Krok 1: Jaki ułamek udziału możesz otrzymać ?
W zależności od osoby uprawnionej wysokość ułamku udziału, który by jej przysługiwał jest inna.
- Co do zasady ułamek ten to 1/2 wartości udziału jaki otrzymałby gdyby dziedziczył ustawowo,
- jednakże osoby małoletnie oraz niezdolne do pracy otrzymują 2/3 udziału.
Krok 2: Określenie udziału od którego naliczamy ułamek.
Wyliczając zachowek należy ustalić jaki udział przypadałby danej osobie, jeśli spadkodawca nie pozostawił testamentu.
Jednakże w odróżnieniu o ustalania udziału w przypadku prostego dziedziczenia ustawowego, jest tu pewna istotna różnica.
Wyliczając udział spadkowy bierze się również pod uwagę spadkobierców:
- niegodnych
- lub którzy odrzucili spadek.
Zobacz: Kto i kiedy może dziedziczyć ?
Nie bierze się jednak pod uwagę osób, które dziedziczenia się zrzekły (w drodze umowy ze spadkodawcą), oraz osób wydziedziczonych (skutecznie).
Krok 3: Określanie wartości spadku na potrzeby zachowku.
Wyliczanie wartości nominalnej zachowku jest dosyć skomplikowane i wymaga prześledzenia historii rodzinnych darowizn, oraz dokładnej treści testamentu.
POLECAMY PRODUKT: Umowy z rodziną - jak rozliczać podatki
Obliczając wartość (pieniężną) udziału, w oparciu o który ustala się zachowek, należy masę spadku powiększyć o darowizny udzielone spadkobiercom przez spadkodawcę, z wyjątkiem:
- drobnych darowizn (np. prezentów urodzinowych),
- darowizn udzielonych innym osobom niż spadkodawcy, lub uprawnieni do zachowku, wcześniej niż 10 lat przed otwarciem spadku (śmiercią spadkodawcy).
W sytuacji , w której zstępni spadkodawcy są uprawnieni do zachowku do wartości spadku nie zalicza się darowizn dokonanych zanim spadkobierca miał dzieci.
W sytuacji, w której do zachowku uprawniony jest małżonek, do wartości spadku nie zalicza się darowizn dokonanych przed wstąpieniem w związek małżeński.
Stanisław Kowalski pozostawił po śmierci majątek wart ok. 5.000 zł. Jedynym spadkobiercą uczynił swoją konkubinę. Przed śmiercią przekazał jej jednak mieszkanie o wartości 200.000 zł, oraz samochód o wartości 40.000 zł. Obie darowizny były dokonane 3 lata przed śmiercią. Jego syn może domagać się zachowku w oparciu o kwotę : 5.000 (wartość spadku) + 200.000 (wartość mieszkania) + 40. 000 zł (wartość samochodu) = 245.000 zł. Zważywszy na to, że jest pełnoletni, oraz byłby jedynym spadkobiercą gdyby Stanisław Kowalski nie sporządził testamentu, przysługuje mu zachowek w wysokości 1/2 x 245. 000 zł = 122 500 zł.
Nie zalicza (czyli nie odejmuje wartości) się do spadku wartości zapisów i poleceń.
Krok 4: zaliczenie darowizn i zapisów na poczet zachowku.
Wyliczywszy wartość spadku (często jest to niestety dość skomplikowane), należy się następnie zastanowić, czy i jak spadkodawca zadbał za życia o uprawnionych do zachowku.
W szczególności:
- na poczet zachowku zalicza się wszystkie darowizny dokonane przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku.
- jeśli uprawnionymi są dzieci spadkodawcy, na poczet zachowku zalicza się koszty wychowania, oraz wykształcenia, które poniósł spadkodawca- jeśli przekroczyły przeciętną wartość w danym środowisku.
Spadkodawca pożyczał pieniądze, oraz pracował na 2 etaty aby zapewnić synowi studia na prywatnej uczelni. Koszt czesnego można zaliczyć na poczet zachowku.
- jeśli uprawnionymi do zachowku są potomkowie zstępnego spadkodawcy – na rzecz ich zachowku zalicza się darowizny udzielone ich rodzicowi.
Na poczet zachowku zalicza się również uczynione przez spadkodawcę w testamencie zapisy oraz polecenia (jeśli mają określoną wartość pieniężną).
Zobacz serwis: Spadki