Dziedziczenie przez dziadków spadkodawcy
Obecnie przepisy stanowią, iż w braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy. Dziedziczą oni w częściach równych.
Gdy zaś któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy. Stanowi o tym art. 934 § 2 Kodeksu cywilnego.
Sąd Najwyższy uznał, iż pojęcie "zstępni" zawarte w art. 934 § 2 k.c. obejmuje zarówno dzieci dziadków, jak i ich dalszych zstępnych w linii prostej, jeżeli dziecko nie dożyło otwarcia spadku (Postanowienie SN z dnia 24 października 2013 r., IV CSK 69/13).
W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.
Dziedziczenie ustawowe - planowane zmiany
Trwają konsultacje projektu, który nowelizuje m.in. Kodeks cywilny.
Projekt zakłada zmiany w przypadku, gdy którekolwiek z dziadków spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku. W takiej sytuacji udział spadkowy przypadnie jego dzieciom w częściach równych. Gdy zaś dziecko któregokolwiek z dziadków spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, będzie przypadał jego dzieciom. Będą one dziedziczyły w częściach równych. W braku dzieci tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku i ich dzieci, udział spadkowy przypadnie pozostałym dziadkom w częściach równych.
„Niniejszy projekt przewiduje ograniczenie kręgu spadkobierców ustawowych w przypadku, gdy do dziedziczenia dochodzą zstępni dziadków, którzy nie dożyli otwarcia spadku, do dzieci tych dziadków, czyli – co do zasady – rodzeństwa rodziców spadkodawcy oraz dzieci tych dzieci, czyli rodzeństwa ciotecznego lub stryjecznego spadkodawcy. Wyłączeni od dziedziczenia zostaną natomiast dalsi zstępni dziadków spadkodawcy, czyli tzw. cioteczne lub stryjeczne wnuki i dalsze pokolenia” – czytamy w uzasadnieniu.
Warto pamiętać, iż spadkodawca w dalszym ciągu będzie mógł odmiennie rozdysponować swoim majątkiem w drodze testamentu.
Przedmiotowe zmiany mają wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.
Pozostałe zmiany
Projekt zakłada również inne zmiany.
Jedna z nich dotyczy terminy do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Zostanie on zachowany, jeżeli przed jego upływem uprawniony do spadku złoży w tym przedmiocie wniosek do sądu. Jeżeli złożenie oświadczenia będzie wymagało zezwolenia sądu, to bieg terminu na złożenie oświadczenia ma ulec zawieszeniu na czas trwania takiego postępowania. Zezwolenia na odrzucenie lub przyjęcie spadku będzie udzielał sąd spadku.
W sentencji postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku znajdzie się określenie w jaki sposób został przyjęty spadek.
Ponadto ma pojawić się nowa przesłanka niegodności dziedziczenia w postaci uporczywego niewykonywania obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy lub uporczywego uchylania się od sprawowania nad nim opieki.