Proponowane przez Radę Ministrów zmiany dotyczą w szczególności sfery dziedziczenia oraz postępowania w tym zakresie przez sądami powszechnymi. Najważniejsza ze zmian, jaka została zaproponowała poprzez wskazany powyżej projekt, dotyczy regulacji konsekwencji niezłożenia oświadczenia przez spadkobiercę co do sposobu przyjęcia spadku, co przedkłada się na zasady dziedziczenia tak zwanych długów spadkowych.
Zasady dziedziczenia długów spadkowych
W dotychczasowej regulacji, stosownie do przepisu art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego spadkobiercy wyznaczony był termin sześciu miesięcy od daty, w której dowiedział się o podstawie swego powołania do spadku, na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Brak złożonej deklaracji, we wskazanym w omawianym przepisie terminie, powodował przyjęcie spadku wprost, to jest zarówno w zakresie aktywów, jak i pasywów. Kodeks cywilny, w przepisie art. 1015 § 2, wprowadzał wyjątek dla osób, które nie miały pełnej zdolności do czynności prawnych, dla osób co do których istniały podstawy do ich całkowitego ubezwłasnowolnienia oraz co do osób prawnych, które spadek przyjmowały w dobrodziejstwem inwentarza. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznaczało odpowiedzialność za pasywa spadku (za tak zwane długi spadkowe) jedynie co wysokości jego masy czynnej, to jest do wysokości aktywów.
Ograniczenie dziedziczenia długów spadkowych
Koniec dziedziczenia długów spadkowych
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Obecnie zaproponowana zmiana przepisu art. 1015 § 2 Kodeksu cywilnego zakłada, iż w przypadku niezłożenia oświadczenia w wyznaczonym terminie sześciu miesięcy, poczytuje się, iż spadek przyjęty został z dobrodziejstwem inwentarza, bez względu na cechy spadkobiercy.
Funkcjonująca dotychczas regulacja przepisu art. 1015 Kodeksu cywilnego pozostawała w swym kształcie niezmienna w zasadzie od daty uchwalenia obowiązującego Kodeksu cywilnego. Wobec powyższego regulacje te uznać należało za archaiczne, powstające w okresie, w którym pożyczki, kredyty czy inne też zobowiązania generujące istnienie długu nie były rozpowszechnione. Obecnie w każdym gospodarstwie domowym odnaleźć można zobowiązania w różnych wysokościach, za które odpowiedzialność może przejść na spadkobierców.
Zaproponowana zmiana jawi się zatem jako jak najbardziej korzystna, gdyż ogranicza odpowiedzialność za długi spadkowe jedynie do wysokości istniejących w spadku aktywów. Co ważniejsze zarazem, ewentualna odpowiedzialność za długi spadkowe nie będzie naruszała substancji majątku spadkobiercy sprzed dziedziczenia. Zaproponowana przez Radę Ministrów zmiana dotknie natomiast wierzycieli, w szczególności banki i instytucje kredytowo – pożyczkowe, których możliwość prowadzenia egzekucji w przypadku nieterminowej spłaty kredytu (pożyczki) pozostanie ograniczona.