REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wydziedziczenie. Kiedy spadkobierca nie dostanie nic

Piotr T. Szymański
Redaktor portalu Infor.pl
Wydziedziczenie to pozbawienie niektórych osób z kręgu spadkobierców ustawowych prawa do zachowku
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Wydziedziczenie polega na pozbawieniu uprawnionych spadkobierców prawa do zachowku. Spadkodawca może to zrobić, ale jego swoboda w tym zakresie jest ograniczona przepisami Kodeksu cywilnego. W jakich sytuacjach spadkodawca może wydziedziczyć spadkobiercę? Jak dokonuje się wydziedziczenia? Jakie są skutki wydziedziczenia?
rozwiń >

Wydziedziczenie przybiera w języku potocznym różne znaczenia. Bywa czasem rozumiane jako pozbawienie spadkobiercy prawa do dziedziczenia lub do spadku, albo też – jako pominięcie milczeniem w testamencie osoby należącej do kręgu spadkobierców ustawowych. Znaczenie prawne terminu „wydziedziczenie” jest określone przepisami Kodeksu cywilnego w sposób jednoznaczny: Wydziedziczenie jest to pozbawienie niektórych osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych prawa do zachowku.

REKLAMA

Ważne
Co to jest zachowek

Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się: 

  • jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletnidwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, 
  • w innych wypadkach – połowa wartości udziału spadkowego

Zachowek to określona powyżej część wartości udziału spadkowego.

Kogo można wydziedziczyć

Spadkodawca może wydziedziczyć jedynie osoby uprawnione do zachowku, czyli:

  • zstępnych,
  • małżonka,
  • rodziców.

W odniesieniu do pozostałych spadkobierców ustawowych – nawet jeśli zaistniałyby określone Kodeksem przesłanki wydziedziczenia – wydziedziczenie jest bezprzedmiotowe, ponieważ spadkobiercy ustawowi inni niż wymienieni wyżej nie są uprawnieni do zachowku.

Jak dokonać wydziedziczenia

Spadkodawca ma pełną swobodę co do wyboru osób, które będą po nim dziedziczyć. Sporządzając testament może powołać do spadku tylko niektóre osoby spośród spadkobierców ustawowych, a jeżeli taka jest jego wola – może powołać do całego spadku osoby w ogóle nie należące do kręgu najbliższej rodziny. Prawo zabezpiecza majątkowe interesy członków najbliższej rodziny poprzez zachowek, zarazem przyznaje spadkodawcy możliwość pozbawienia ich prawa do zachowku.

 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Swoboda spadkodawcy w zakresie wydziedziczenia jest jednak ograniczona w ten sposób, że:

  • spadkodawca może pozbawić uprawnionego prawa do zachowku tylko w testamencie,
  • spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył,
  • wydziedziczenie może nastąpić z przyczyn określonych przepisami Kodeksu cywilnego,
  • przyczyna wydziedziczenia musi wynikać z treści testamentu.

Jakie są przyczyny wydziedziczenia

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku: 

  • wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
  • dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci
  • uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych

Przyczyna wydziedziczenia musi istnieć w chwili sporządzenia testamentu zawierającego oświadczenie spadkodawcy w przedmiocie wydziedziczenia. Jeżeli przyczyną wydziedziczenia jest zdarzenie jednorazowe, musi ono nastąpić przed sporządzeniem testamentu. W przypadku, gdy podstawa pozbawienia prawa do zachowku jest stanem trwałym, musi on istnieć w chwili wydziedziczenia.

Postępowanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego

Przyczyną wydziedziczenia jest uporczywe postępowanie wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Postępowanie to musi mieć charakter uporczywy, wskazujący na trwałość nagannych zachowań osoby uprawnionej do zachowku. Osoba ta musi przy tym działać wbrew woli spadkodawcy. Jeśli bowiem jej zachowanie (np. naganny tryb życia) było oczywiście sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, ale było aprobowane przez spadkodawcę, to wydziedziczenie na tej podstawie będzie nieważne.

Przestępstwo przeciwko spadkodawcy albo osobom najbliższym

Przyczyną wydziedziczenia jest także dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu określa rozdział XIX, a przeciwko wolności – rozdział XXIII Kodeksu karnego.

Niedopełnianie obowiązków rodzinnych

REKLAMA

Ostatnią przyczyną wydziedziczenia jest uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Zachowanie osoby uprawnionej do zachowku musi mieć charakter uporczywy, a więc przejawiać się w sposób trwały. Niedopełnianie obowiązków może polegać np. na pozbawieniu spadkodawcy niezbędnej opieki podczas ciężkiej choroby, czy też wymaganej ze względu na jego podeszły wiek, zerwaniu kontaktów rodzinnych itp. Kodeks nie definiuje tych obowiązków, ani ich nie wylicza, choćby przykładowo.

Uporczywość działań lub zaniechań uprawnionego do zachowku musi być objęta jego świadomością. Podstawą wydziedziczenia nie mogą być zachowania niezależne od jego woli, np. zaniedbywanie obowiązków rodzinnych wskutek przewlekłej choroby.

Quiz

Rozwiąż nasz quiz i sprawdź, co wiesz o testamentach!

ShutterStock

Przyczyna wydziedziczenia w testamencie

Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu. Kodeks nie wymaga, by testator precyzyjnie opisał w testamencie okoliczności stanowiące przyczynę wydziedziczenia i podał uzasadnienie swojej decyzji. Żeby jednak wydziedziczenie było skuteczne, z treści testamentu, choćby pośrednio musi wynikać przyczyna wydziedziczenia, którą można zakwalifikować jako jedną z określonych przepisami podstaw wydziedziczenia.

Jakie są skutki przebaczenia

Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Wydziedziczenie następujące po akcie przebaczenia jest więc niewątpliwie nieskuteczne.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, że gdy spadkodawca przebaczył spadkobiercy po wydziedziczeniu go w testamencie, wydziedziczenie to jest bezskuteczne bez względu na formę, w jakiej przebaczenie nastąpiło. Pogląd ten spotkał się z krytyką doktryny prawa. Jej przedstawiciele podnoszą, że skoro wydziedziczenie może nastąpić tylko w testamencie, to także uchylenie skutków dokonanego wydziedziczenia powinno być nastąpić poprzez zmianę lub odwołanie testamentu zawierającego oświadczenie o wydziedziczeniu.

Wydziedziczenie nie obejmuje dzieci wydziedziczonego

Zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę. Skutki wydziedziczenia dotyczą więc jedynie samego wydziedziczonego, a nie jego zstępnych. Jeśli np. ojciec wydziedziczy syna, to prawo do zachowku przysługuje wciąż wnukom spadkodawcy.

W przypadku wydziedziczenia małżonka bądź rodziców analogiczna reguła nie znajduje zastosowania.

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Kwoty emerytur i rent wolne od egzekucji i potrąceń 2025 r. – zmiany od 1 marca

Po każdej waloryzacji emerytur i rent rosną też kwoty tych świadczeń wolne od potrąceń i egzekucji. Nie inaczej będzie w 2025 roku. Prezes ZUS wydał już 18 lutego 2025 r. komunikat w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń.

Orzekanie o niepełnosprawności - będą nowe zasady. MRPiPS: projekt zatwierdzony

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformowało 21 lutego 2025 r., że dzień wcześniej Komitet Monitorujący FERS zatwierdził projekt przebudowy modelu orzekania o niepełnosprawności oraz uporządkowania systemu świadczeń. MRPiPS dodało, że nowy system uwzględnia postulaty osób z niepełnosprawnościami, w tym orzekanie przez specjalistów z danych dziedzin.

Zakaz sprzedaży szampanów bezalkoholowych: Sejmowa komisja rozpatrzyła petycję. Czas na stanowisko resortu zdrowia

Czy zostanie wprowadzony zakaz sprzedaży szampanów bezalkoholowych? Co z produktami bezalkoholowymi imitującymi opakowania napoi alkoholowych? Sejmowa komisja rozpatrzyła w czwartek petycję w tej sprawie.

Świadczenia dla dzieci z niepełnosprawnością 2025 r.

Świadczenia dla dzieci z niepełnosprawnością 2025 r. O jakie świadczenia mogą wystąpić rodzice i opiekunowie dzieci niepełnosprawnych w 2025 r.? Ile wynoszą poszczególne świadczenia? Gdzie złożyć wniosek?

REKLAMA

Od 1 marca 2025 r. nowe, wyższe limity dorabiania dla rencistów i emerytów

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomniał w piątek, że od 1 marca zmianie ulegną limity dorabiania do świadczeń dla rencistów i dla wcześniejszych emerytów. Przekroczenie limitów może skutkować zmniejszeniem lub zawieszeniem wypłaty świadczenia przez ZUS.

Krwiodawcy bez ogólnopolskiej ulgi na komunikację? Rząd umywa ręce, odbija piłeczkę do samorządów

Honorowi krwiodawcy oddają krew, ratując życie, ale czy mogą liczyć na darmowe przejazdy komunikacją miejską w całym kraju? Posłanka Paulina Matysiak apeluje o jednolitą ulgę, jednak rząd odbija piłeczkę do samorządów. Czy to koniec nadziei na realne wsparcie dla dawców?

MRPiPS ujawniło co dalej z przeliczeniem emerytur i rent rodzinnych dla osób, którym przyznano świadczenia w latach 2009-2019. Nie będzie wyrównania i odsetek

Konstrukcja wyrównania i odsetek może być stosowana, jeżeli ponowne ustalenie wysokości świadczenia wynikałoby z tego, że świadczenie zostało ustalone w wysokości niezgodnej z obowiązującymi przepisami – informuje MRPiPS. Osobom, którym przyznano emerytury lub renty rodzinnej w czerwcu w latach 2009-2019 i które przez lata miały wypłacane zaniżone świadczenia, świadczenia te – w opinii MRPiPS – zostały wyliczone zgodnie z prawem, a konstrukcja waloryzacji rocznej i kwartalnej jest zgodna z konstytucją, zatem – nie przysługują im jednorazowe wyrównania (które sięgałyby nawet kilkunastu tysięcy złotych), ani odsetki od tych wyrównań.

MRPiPS: Korzystne zmiany w systemie orzekania o niepełnosprawności coraz bliżej

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki w przesłanym w piątek komunikacie poinformowało, że Komitet Monitorujący FERS zatwierdził projekt przebudowy modelu orzekania w Polsce oraz uporządkowania systemu świadczeń. Zmiany te - w ocenie resortu - mają rozwiązać problemy osób z niepełnosprawnościami dotyczącymi systemu orzekania o niepełnosprawności.

REKLAMA

Rząd: Opóźnia o 6 miesięcy utrudnienia w budowie domów. Jak za daleko do szkoły i lasu domu nie wybudujesz. Tak dziś w przepisach

W 2026 r. utrudnienia w budowie domów. Nie tylko najdalej 1,5 km do szkoły podstawowej (w mieście - na wsi 3 km). Blisko domu musi być (nie dalej niż 3 km) o powierzchni 20 ha park, ogródek jordanowski albo las. Park i ogródek jordanowski muszą mieć infrastrukturą. Przepisy miały wejść w życie od 1 stycznia 2026 r. (decyzja rządu premiera M. Morawieckiego). Wejdą pół roku później (decyzja rządu premiera D. Tuska).

Gość Infor.pl: Dzieci uzależnione od smartfonów to lenistwo rodziców?

Czy powinno się zakazać używania smartfonów w szkołach? Jak media społecznościowe wykorzystują słabości naszego mózgu? Jak zbudować zdrową relację z technologiami? Czy gry komputerowe to sztuka? Gościem Infor.pl jest Krzysztof M. Maj z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

REKLAMA