Podział spadku może nastąpić poprzez zawarcie umowy między spadkobiercami bądź przez orzeczenie sądu. Każda z osób uprawnionych do spadku może dochodzić działu spadku przed sądem, jeżeli spadkobiercy nie są zgodni co do jego dokonania.
W przypadku, gdy nie ma zgody między spadkobiercami w kwestii podziału spadku, działu takiego można dochodzić przed sądem rejonowym miejsca ostatniego zamieszkania spadkodawcy w postępowaniu nieprocesowym. W pierwszej kolejności konieczne jest dokonanie spisu inwentarza a istotne znaczenie dla rozpoczęcia czynności przed sądem jest chwila otwarcia spadku, czyli śmierć spadkodawcy.
Postępowanie przed sądem
Samo postępowanie o dział spadku jest nieprocesowe, a uczestnikami tego postępowania są wszyscy spadkobiercy, nawet ci, którzy zbyli udział w spadku oraz wszyscy zapisobiorcy zwykli. Przeprowadzenie działu przed sądem ma na celu dokonanie fizycznego podziału spadku i określenie schedy spadkowej każdego uprawnionego do spadku. Dział spadku powinien obejmować całą masę spadkową, a jedynie w niektórych sytuacjach można domagać się podziału części spadku (np. jeżeli istnieją wątpliwości czy wszystkie rzeczy określone jako spadek należały do spadkodawcy). Wartość składu spadku ustala się według cen obowiązujących w dniu orzekania o dziale. W przypadku sprzeczności między spadkobiercami co do wartości przedmiotów spadku sąd może powołać biegłego a jeżeli oświadczenia składane przez spadkobierców są ze sobą sprzeczne sąd wyjaśnia wszelkie rozbieżności.
Zobacz: Sprawy o dział spadku
Osoby, które mogą wystąpić z wnioskiem o dział spadku przed sądem to: każdy spadkobierca, nabywca spadku, prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich. Opłata za wniesienie takiego wniosku jest stała i wynosi 500zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku to opłata taka wynosi 300zł.
Sposoby podziału spadku przez sąd
Sąd może dokonać podziału spadku na trzy sposoby:
- podział fizyczny wszystkich przedmiotów wchodzących w skład spadku, czyli rozdzielenie ich pomiędzy wszystkich spadkobierców proporcjonalnie do przysługujących im udziałów w spadku;
- przyznanie przedmiotów jednemu bądź kilku spadkobiercom, z koniecznością ustalenia obowiązku spłaty pozostałych spadkobierców;
- podział cywilny składników majątkowych, czyli sprzedaż majątku spadkowego i rozdzielenie sumy uzyskanej ze sprzedaży pomiędzy wszystkich spadkobierców proporcjonalnie do ich udziałów spadkowych
Ponadto sąd zawsze bierze pod uwagę możliwości podziału spadku zaproponowane ówcześnie przez spadkobierców, jednakże odrzuci je, jeżeli są sprzeczne z prawem bądź godzą w interesy osób uprawnionych do spadku.
Kup ebook: Zachowek - uprawnieni, obliczanie, wydziedziczenie
Dział uzupełniający
W przypadku, gdy do całości spadku wchodzą przedmioty objęte wspólnością majątkową małżonków, a które zostały pominięte lub niezgłoszone do podziału i należą w dalszym ciągu do wspólności mogą zostać podzielone przez orzeczenie sądu, czyli tzw. podział uzupełniający. Z wnioskiem o taki podział mogą wystąpić spadkobiercy jednego z małżonków.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks Cywilny (Dz.U. 1964.16.93)