Przedawnienie
Jednym ze sposobów na pozbycie się obowiązku wypłacenia zachowku jest podniesienie zarzutu przedawnienia.
Roszczenia uprawnionego do zachowku przedawniają się z upływem 5 lat od
- Daty ogłoszenia testamentu
- Daty otwarcia spadku jeśli dotyczy spadkobierców ustawowych, którzy domagają się zachowku od obdarowanego przez spadkodawcę
UWAGA: Sąd w postępowaniu nie stwierdzi z urzędu, że roszczenie się przedawniło- trzeba podnieść zarzut.
UWAGA: Wniesienie pozwu o zachowek zatrzymuje bieg przedawnienia.
Niegodność i inne podstawy uniemożliwiające dziedziczenie.
Spadkobierca może bronić się przed wypłatą zachowku podważając zdolność do dziedziczenia przez dochodzącego roszczeń z zachowku.
Przede wszystkim może domagać się stwierdzenia, że uprawniony jest niegodny dziedziczenia.
Zobacz: Kiedy spadkobierca jest niegodny dziedziczenia.
Podobnie nie ma uprawnień do zachowku małżonek zmarłego, przeciw któremu ten wytoczył pozew o rozwód lub separację z jego winy. Pozew musi być jednak uzasadniony.
Wniosek o wyłączenie takiego małżonka od dziedziczenia należy złożyć w ciąg pół roku od dnia w którym osoba uprawniona dowiedziała się o otwarciu spadku, nie później jednak niż w ciągu roku od jego faktycznego otwarcia.
Odrzucenie spadku
Jeśli nie zostało jeszcze złożone oświadczenie o przyjęciu spadku, a wartość zachowku jest tak wysoka, że jego przyjęcie jest nieopłacalne – warto zastanowić się nad odrzuceniem spadku.
Zobacz: Kiedy można odrzucić spadek.
Zaliczenia na poczet zachowku i inne błędy przy wyliczaniu wysokości zachowku.
Zaliczenia.
Wysokość zachowku jest ograniczana przez darowizny, oraz rozporządzenia w testamencie, przeznaczone dla uprawnionego dla zachowku.
W szczególności na poczet zachowku zalicza się :
- darowizny dokonane na rzecz uprawnionego (nie ma tu żadnego terminu, mogło minąć np. 50 lat od darowizny – nadal będzie ważna).
Wartość darowizny ustala się na dzień ustalania wysokości zachowku.
- zapisy, oraz polecenia (posiadające wartość materialną) przysparzające wobec uprawnionego
-W przypadku dalszych zstępnych spadkodawcy, zalicza się na rzecz ich zachowku darowizny dokonane na rzecz ich wstępnych (uprawnionych do zachowku).
Przykład: Stanisław K. podarował swojemu jedynemu synowi – Markowi – dom. Marek K. zmarł przed swoim ojcem- pozostawiając 2 synów. Przed śmiercią, Stanisław K. sporządził testament w który spadek zapisał w całości swojej konkubinie. Synowie Marka K. są uprawnieni do zachowku, jednak muszą obniżyć jego wysokość o wartość domu, który otrzymał ich ojciec.
Możliwe błędy przy wyliczaniu:
W przypadku oszacowywania wartości darowizn obniżających wysokość zachowku, powinno się obliczać jej wartość na dzień wyliczania zachowku.
Spadkodawca przekazał swojemu synowi w drodze darowizny mieszkanie- 5 lat przed śmiercią. Na akcie notarialnym figuruje wartość 200.000 zł. W wyniku boomu mieszkaniowego w ostatnich latach, wartość mieszkania na dzień obliczania zachowku wyniosła 400.000 zł. – tę ostatnią wartość należy uwzględniać przy wyliczaniu zachowku.
Możliwe są oczywiście różne błędy rachunkowe. Stąd każdą sprawę związaną z zachowkiem należy dokładnie przeanalizować .
Zmniejszanie obciążeń związane z sytuacją spadkodawcy.
- Spadkobierca jest również uprawniony do zachowku (kiedy jest zstępnym, małżonkiem, lub rodzicem spadkodawcy ).
- Spadkobierca odpowiada tylko do wysokości nadwyżki tego co otrzymał w spadku w stosunku do tego co otrzymałby w ramach zachowku.
- Spadkobierca jest zobowiązany do wykonania zapisu, lub polecenia.
- Może obniżyć wartość zapisów i poleceń, które ma wypełnić, proporcjonalnie do wysokości zachowku który musi wypłacić. Proporcje ustala się porównując wartość zachowku do wartości pozostałych świadczeń.
- Przerzucenie odpowiedzialności na obdarowanego przez spadkodawcę.
- Jeśli spadkobierca nie jest w stanie zapłacić zachowku w całości lub w części, może pokierować uprawnionego na dochodzenie swoich roszczeń od obdarowanego przez spadkodawcę. (o ile darowizna jest doliczana do spadku, przy wyliczaniu zachowku – porównaj Jak wyliczyć zachowek
Obdarowany odpowiada tylko do wysokości wartości darowizny. Może się zwolnić z obowiązku wypłacania zachowku jeśli zwróci przedmiot darowizny uprawnionemu.
Zobacz serwis: Spadki