na swoją korzyść uzyskać się nie da.
Gabriela Waraszkiewicz
adwokat
Kancelaria Zdanowicz i Wspólnicy