Stopień trudności: zmienny.
Wymagane dokumenty: postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
Koszt: zmienny.
Krok 1: Szacowanie spadku
Spadek należy oszacować, a także określić jakie przedmioty (i prawa wchodzą w jego skład). Oznacza to, że spadkobiercy powinni podjąć działania, mające na celu sprawdzenie, czy i jaki spadek mogą otrzymać.
Terminy
Spadkodawcy ustawowi powinni się śpieszyć – dla nich co do zasady istotnym terminem jest pół roku od otwarcia spadku – w tym terminie powinni złożyć oświadczenie o przyjęciu, lub odrzuceniu spadku.
Oświadczenie jest istotne przy dużych długach spadkowych- wówczas spadek można przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza, lub wręcz odrzucić. Po upływie terminu, spadek uznaje się za przyjęty wprost.
Dla spadkobierców testamentowych termin również wynosi pół roku ale zazwyczaj inaczej się go nalicza:
- od dnia w którym dowiedzieli się o podstawie dziedziczenia - jeśli więc wiedzieli, że spadkodawca powołał ich w testamencie,
- od dnia jego śmierci (jak powyżej),
- jeśli dowiedział się podczas ogłoszenia testamentu – od dnia ogłoszenia.
Inwentarz
Jeśli spadkobiercy (a wystarczy że tylko jeden) przyjmą spadek z dobrodziejstwem inwentarza, sąd zarządza sporządzenie inwentarz – czyli „spisu” i oszacowania przedmiotów spadku – dokonuje tego komornik.
Osoby poniżej 18 roku życia, dziedziczą automatycznie z dobrodziejstwem inwentarza.
Zbieranie informacji
Należy pamiętać, że w skład spadku wchodzą nie tylko przedmioty, ale także zdeponowane na rachunkach bankowych pieniądze (chyba że spadkodawca postanowił inaczej – i zastrzegł że oszczędności powinny być przekazane odpowiedniej osobie), kwota zebrana na OFE, udziały i akcje, oraz wierzytelności.
Należy sprawdzić (o ile się tego nie wie) wszystkie te rzeczy. Część z nich można uzyskać z publicznych rejestrów (udziały, akcje), część wymaga udania się do odpowiedniej instytucji, lub przejrzenia ksiąg rachunkowych przedsiębiorstwa.
Czasami akt zgonu nie wystarczy- konieczne będzie przeprowadzenie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.
Zobacz: Jak napisać wniosek o dział spadku
Krok 2: Scheda spadkowa – przy dziedziczeniu ustawowym.
Po sporządzeniu spisu przedmiotów należących do spadku, lub w oparciu o inwentarz, należy przystąpić do obliczania „schedy spadkowej”.
Obliczanie schedy spadkowej jest analogiczne do wyliczania zachowku- wiąże się z obowiązkiem zaliczania darowizn – jednak bardziej ograniczonym:
- dotyczy wyłącznie spadkodawców ustawowych – przy dziedziczeniu ustawowym,
- dotyczy wyłącznie – dziedziczenie zstępnych (dzieci, wnuków) oraz małżonka spadkodawcy.
Oznacza to, że w sytuacji, w której dziedziczy małżonek łącznie z rodzicami, lub rodzeństwem , albo kiedy dziedziczą rodzice i rodzeństwo- zaliczanie nie następuje.
Spadkodawca może inaczej postanowić w testamencie.
Doliczanie darowizn.
Do spadku ( w przypadkach podanych powyżej) dolicza się wartość udzielonych darowizn.
Wartość samego spadku wynosi 100.000 zł , jednak spadkodawca przed śmiercią przekazał swojemu synowi dom o wartości 300.000 zł. – spadek do podziału , wynosi więc 400. 000zł.
Tę wartość dzieli się następnie zgodnie z udziałami, które odziedziczył każdy ze spadkobierców.
Powyższy spadek odziedziczyli wspólnie 3 synowie, oraz żona spadkobiercy – scheda spadkowa każdego z nich wynosi 100.000 zł.
Zaliczanie darowizn na schedę spadkową
O ile spadkodawca w akcie darowizny nie postanowił inaczej – darowiznę zalicza się na schedę spadkową.
Jeśli wartość darowizny przekracza schedę spadkową – spadkobierca taki nie jest zobowiązany do spłaty pozostałych spadkobierców- jego osobę pomija się przy dziale.
Jeśli spadkodawca zwolnił spadkobiercę z zaliczenia darowizny na rzecz schedy- wówczas spadek dziedziczy na zasadach ogólnych i w taki też sposób uczestniczy w podziale (tak jakby darowizny nie było).
Zobacz też: Prokurator może być podmiotem postępowania o dział spadku
Krok 3: zapisy
Jeśli spadkodawca w testamencie dokonał zapisów na rzecz określonych osób – warto daną rzecz wyłączyć z działu spadku – lub przekazać ją spadkodawcy, który ma wykonać zapis, ponad jego schedę spadkową.
Jeśli spadkobiercy postanowią wykonać zapis przed działem spadku, wszyscy muszą na to wyrazić zgodę.
Krok 4: Zachowek- przy dziedziczeniu testamentowym
Wypłata zachowku jest niezależna od działu spadku- uprawniony może domagać się wypłata w każdym momencie po ogłoszeniu testamentu.
Przed działem spadku może domagać się wypłacenia zachowku w całości od każdego ze spadkobierców testamentowych – po dziale – w częściach odpowiadających ich udziałowi w spadku.
Krok 5: Przydział przedmiotów
Podziału przedmiotów spadku można dokonać na 3 sposoby (w różnych ich konfiguracjach):
- przydzielenia na własność (lub współwłasność) przedmiotu – za spłatą pozostałych ( o ile to konieczne).
- podział fizyczny
- sprzedaż i podzielenie się pieniędzmi.
Samego działu można dokonać zarówno w drodze umowy (akceptowanej przez wszystkich spadkobierców) jak i w postępowaniu sądowym (zgodnym, jak i „spornym” ).
Zobacz serwis: Spadki