Zasady dziedziczenia

Dziedziczenie z testamentu ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym. Jednakże w sytuacji gdy spadkodawca nie powołał w testamencie spadkobiercy albo gdy żadna z osób nie chce lub nie może dziedziczyć, dochodzi do dziedziczenia ustawowego. Kto dziedziczy na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym, w jakiej kolejności i jaka część komu się należy?

W czerwcu 2018 r. mają zacząć obowiązywać przepisy o zarządzie sukcesyjnym. Nowe regulacje powinny ułatwić dziedziczenie rodzinnych firm.

Od 1 czerwca 2018 r. małżonkowie uzyskają nowy sposób dziedziczenia rodzinnej firmy. Rządowy projekt ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej jest obecnie przedmiotem prac sejmowych.

Podstawowym celem przygotowywanej ustawy jest zapewnienie przedsiębiorcom, będącym osobami fizycznymi, warunków do zachowania ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa po ich śmierci. Ustawa będzie użyteczna dla niektórych przedsiębiorców, ale zapewne nie będzie miała większego wpływu na ograniczenie zjawiska polegającego na braku sukcesji firm rodzinnych.

Sposób przyjęcia spadku wpływa na zakres odpowiedzialności za długi spadkodawcy. Jakie konsekwencje ma przyjęcie spadku wprost? Jak kształtuje się odpowiedzialność w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza?

Co do zasady dzieci spadkodawcy dziedziczą razem z żyjącym małżonkiem spadkodawcy (czyli ojcem lub matką bądź małżonkiem rodzica, odpowiednio macochą lub ojczymem), w częściach równych, przy czym udział spadkowy małżonka zmarłego nie może być mniejszy niż jedna czwarta część.

Powołanie do spadku może nastąpić z ustawy (według zasad wynikających z Kodeksu cywilnego) albo z testamentu (zgodnie z wolą spadkodawcy - testatora).

Dziedziczenie długów czekają zmiany z dniem 18 października 2015 r. Nowe przepisy zapewniają większą ochronę dłużnikom i będą miały zastosowanie do spadków, które zostały otwarte z tą datą lub późniejszą. Jeśli spadkobierca w okresie 6 miesięcy od dowiedzenia się o tytule do dziedziczenia nie zrobi nic, odziedziczy spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Będzie odpowiadał za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku.

Śmierć osoby wynajmującej lokal socjalny czy też lokal komunalny stawia pod znakiem zapytania sytuację mieszkaniową osób wspólnie z nią zamieszkujących. Zarówno lokal socjalny, jak i lokal komunalny, nie stanowią przedmiotu własności najemcy, co powoduje, iż lokal taki nie wchodzi do masy spadkowej po zmarłym najemcy. W konsekwencji ani najemca, ani jego rodzina nie mogą podjąć żadnych skutecznych prawnie działań, które powodowałyby w przyszłości „dziedziczenie” praw do takiego lokalu przez rodzinę najemcy.

Dziedziczeniem nazywamy nabycie po osobie zmarłej majątku, ale także obowiązków majątkowych, np. długów. Spadek można odziedziczyć na podstawie zasad ustawowych określonych w Kodeksie cywilnym i mamy wówczas do czynienia z tzw. dziedziczeniem ustawowym.

Co do zasady czynienie nakładów na majątek przyszłego spadkodawcy może mieć wpływ na dziedzicznie po nim. Sytuacja osoby czyniącej nakłady uzależniona jest jednak od tego czy osoba ta zostanie spadkobiercą po osobie starszej, a także od tego w jakim celu uczyniła nakłady na majątek spadkowy.

Często osoby posiadające nieruchomości, planujące przekazać mienie swoim następcom, zastanawiają się w jakiej formie to uczynić – czy przepisać majątek w testamencie, czy dokonać podziału jeszcze za życia (aby uniknąć ewentualnych sporów), poprzez zawarcie umowy darowizny lub dożywocia. Celem niniejszego artykułu jest przyjrzenie się jednej z form przekazania majątku najbliższym przez zawarcie umowy dożywocia oraz analiza statusu spadkobiorców dożywotnika.

Dziedziczenie firmy rodzinnej, czyli przekazywanie firmy rodzinnej z pokolenia na pokolenie to zadanie realne i wbrew pozorom nieskomplikowane. Decyzja w zakresie zasad dziedziczenia firmy rodzinnej należy do do jej właściciela. Co zatem należy zrobić, by firma przetrwała zmianę pokoleniową i nie straciła przy tym majątku?

Małoletnie dziecko, jako podmiot praw i obowiązków, może odziedziczyć dług spadkowy. Przepisy kodeksu cywilnego chronią jednak małoletniego spadkobiercę przed koniecznością ponoszenia odpowiedzialności za długi spadkowe z własnego majątku.

Ograniczenie odpowiedzialności za długi spadkowe jedynie do wysokości istniejących w spadku aktywów oraz wprowadzenie prywatnego spisu inwentarza to główne założenia przyjętego w dniu 12 sierpnia 2014 roku przez Radę Ministrów projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw.

Wprowadzenie prywatnego spisu inwentarza spadku to kolejna, obok ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe, zmiana przyjęta projektem nowelizacji ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Spis inwentarza ma sporządzać – na podstawie wzoru – sam spadkobierca.

Ograniczenie dziedziczenia długów spadkowych tylko do wysokości majątku spadku to główna zmiana wprowadzona nowelizacją kodeksu cywilnego. Zgodnie z przyjętym przez rząd projektem Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ma być od 2015 r. zasadą prawa spadkowego.

Posiadacz rachunku bankowego może polecić bankowi dokonanie wypłaty po swojej śmierci określonej osobie. Taka dyspozycja wkładem na wypadek śmierci jest jednak obwarowana kilkoma wymogami formalnymi.

W trakcie trwania postępowania o dział spadku i zniesienie współwłasności, każdy z uczestników tego postępowania może wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości (udziału w nieruchomości) należącej do spadku.

Zasiedzenie nieruchomości, należącej do spadku przez jednego ze spadkobierców, nastąpić może po upływie okresu 10, 20 albo 30 lat samoistnego posiadania. Długość okresu potrzebnego do zasiedzenia zależy od tego, czy spadkobierca, będąc samoistnym posiadaczem nieruchomości, pozostawał w dobrej, bądź złej wierze oraz od tego, kiedy upłynął okres zasiedzenia.

Spadek po bracie czy siostrze otrzymamy dopiero wówczas, gdy nie żyje już chociaż jedno z rodziców. To właśnie udział spadkowy, jaki przypadałby rodzicom, w ich braku, przechodzi na rodzeństwo spadkodawcy.

Spółka partnerska jest spółką osobową prawa handlowego. Prowadzona jest przez osoby fizyczne wykonujące wolne zawody. Oznacza to, że ich udziały nie podlegają dziedziczeniu. Jednakże umowa spółki może przewidywać, iż w miejsce zmarłego partnera wstąpi jego spadkobierca posiadający odpowiednie kwalifikacje zawodowe.

Spółka cywilna jest najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej, nie posiadającą osobowości prawnej. Co do zasady prawa i obowiązki wspólników nie podlegają dziedziczeniu. Jednakże, jeżeli w umowie spółki cywilnej zawarte zostanie odpowiednie postanowienie to spadkobiercy zmarłego wspólnika mogą wstąpić w jego miejsce.

W przypadku, gdy zmarły nie pozostawił testamentu dziedziczenie odbywa się na podstawie ustawy Kodeks cywilny. Kto jest uprawniony do dziedziczenia ustawowego?

Odpowiedzialności spadkobiercy rozciąga się w szczególności na zobowiązania podatkowe spadkodawcy, którymi są wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązania podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatków w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Jakie są warunki dziedziczenia dzieci poczętych lecz jeszcze nie narodzonych? Czy dziecko poczęte dziedziczy długi spadkodawcy?

W poniższej publikacji przedstawimy II część uwag dotyczących nowelizacji ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 85, poz. 458, dalej „nowelizacja”), która wejdzie w życie 23 października 2011 r.. Poniższe uwagi obejmują między innymi: wydłużenie terminu przedawnienia roszczeń o zachowek, wprowadzenie możliwości powołania kilku wykonawców testamentu, czy też zmiany w dziedziczeniu ustawowym.

W dniu 23 października 2011 r. weszła w życie nowelizacja ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 85, poz. 458, dalej „nowelizacja”), wprowadzająca bardzo istotne, w porównaniu do dotychczasowego stanu prawnego, zmiany w prawie spadkowym. Poniżej przedstawimy I część uwag na temat nowelizacji, dotyczącą nowej instytucji prawnej jaką jest zapis windykacyjny.

Dziadkowie mogą dziedziczyć po wnukach, jeżeli ci nie pozostawili po sobie zstępnych, nie mieli małżonka, byli jedynakami a ich rodzice nie żyją. W zaistniałej sytuacji dziadkowie stają się spadkobiercami swoich wnuków. Jednakże, w pewnych sytuacjach dziadkowie, którzy nie odziedziczyli spadku, mogą się domagać części pieniędzy od spadkobierców.

Zasady dziedziczenia ustawowego zawiera Kodeks cywilny. Sprawdź kto należy do kręgu spadkobierców i w jakich częściach dziedziczy.

Zasadniczy wpływ dla możliwości dziedziczenia gospodarstwa rolnego ma data śmierci spadkodawcy ma . Datą graniczną i mającą bardzo duże znaczenie dla tych kwestii jest data 14 lutego 2001 r. Od tej daty nie ma ograniczeń w dziedziczeniu gospodarstwa rolnego.

Wprowadzone zmiany w prawie spadkowym umożliwiają osobie sporządzającej testament przekazanie konkretnych składników swojego majątku poszczególnym osobom. Zmiana ma na celu ułatwienie dziedziczenia, stwarzając możliwości nie istniejące do tej pory w polskim prawie.

Gdy spadek został otwarty po 14 lutego 2001 do dziedziczenia gospodarstw rolnych stosujemy przepisy ogólne. W przypadku spadków otwartych wcześnie obowiązują odmienne regulacje.

W polskim prawie spadkowym nie ma możliwości dziedziczenia kontraktowego na podstawie umowy. Jedyną dopuszczalną umową o spadek po osobie żyjącej jest umowa o zrzeczenie się dziedziczenia.

Dziedziczenie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością następuje na podstawie ogólnych zasad prawa spadkowego. Powołanie do spadku może wynikać albo z ustawy albo z testamentu, przy czym dziedziczenie na podstawie ustawy następuje tylko w sytuacji, gdy spadkodawca, który posiadał udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, nie powołał spadkobiercy w testamencie, albo żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą.

Na spadkobiercę w chwili otwarcia spadku przechodzi ogół praw i obowiązków spadkodawcy. Spadek więc stanowią nie tylko aktywa, ale także pasywa spadku. W zależności od sposobu przyjęcia spadku odpowiedzialność za długi spadkowe będzie ograniczona do stanu czynnego spadku lub do całego majątku spadkobiercy.

Zgodnie z art. 1025 k.c. „Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.” Alternatywą dla stwierdzenia nabycia spadku przez sąd w trybie nieprocesowym jest więc akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza.

Separacja wywołuje takie same skutki jak rozwód również w przypadku dziedziczenia, tyle że małżeństwo nadal istnieje i nie można zawrzeć ponownego związku małżeńskiego. Separacja nie powoduje również rozwiązania małżeństwa i można ją znieść, a ponadto po orzeczeniu separacji nie można wrócić do poprzedniego nazwiska.

Małżonek nie dziedziczy w kilku różnych sytuacjach. Najprostsza to wówczas, gdy został pominięty w testamencie. Nie dziedziczy również wtedy, gdy zawarł umowę ze spadkodawcą, za jego życia, o zrzeczeniu się dziedziczenia.

W skład spadku nie wchodzą : prawa i obowiązki publiczno – prawne, osobiste, rodzinne oraz te, które z mocy przepisów szczególnych przechodzą na określone osoby, bez względu na to, czy są one spadkobiercami.

Przy dziedziczeniu ustawowym istotne są więzy krwi. Zatem dziecko ze związku konkubenckiego, zwanego inaczej nieformalnym, będzie z ustawy dziedziczyło zarówno po swojej matce jak i po swoim ojcu, oraz po ich krewnych, tak samo jak dziecko ze związku małżeńskiego.

Ustawodawca przewidział dla osób bliskich pewien okres ochronny, w którym mogą one przystosować się do nowych warunków rodzinnych po śmierci bliskiej osoby.

Co wybrać: spadek czy darowiznę? Osiągając określony wiek coraz częściej zastanawiamy się, jak rozporządzić zgromadzonym w ciągu całego życia majątkiem w taki sposób, aby wszyscy najbliżsi byli zadowoleni.

Co do zasady nie ma ograniczeń w dziedziczeniu. Oczywiście w zależności od tego, czy będzie to dziedziczenie ustawowe czy testamentowe, z reguły inny będzie krąg uprawnionych do dziedziczenia. Ustawodawca wymienił jednak dwa wyjątki od tej ogólnej zasady.

Z chwilą śmierci prawa i obowiązki zmarłego, które wynikają ze stosunków cywilnoprawnych, przechodzą na jego spadkobierców. Innymi słowy, spadkobierca wstępuje w sytuację prawną osoby zmarłej, za wyjątkiem jednak niektórych kategorii praw, jak na przykład o charakterze niemajątkowym (np. dobra osobiste), czy związanych ściśle z osobą zmarłego (np. roszczenia alimentacyjne).

Projekt ustawy z dnia 28 sierpnia 2009 roku w istotny sposób zmieni przepisy kodeksu cywilnego i niektórych innych ustaw wprowadzając zapis windykacyjny.

W dniu 28 czerwca 2009 roku weszły w życie przepisy zgodnie z którymi krąg spadkobierców zostanie rozszerzony o dziadków, a w razie ich śmierci wujów i ciotki, a także pasierbów.

W dniu 28 czerwca 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny. Mimo tego, że nowelizacja zmienia jedynie 5 artykułów w zakresie prawa spadkowego (z kilkudziesięciu) wprowadza spore zamieszanie, zmienia bowiem (pierwszy raz od uchwalenia obecnego kodeksu cywilnego w 1964 roku) porządek dziedziczenia i znacząco rozszerza grono spadkobierców ustawowych- dopuszczając do spadku m.in. dziadków spadkodawcy i ich zstępnych (wujostwo spadkobiercy i jego kuzyni). W praktyce oznacza to, mniejszą szansę na objęcie spadku przez Skarb Państwa, ale także większe (niż do tej pory) rozbicie spadku (im więcej osób dziedziczy, tym mniejsze są ich udziały).

Porządek dziedziczenia ustawowego - kto po kim dziedziczy i jaki udział?

Zarząd sukcesyjny 2018

Dziedziczenie rodzinnej firmy przez małżonka – nowe przepisy w 2018 r.

Nowe zasady sukcesji firm rodzinnych - kto z nich skorzysta?

Długi spadkodawcy a odpowiedzialność spadkobierców

Dziedziczenie przez dzieci spadkodawcy

Nowe zasady dziedziczenia od 2016 r.

Dziedziczenie długów - zmiany 2015 r.

Czy można sobie zapewnić „dziedziczenie” praw do lokalu komunalnego oraz praw do lokalu socjalnego?

Czy członkowie rodziny mogą zabezpieczyć sobie dziedziczenie po osobie starszej?

Czy czynienie nakładów na majątek osoby starszej ma wpływ na dziedziczenie po takiej osobie?

Czy umowa dożywocia ma wpływ na spadkobranie po dożywotniku?

Dziedziczenie firmy rodzinnej

Czy małoletnie dziecko dziedziczy dług spadkowy?

Ograniczenie odpowiedzialności za długi spadkowe

Prywatny spis inwentarza spadku

Ograniczenie dziedziczenia długów spadkowych

Zapis bankowy

Zasiedzenie nieruchomośco przez spadkobiercę cz. 2

Zasiedzenie nieruchomości przez spadkobiercę

Spadek po bracie

Dziedziczenie w spółce partnerskiej

Dziedziczenie w spółce cywilnej

Czym jest dziedziczenie ustawowe?

Zakres odpowiedzialności spadkobiercy w prawie podatkowym

Jak dziedziczy dziecko nienarodzone?

Zmiany w prawie spadkowym (część II)

Zmiany w prawie spadkowym (część I)

Dziedziczenie przez dziadków

Zasady dziedziczenia - vademecum

Wstąpienie w stosunek najmu na skutek śmierci najemcy

Jakie przepisy stosuje się przy dziedziczeniu gospodarstw rolnych?

Co umożliwia zapis windykacyjny w testamencie?

Kto dziedziczy gospodarstwo rolne

Umowa o zrzeczenie się prawa do dziedziczenia

Dziedziczenie udziałów w spółce z o.o. przez nieletnich spadkobierców

Dziedziczenie długów

Formalności spadkowe – stwierdzenie nabycia spadku czy akt poświadczenia dziedziczenia

Prawo do dziedziczenia w przypadku separacji

Kiedy małżonek nie dziedziczy?

Co nie wchodzi w skład spadku

Jak dziedziczy dziecko konkubentów

Zrzeczenie się dziedziczenia

Śmierć spadkodawcy i mieszkanie

Spadek czy darowizna – co jest korzystniejsze dla najbliższych

Kto nie może być spadkobiercą

Spłata długów po spadkodawcy

Ważne zmiany w przepisach dotyczących spadków

Spadek po wnuku również dla dziadka

Nowe zasady dziedziczenia - poradnik